Nét riêng về phát triển du lịch
Di tích Quốc gia đặc biệt Km số 0 - Đường Hồ Chí Minh bao gồm các hạng mục: Nhà trưng bày 650m2; Diện tích ngoài trời 10.113m2, hồ điều hòa và hệ thống tường rào. Sau khi đưa vào sử dụng, Khu di tích đã trở thành điểm đến của khách tham quan và là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống cho học sinh, sinh viên, thế hệ trẻ trên địa bàn tỉnh và cả nước.
Hàng năm, tại di tích đón từ 14 đến 16 ngàn khách tham quan, trong đó có khoảng 1.500 khách nước ngoài và nhiều học sinh, sinh viên trong huyện, tỉnh đến thăm quan.
Di tích Quốc gia đặc biệt Km số 0 - đường Hồ Chí Minh, không chỉ là điểm đến cho du khách; địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống các thế hệ thanh thiếu niên, mà còn là điểm du lịch theo quyết định của UBND tỉnh. Từ đó kết nối thành tour du lịch với các di tích lịch sử văn hóa: cột mốc Km 0 - đường Hồ Chí Minh - dốc Truông Bồn với huyền thoại các nữ thanh niên xung phong - phà Nam Đàn - Ngã Ba Đồng Lộc (Hà Tĩnh).
Đồng thời Di tích Quốc gia đặc biệt Km 0 - đường Hồ Chí Minh trở thành trung tâm kết nối với các di tích danh thắng khác trên địa bàn, hình thành kinh tế di sản của huyện Tân Kỳ trong thời gian tới.
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Văn hoá và Phát triển, ông Nguyễn Mạnh Lợi - Phó Giám đốc Sở Du lịch Nghệ An cho biết: “Di tích Quốc gia đặc biệt Km số 0 - Đường Hồ Chí Minh đã được UBND tỉnh Nghệ An công nhận là điểm du lịch của tỉnh. Cùng với đó, trong các tài liệu quảng bá xúc tiến du lịch đưa Di tích Quốc gia đặc biệt vào để nhằm thu hút du khách. Và đặc biệt, các đơn vị lữ hành có tour du lịch miền Tây Nghệ An thì sẽ được giới thiệu và ghé Khu di tích để tham quan”.
Nhiều hạng mục xuống cấp, cần được cải tạo, nâng cấp và xây mới
Từ khi bàn giao đưa vào sử dụng (năm 2006) đến nay, khu di tích chỉ mới một lần chỉnh sửa các nội dung trưng bày vào năm 2009. Nhiều hạng mục đã xuống cấp, đặc biệt là nhà trưng bày (đã xuống cấp nghiêm trọng).
Nắng phủ kín con đường huyền thoại, qua lớp vỏ thời gian, Di tích Quốc gia đặc biệt tại huyện Tân Kỳ hiện lên với sự quạnh hiu, im lìm.
Sự xuống cấp của các trang thiết bị, cơ sở vật chất hiện chưa phản ánh đúng tầm vóc và giá trị lịch sử của di tích Quốc gia đặc biệt Km số 0 - Đường Hồ Chí Minh.
Ghi nhận tại Di tích Quốc gia đặc biệt Km số 0 - Đường Hồ Chí Minh, hệ thống hồ điều hòa không được sử dụng đúng chức năng của hạng mục này. Thay vì sự thông thoáng là những lớp cỏ dày đặc, um tùm. Và thế chỗ cho dòng nước trong xanh là từng vũng nước có màu đen chì, tù đọng.
Lớp tường rào chỉ cao ngang đầu người và hầu như không còn tác dụng. Đập vào mắt là sự lem luốc, lớp sơn đã bong tróc từ bao giờ? Khung sắt được dựng lên không “tô vẽ” cho vẻ đẹp của di tích. Ngoài hoen rỉ, mà chỗ còn, chỗ mất. Hoang tàn và hiu quạnh đến nao lòng?
Về trưng bày ngoài trời, dù có diện tích, không gian trưng bày nhưng đến nay hầu như chưa có hiện vật nào để trưng bày. Lớp gạch lát nền lởm chởm, lên xuống, bấp bênh, nứt nẻ... Những bụi cây, cỏ dại “chen chúc” mọc. Bên cạnh đó, các hiện vật trong nhà trưng bày đã lâu không được bổ sung thêm những tư liệu, hiện vật mới tạo nên sự nhàm chán cho du khách mỗi lần đến tham quan.
Việc đầu tư tôn tạo, nâng cấp, bổ sung các tư liệu, hiện vật và một số hạng mục tại Di tích Quốc gia đặc biệt Km 0 - đường Hồ Chí Minh là việc làm rất cần thiết và ý nghĩa. Không chỉ giới thiệu cho du khách trong và ngoài nước về trang sử vẻ vang của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, còn là điểm du lịch hấp dẫn để quảng bá với du khách về hình ảnh đất nước, con người Nghệ An nói chung và huyện Tân Kỳ, các huyện miền Tây Nghệ An nói riêng. Đây còn là đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ trên quê hương Xô viết anh hùng.
Trước thực trạng đó, huyện Tân Kỳ đã đề xuất Sở Văn hóa - Thể thao có phương án nâng cấp, cải tạo và xây mới một số hạng mục tại di tích: Nhà trưng bày, hạng mục cột mốc, xây dựng mới nhà tiếp khách kết hợp quầy thông tin du lịch và giới thiệu các sản phẩm hàng hóa của Tân Kỳ và của Nghệ An; Cải tạo, nâng cấp hồ điều hòa và hệ thống thoát nước; nâng cấp nhà vệ sinh ngoài trời. Xây dựng phù điêu; cải tạo, bổ sung hệ thống cây xanh, cây cảnh, thảm hoa. Lập Đề cương trưng bày bổ sung các hiện vật trong nhà và ngoài trời tại di tích trình cấp trên phê duyệt để triển khai thực hiện.
Huyện cũng đề xuất lập phương án mở rộng diện tích khuôn viên Di tích sang khu vực bến xe huyện. Kết nối giữa di tích Quốc gia đặc biệt Km0 với Quảng trường Hậu phương hướng về tiền tuyến thông qua các hoạt động dịch vụ. Thành lập Ban Quản lý di tích Quốc gia đặc biệt Km0 - đường Hồ Chí Minh.
Ông Phan Văn Giáp, Chủ tịch UBND huyện Tân Kỳ tâm tư: “Việc nâng cấp, cải tạo và xây mới một số hạng mục tại di tích Quốc gia đặc biệt Km 0 - Đường Hồ Chí Minh là cần thiết và mang nhiều ý nghĩa. Huyện đã trao đổi với Sở Văn hóa và Thể thao và nhận được sự quan tâm của Sở. Trước đề xuất của huyện, Sở Văn hóa và Thể thao đã khảo sát toàn bộ di tích Quốc gia đặc biệt này và phối hợp với huyện để triển khai dự án mở rộng, nâng cấp để xứng tầm với vị trí của Di tích Quốc gia đặc biệt”.
