Thừa nhận có sai phạm
Sau khi các cơ quan báo chí phản ánh việc hạ giải để trùng tu đình Tiên Canh (hay còn gọi là Tiên Hường) ở thị trấn Hương Canh, huyện Bình Xuyên đã có những sai phạm, khiến dân ở đó cũng như dư luận hết sức bất bình với những hành vi phi văn hóa biến trùng tu thành hủy hoại di tích đình Tiên Canh?
Trong số các báo phản ánh, đáng chú ý có báo điện tử VOV.vn, Vanhien.vn, Tuoitre.vn, Phapluattphcm.vn...Đặc biệt, trên VOV.vn liên tiếp có các bài “Trùng tu bằng cuốc, xẻng, đình cổ tan hoang như chiến trường”, phát lúc 07:00, 25/06/2014, “Trùng tu di tích bằng cuốc, xẻng: Sở VHTT&DL Vĩnh Phúc nhận sai phạm”, phát lúc 19:31, 01/07/2014; Tuoitre.vn với bài “Vừa cuốc vừa cào đình cổ!” ( 25/06/2014, 00:00); Vanhien.vn với bài " Vĩnh Phúc: Thông tin tiếp đình Tiên Canh được trùng tu nhưng bị phá tang hoang?" (26/06/2014 12:21)...
Sau khi báo chí phản ánh sự thật về đơn vị thi công “trùng tu” di tích lịch sử Quốc gia đình Tiên Hường bằng cuốc, xẻng, các hiện vật để chứng minh gốc tích lịch sử thì bị quang quật, vứt bữa bãi,... sáng 1-7, đoàn thanh tra của Bộ VH-TT&DL, do ông ông Phạm Xuân Phúc, Phó Chánh thanh tra Bộ VHTT&DL làm Trưởng đoàn, đã đến kiểm tra, xem xét thực tế sai phạm tại công trình trong công tác tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử, văn hóa đình Tiên Canh.
Đoàn kiểm tra cũng đã làm việc với Sở VH-TT&DL tỉnh Vĩnh Phúc để làm rõ vấn đề báo chí phản ánh về trùng tu đình Tiên Canh.
Tại buổi làm việc, ông Kim Văn Ngoan Quýnh, Phó giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Vĩnh Phúc - đơn vị chủ đầu tư dự án trùng tu di tích đình Tiên Hường (thị trấn Hương Canh, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc), đã nhận trách nhiệm để xảy ra sai phạm. Theo ông Quýnh, việc trùng tu di tích đình Tiên Hường mới ở giai đoạn đầu nhưng đã mắc ba sai phạm, trong đó không chỉ đơn vị thi công (là Công ty TNHH một thành viên tôn tạo phục chế công trình văn hóa Việt) mà Sở VH-TT&DL cũng có phần trách nhiệm.
Đó là việc để đơn vị thi công làm sai quy trình hạ giải khi tự ý dùng cuốc, xẻng lên mái đình cuốc, cào mái ngói cổ trên đình xuống. Theo nguyên tắc hạ giải thì phải dỡ từng viên ngói xuống, tận dụng tối đa những viên nào có thể dùng được, để đảm bảo lưu giữ những gì cổ xưa của di tích.
Sai phạm thứ hai của đơn vị thi công là khi hạ giải mà vẫn chưa làm xong nhà bảo quản cấu kiện. Do đó, các thanh gỗ có nét điêu khắc tinh xảo phải phơi mưa nắng ngoài sân.
Thứ ba, đơn vị giám sát thi công là Công ty TNHH tư vấn đầu tư và xây dựng ACA thường xuyên vắng mặt, thậm chí cả ở ngày hạ giải. Ông Quýnh cho rằng, chủ đầu tư cũng có trách nhiệm khi đơn vị giám sát không làm tròn nhiệm vụ của mình.
Trước những sai phạm nêu trên, ông Quýnh khẳng định: “Sở VHTT&DL tỉnh Vĩnh Phúc sẽ khẩn trương hội ý và hết sức nghiêm túc rút kinh nghiệm, giao cho các cơ quan chuyên môn thường xuyên theo dõi và đôn đốc, kiểm tra, yêu cầu tạm dừng thi công để làm toàn bộ các hạng mục cho đúng quy định. Sở cũng đã xuống kiểm tra, rà soát toàn bộ quy trình từ khâu đánh dấu, đánh số, xếp các thứ vào nhà bảo quản, nhắc nhở đơn vị thi công đưa tất cả các cấu kiện vào nhà bảo quản, lưu ý chống mối, chống hỏa hoạn và chống mất cắp”.
Như vậy, việc đơn vị thi công trùng tu di tích đình Tiên Canh (Tiên Hường) là có sai phạm, các cơ quan báo chí phản ánh đúng và rất kịp thời.
Thông tin trái chiều cần làm rõ, xử lý nghiêm
Việc hạ giải trùng tu di tích đình Tiên Canh là có sai phạm, đã được chủ đầu tư, đơn vị chủ quản là Sở Văn hóa Thể thao Du lịch Vĩnh Phúc khẳng định trong buổi làm việc với Đoàn thanh tra của Bộ Văn hóa Thể thao & Du lịch.
Nhưng lạ thay, ngay trong ngày 1/7/2014, trên trang điện tử www.baovinhphuc.com.vn đăng bài “Đình cổ Tiên Hường không bị “Phá tan hoang bởi trùng tu bằng cuốc xẻng” của Quang Nam. Tác giả Quang Nam đã khẳng định trong bài viết (xin trích nguyên văn): “Những ngày gần đây, một số trang báo mạng liên tiếp đưa tin về việc ngôi Đình cổ Tiên Hường (còn gọi là Tiên Canh) thuộc thôn Tiên Hường, Thị trấn Hương Canh (Bình Xuyên) bị phá tan hoang bởi đơn vị thi công tiến hành trùng tu bằng... cuốc xẻng, gây nên sự bức xúc gay gắt trong nhân dân địa phương và dư luận cả nước. Sau khi trực tiếp có mặt tại hiện trường và tìm hiểu qua số đông nhân dân địa phương cũng như Ban quản lý di tích Đình Tiên Hường và đơn vị thi công dự án, Báo Vĩnh Phúc có thể khẳng định: Hoàn toàn không có chuyện phá hoại di tích cấp quốc gia bằng cuốc xẻng như một số trang báo mạng đã nêu”. Cuối bài viết, tác giả này còn khẳng định rằng: “Như vậy, có thể thấy rõ, thông tin di tích cấp quốc gia Đình Tiên Hường bị phá hoại nghiêm trọng bởi “trùng tu bằng cuốc xẻng” là hoàn toàn sai lệch và không đáng tin cậy”.
Trước thông tin trái chiều nêu trên, PV đã có buổi làm việc với bà Trần Thị Diện, Trưởng ban quản lý di tích Sở VHTT&DL Vĩnh Phúc. Bà Diện nói: Ngay sau khi đơn vị thi công cho hạ giả đình Tiên Canh để trùng tu thì người dân ở đó đã phát hiện việc làm sai trái của đơn vị thi công trung tu đình mà như phá đình. Cụ thể là ngày 23/6 (Trước hai ngày báo chí phản ảnh) sau khi nhận thông tin, tôi đã cử anh Nguyễn Huy Sơn, cán bộ của Ban, xuống tận nơi lập Biên bản kiểm tra hiện trạng, thành phần gồm: Ban quản lý di tích tỉnh: Ông Nguyễn Huy Sơn, Chuyên Viên, ông Nguyễn Huy Hùng, Chuyên Viên. Phòng Văn hóa & Thông tin huyện Bình Xuyên: Bà Nguyễn Thị Nhẫn, Trưởng phòng, ông Lưu Xuân Hồng Cán Bộ. UBND thị trấn Hương Canh: Hai Phó Chủ tịch là ông Nguyễn Đức Hợi và ông Nguyễn Hồng Thịnh. Đơn vị thi công (Công ty TNHH một thành viên tôn tạo phục chế công trình văn hóa Việt) có ông Nguyễn Văn Trinh, Giám đốc và ông Đỗ Đắc Dũng, Phụ trách thi công.
Tại biên bản kiểm tra hiện trạng ngày 23/6 tại đình Tiên Canh xác nhận: Đã có nhà mái che bằng khung sắt, mái tôn; Chưa có nhà kho và lán trại để bảo vệ đồ thờ và các cấu kiện kiến trúc gỗ khi hạ giải; Việc hạ giải gói vỡ khoảng 90%, Một số bức chạm khắc bị sứt; Hoành, rui và một số bức chạm khắc đã hạ giải để ngoài sân và dược che bạt còn một số bức chạm vẫn để trên nền đình.
Ngoài biên bản kiểm tra hiện trạng thì về phía Sở đã có công văn số 548/SVHTTDL-DT gửi Bộ VHTT&DL do ông Trần Văn Quang, nguyên Giám đốc sở, ký ngày 26/6 (ông Quang này đã nghỉ hưu ngày 30/6). Tại mục 3 của công văn này có nêu những sai phạm trong quá trình hạ giả: “Trong quá trình thi công, đơn vị phải hạ giải theo từng lớp, tuy nhiên, đơn vị đã hạ giải ngói ồ ạt, sử dụng một số dụng cụ gây phản cảm trong dư luận, gói rơi gây sứt một số chi tiết trong các mảng chạm khảm; Chưa xây dựng hoàn thiện nhà kho, lán trại bảo vệ, bảo quản các cấu kiện thành phần kiến trúc đã tiến hành hạ giải”.
Như vậy, qua báo cáo của Sở VHTT&DL và Biên bản kiểm tra hiện trạng ngày 23/6 tại đình Tiên Canh thì việc hạ giải gây phản cảm trong dư luận mà báo chí trung ương phản ánh là đúng. Mặc dù vậy, trang điện tử www.baovinhphuc.com.vn lại dám khẳng định: “Hoàn toàn không có chuyện phá hoại di tích cấp quốc gia bằng cuốc xẻng như một số trang báo mạng đã nêu” . Đây là thông tin hoàn toàn ngược lại với báo chí trung ương mà lãnh đạo Sở VHTTDL tỉnh Vĩnh Phúc đã thừa nhận có sai phạm bước đầu trong vụ trùng tu đình Tiên Canh.
Ông Nguyễn Hữu Đảng, Trưởng ban quản lý đình Tiên Canh: Đơn vị thi công thực hiện công việc hạ giải 1 cách thô bạo chưa từng thấy trong lịch sử trùng tu, biến ngôi đình cổ trở thành bãi ngỗn ngang gạch ngói các cấu kiện gỗ vứt lung tung.
Giáo sư Ngô Đức Thịnh - nguyên viện trưởng Viện Nghiên cứu văn hóa VN - cho rằng việc làm của đơn vị thi công là đang phá di tích để làm mới chứ không phải là trùng tu di tích. “Đây là hành động không thể chấp nhận được. Họ không chỉ phá di tích mà còn xúc phạm tới đời sống tâm linh của cộng đồng, vì trong tiềm thức văn hóa người Việt, đình làng là nơi linh thiêng, không thể dùng cuốc, xẻng lên cào cuốc như vậy”.
Do đó, cấp có thẩm quyền và cơ quan chức năng ở trung ương và tỉnh Vĩnh Phúc cần phải sớm vào cuộc kiểm tra lại độ xác thực của thông tin lạc điệu, gây nhiễu loạn nêu trên để có biện pháp xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật, góp phần lập lại trật tự kỷ cương xã hội.
