Ngôi chùa thiêng
Chùa Âu Lạc, còn có tên gọi là Âu Lạc Cổ Tự hay chùa Da. Chùa tọa lạc ở làng Lộc Đa trước đây, nay là xóm Hòa Tiến, xã Hưng Lộc, TP Vinh.
Chùa được xây dựng vào thời vua Thành Thái (1889 - 1907). Tên cũ là chùa Âu Lạc nhưng do ở cạnh cây Da cổ thụ, bên một giếng cổ, nên nhân dân gọi nôm là chùa Da. Chùa nổi tiếng linh thiêng.
Theo các cụ cao niên trong làng cho biết, trước đây, trong vùng có rất nhiều rắn hổ, mỗi khi có tiếng chuông là lũ rắn lại ngóc đầu lên, quay về hướng chùa như để bái tạ. Hay như khi chùa chưa được tôn tạo, chỉ là một vùng lùm lòi, cây cối um tùm nhưng nếu ai vào đây lấy củi, chặt cây về dùng, là hôm sau phải đưa trả lại. Trong vùng, có đền Trìa là một ngôi đền nổi tiếng linh thiêng cầu chi tất ứng. Nên dân gian có câu “Thánh đền Trìa, Bụt chùa Da” là để nói về sự linh thiêng của hai nơi này.
Lưu giữ nhiều giá trị lịch sử
Chùa Âu Lạc là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Trong những năm 1930 - 1931, đây là nơi hội họp bí mật của Chi bộ Lộc Đa. Cũng tại đây đã chứng kiến cuộc biểu tình của nhân dân làng Lộc Đa, Đức Thịnh, Dũng Thượng... chống thực dân Pháp, đòi tự do, dân chủ. Đặc biệt trong phong trào Xô viết, các ông Hoàng Văn Bá, Dương Xuân Kiên, là các đảng viên Chi bộ Lộc Đa đã lấy chiếc trống đại trong chùa đưa đi đánh, cổ vũ tại cuộc biểu tình ngày 1/5/1930 ở Bến Thủy. Sau này, chiếc trống trở thành hiện vật lịch sử, hiện đang được lưu trữ tại Bảo tàng Xô viết Nghệ Tĩnh.
Từ ngày chùa được phục dựng và tôn tạo lại, đây là nơi thờ tự của 511 liệt sỹ là phóng viên, nhà báo của các cơ quan truyền thông, báo chí trên cả nước đã hy sinh trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.
Nhà báo Văn Hiền, nguyên Phó Tổng biên tập báo Nghệ An, người có 15 năm sưu tầm, nghiên cứu, tìm hiểu về thông tin các liệt sỹ là phóng viên, nhà báo của cả nước hy sinh trên các chiến trường đưa về thờ ở đây cho biết: Là người từng làm báo trong thời kỳ chiến tranh ác liệt, đã chứng kiến nhiều đồng đội, đồng nghiệp hi sinh nên tâm nguyện tìm hiểu, tập hợp các thông tin của đồng nghiệp để lưu giữ. Đồng thời, tìm nơi thờ tự cho các đồng đội, đồng nghiệp của mình, bởi trong số 511 phóng viên, nhà báo hy sinh trên các chiến trường, thì gần 90% là không có hài cốt.
Sau khi rước các anh linh về thờ tự tại chùa, năm 2020 Giáo hội Phật giáo tỉnh Nghệ An tổ chức nghi lễ cầu siêu cho các liệt sỹ là phóng viên, nhà báo đã hy sinh. Đây là sự ghi nhận, cũng là sự tưởng nhớ tới công đức, sự hy sinh cao cả của nhiều thế hệ phóng viên, nhà báo là những chiến sỹ cầm bút trên trận chiến với quân thù. Nơi thờ các liệt sỹ, còn trưng bày nhiều kỷ vật thiêng liêng của các phóng viên, nhà báo như bút, máy ảnh, mũ… Trong đó có 01 chiếc bút Kim Tinh của một phóng viên hy sinh năm 1963 để lại; 01 chiếc máy ảnh của một nhà báo trước lúc hy sinh gửi lại đồng đội cất giữ.
Trải qua bao thăng trầm biến cố của lịch sử, chùa Âu Lạc bị xuống cấp và hư hỏng, có lúc chỉ còn lại là dấu tích. Đến năm 2017, UBND tỉnh Nghệ An ban hành Quyết định số 4927/QĐ-UBND.NV ngày 19/10/2017 cho phép khôi phục, tôn tạo chùa Âu Lạc (chùa Da). Kể từ đó đến nay, dưới sự dẫn dắt, tu học của Đại đức trụ trì Thích Đồng Tuệ, chùa đi vào hoạt động ổn định, là nơi để nhiều du khách thập phương và nhân dân trong vùng đến vãn cảnh, chiêm bái.
Đến đây ngoài bái Phật, thắp hương cho các anh linh liệt sỹ là phóng viên, nhà báo hy sinh trên chiến trường, du khách thập phương còn được chiêm ngưỡng bức tượng Quan Thế Âm Bồ Tát bằng gỗ quý, được làm rất tinh xảo. Mùi hương từ gỗ tỏa ra, trong không gian tĩnh lặng sẽ làm cho tinh thần của mỗi người trở nên thư thái lạ thường khi đặt chân tới đây./.
