Từ đầu tháng 8, khi các thuyền lần lượt hạ thủy, bầu không khí luyện tập trên sông Kiến Giang trở nên nhộn nhịp lạ thường. Sáng sớm hay chiều muộn, đâu đâu cũng nghe tiếng mõ giục nhịp, tiếng hô đồng thanh của các tay chèo hòa cùng tiếng trống thúc giục. Dưới mặt sông, từng trai bơi, gái đua tay chèo dẻo dai, mạnh mẽ rẽ đôi sóng lao vun vút. Phía trên bờ, từng đoàn người xuôi ngược, tiếng còi xe, tiếng cổ vũ, reo hò, tạo nên một bức tranh tưng bừng, rộn rã và là món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân xứ Lệ.
Trong số hàng chục thuyền bơi đang ngày ngày luyên tập trên sông Kiến Giang, thuyền bơi thôn Đông Thành cũng hòa vào không khí chung lặng lẽ nhưng bền bỉ. Không ồn ào, không phô trương, trai làng Đông Thành giữ nhịp tập đều đặn, chú trọng sự gắn kết và đồng sức. Mỗi buổi tập, tiếng hô khẩu lệnh không át cả khúc sông nhưng đủ chắc gọn để từng mái chèo ăn sâu xuống nước.
Thôn Đông Thành (trước đây thuộc xã Liên Thủy, huyện Lệ Thủy, Quảng Bình sau sáp nhập, hiện nay thuộc xã Lệ Thủy, tỉnh Quảng Trị) là một ngôi làng nằm dọc ven nhánh nhỏ của dòng Kiến Giang thơ mộng, người dân chủ yếu sinh sống bằng nghề nông, đặc biệt là trồng lúa nước. Ngoài ra, nhiều gia đình còn phát triển thêm chăn nuôi, buôn bán nhỏ, góp phần tạo nên diện mạo khởi sắc cho quê hương.
Điểm nổi bật của thôn Đông Thành là tuy không phải là thôn đông dân nhưng người dân nơi đây luôn đoàn kết, cần cù lao động và giữ gìn văn hóa giàu bản sắc. Mỗi dịp lễ đua, bơi thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang, thuyền bơi Đông Thành luôn là niềm tự hào, quy tụ sức trẻ và khát vọng vươn lên. Từ già đến trẻ đều tham gia cổ vũ, chung tay góp sức cho đội thuyền, xem đó như một sợi dây nối kết cộng đồng.
Trước thềm lễ hội khoảng hai tháng, thôn đã mời những thợ thuyền giỏi trong tỉnh để sữa chữa thuyền để chuẩn bị cho lễ hội. Thuyền bơi được chà nhẵn, sơn mới hình rồng, đảm bảo độ cân bằng và cho tốc độ tốt nhất. Từng mái chèo, mái chầm được đo đạc, mài dũa, sửa chữa cẩn thận, sao cho khi vào tay trai bơi vừa nhẹ nhàng, uyển chuyển mà vẫn đủ độ chắc khỏe, bền bỉ để chịu được sức nước.
Năm nay, điều lệ lễ hội có sự thay đổi, theo đó các thôn thuộc xã Lệ Thủy có thuyền bơi tham gia thi đấu chỉ được phép tăng cường tối đa 08 vận động viên có đăng ký thường trú ở các xã Tân Mỹ, Cam Hồng, Sen Ngư, Trường Phú, Lệ Ninh và Kim Ngân. Điều lệ này nhằm đảm bảo tính công bằng, giữ vững bản sắc truyền thống của từng thôn, đồng thời tạo cơ hội cho các thôn có lực lượng nội tại tham gia đầy đủ, phát huy sức mạnh cộng đồng và tinh thần đoàn kết.
Các trai bơi cũng được tuyển chọn kỹ càng, trong quá trình luyện tập, sẽ lựa chọn lại những trai khỏe, có sức bền và kỹ thuật tốt, phân chia vị trí rõ ràng: mũi thuyền, giữa, lái, mõ. Quá trình luyện tập, những thế hệ cha anh đi trước có kinh nghiệm trực tiếp hướng dẫn từng động tác cho người mới, từ cách ngồi thuyền cho vững, đến cách cầm chầm, cách chèo...
Em Nguyễn Đăng Trường (sinh năm 2003, trú tại thôn Đông Thành) là một trong những trai bơi lần đầu tham gia lễ hội, em cho biết: “Trong 3 ngày tham gia luyện tập, cảm giác lúc đầu em củng thấy có mệt, quá trình tập luyện còn bỡ ngỡ, củng may nhờ các anh, các chú trai làng giúp đỡ, mình cố gắng khắc phục và đã cố gắng vượt qua giai đoạn khó khăn ban đầu”.
Bên cạnh rèn luyện thể lực, thuyền bơi Đông Thành còn tập làm quen với toàn bộ cung đường đua, từ đoạn lên thượng tiêu đến đoạn về hạ tiêu. Mỗi khúc sông, từng khúc cua đều được trải nghiệm nhiều lần, giúp các trai bơi quen nhịp, phối hợp ăn ý và xử lý thuần thục mọi tình huống khi thi đấu. Những kỹ thuật then chốt như vào cua gọn, bứt tốc đúng lúc, hay giữ nhịp để bảo toàn sức bền đều được chú trọng. Lịch tập sáng – chiều diễn ra đều đặn, kỷ luật nghiêm ngặt, bất kể nắng mưa.
Sau mỗi buổi luyện tập, Ban tổ chức cùng các trai bơi trong thôn thường tổ chức những cuộc họp ngắn rút kinh nghiệm, trao đổi kỹ thuật và lắng nghe ý kiến đóng góp. Việc này giúp điều chỉnh nhịp chèo, sắp xếp vị trí các vận động viên hợp lý, đồng thời tạo không gian cho những kinh nghiệm từ các thế hệ đi trước được truyền lại, nâng cao sự phối hợp ăn ý và tinh thần đồng đội trước ngày thi đấu chính thức.
Những trai bơi với làn da rám nắng chăm chỉ luyện tập, dân làng cũng chung sức, người có công góp công, người có của góp của, trẻ nhỏ thì háo hức cổ vũ tạo nên không khí đoàn kết, đồng sức, đồng lòng ở trong thôn.
Anh Lê Nghị, người gốc Hà Tĩnh, đã lấy vợ tại thôn Đông Thành và gần 10 năm nay sinh sống, làm việc ổn định tại địa phương. Hòa nhập với nhịp sống làng quê, hôm nay, anh không chỉ đến cổ vũ tinh thần mà còn ủng hộ kinh phí, do bố mẹ vợ và vợ chồng anh cùng đóng góp, thể hiện sự đồng lòng và gắn kết với cộng đồng dân cư.
Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Xuân Bản, Bí thư chi bộ thôn Đông Thành, cho biết: “Việc tham gia lễ hội năm nay nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của người dân. Theo quy định của Hương ước làng, mỗi khẩu có mặt tại địa phương sẽ đóng 100 nghìn đồng/người. Năm nay, thôn có 2 chiếc thuyền bơi từ lễ hội 2024 cơ bản vẫn còn mới, ngoài ra còn có mái chầm, mái chèo và các vật dụng khác trên thuyền khác nên phần chi phí được giảm bớt. Ban tổ chức cũng đã huy động đầy đủ nhân lực cho các vị trí: cai, lái, mũi, mõ để chuẩn bị tốt cho lễ hội.”
Về khó khăn, ông Bản cho biết thôn Đông Thành có dân số tương đối ít, khoảng 500 hộ với gần 1.300 nhân khẩu đang sinh sống tại địa phương. Bên cạnh đó, vị trí bến thuyền khá xa so với các thôn khác, nên quá trình luyện tập gặp nhiều vất vả như sáng đưa thuyền ra sông, trưa phải thuê người canh giữ, chiều luyện tập xong mới vận chuyển thuyền về lại thôn.
Hiện nay, Ban tổ chức vẫn đang huy động các nguồn lực từ con em quê hương trong và ngoài nước, nhằm đảm bảo lễ hội diễn ra thành công, đồng thời góp phần kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 – 02/9/2025).
Dù vậy, tinh thần đồng lòng và quyết tâm của dân làng giúp mọi việc hiện nay vẫn diễn ra suôn sẻ. Người dân chia nhau nhiệm vụ từ vận chuyển thuyền, chuẩn bị mái chèo, mái chầm, đến hỗ trợ trai bơi trong các buổi tập luyện. Trẻ nhỏ háo hức theo dõi, người lớn góp công sức, kinh phí, tạo nên bầu không khí rộn rã, đoàn kết. Nhờ sự chung tay ấy, thuyền bơi Đông Thành vẫn duy trì đều đặn lịch tập, sẵn sàng cho ngày lễ hội, bất chấp những khó khăn về điều kiện và vị trí bến thuyền.
Với tất cả công sức chuẩn bị, tinh thần tập luyện nghiêm túc và sự chung tay của người dân, lễ hội bơi thuyền trên sông Kiến Giang năm 2025 hứa hẹn sẽ diễn ra sôi động, hấp dẫn và đầy màu sắc.
Thuyền bơi Đông Thành, cùng các đội khác, sẽ tranh tài với sự chuẩn bị kỹ lưỡng nhất, nhưng trên hết là tinh thần gắn kết, đồng lòng của cả cộng đồng. Mỗi khúc sông, mỗi nhịp chèo, mỗi tiếng hô vang trên sông đều chứa đựng niềm tự hào, tình yêu quê hương và sự kế thừa giá trị văn hóa truyền thống lâu đời. Lễ hội không chỉ là sân chơi thể thao, mà còn là dịp để người dân, từ già đến trẻ, cùng nhau gìn giữ bản sắc, truyền cảm hứng về tinh thần lao động, đoàn kết và lòng tự hào dân tộc.
Lễ hội năm nay sẽ diễn ra từ ngày 27/8 đến 1/9/2025, với các nội dung: họp Ban tổ chức, thi bơi vòng loại (29/8), diễu hành thuyền trên sông Kiến Giang (31/8) và thi đấu chung kết (1/9). Theo kế hoạch ban đầu, vòng chung kết sẽ diễn ra vào ngày 2/9 như thường lệ. Tuy nhiên, do năm nay trùng với lễ kỷ niệm cấp quốc gia 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 được tổ chức trọng thể và truyền hình trực tiếp toàn quốc, nên UBND tỉnh Quảng Trị đã quyết định chuyển vòng chung kết đua, bơi sang ngày 1/9/2025 để người dân tiện theo dõi sự kiện lớn của đất nước.
