Văn Miếu - Quốc Tử Giám sau khi được quét vôi
Các chuyên gia di sản và bảo tồn di tích đều cho rằng việc quét vôi là nên làm, đó không phải xâm hại di tích mà là góp phần bảo vệ, chống xuống cấp di tích.
Chỉnh trang định kỳ
Trả lời báo chí xung quanh sự việc này, TS Lê Xuân Kiêu - Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học (TT HĐVHKH) Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết, đây chỉ là hoạt động chỉnh trang, vệ sinh di tích mang tính định kỳ và bình thường.
“Chúng tôi khẳng định hoạt động vệ sinh như chúng tôi vừa thực hiện là nghiệp vụ bình thường, mang tính định kỳ của đơn vị quản lý di tích. Qua thời gian, một số hạng mục của di tích bị bong tróc, bị nấm mốc bao phủ, làm mất mỹ quan và có khả năng làm xuống cấp di tích”.
Thời gian vừa qua, nhiều du khách tới thăm Văn Miếu đã phản hồi về những hạng mục trong khuôn viên di tích bong tróc, xuống cấp, nên TT HĐVHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã báo cáo cấp có thẩm quyền. Tháng 4/2016, Văn Miếu đã mời Trung tâm kỹ thuật công nghệ bảo tồn di tích (thuộc Viện Bảo tồn di tích - Bộ VH-TT&DL) đến khảo sát và cho ý kiến tư vấn để xử lý.
TS Lê Xuân Kiêu khẳng định: “Chúng tôi chỉ quét vôi những bức tường ngăn, tường rào ven hồ… còn những hạng mục chính của Văn Miếu như cổng chính, Khuê Văn Các, Bái Đường… có tính chất phức tạp nên cần phải có khảo sát, đánh giá ở những dự án quy mô hơn. Toàn bộ những hình ảnh trước và trong quá trình làm chúng tôi đều lưu giữ lại để bổ sung vào hồ sơ di tích. Đây là nghiệp vụ chuyên môn và được sự đồng ý của các cấp có thẩm quyền”.
Vật liệu được dùng để chỉnh trang lại một số hạng mục được ông Giám đốc TT HĐVHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám nói rõ là vôi sữa truyền thống. Đây là chất liệu mà các cụ ngày xưa thường sử dụng, nên vẫn giữ được màu gốc của di tích.
Không phải cứ rêu phủ mới làm nên giá trị di tích
Trước những thông tin báo chí phản ánh, PGS.TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội di sản văn hoá VN đã đến Văn Miếu trực tiếp quan sát. Ông bày tỏ quan điểm của mình như sau: “Việc quét vôi cho di tích này được làm ở những bức tường ngăn, tường rào mà trước đây có xây gạch và trát vữa truyền thống. Đấy là một biện pháp duy tu bảo dưỡng để cho di tích không bị hỏng… Nếu quan niệm việc quét vôi ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám làm mất đi nét cổ kính của di tích này thì đó là quan điểm sai lầm về mặt khoa học… Về mặt thẩm mỹ, màu vôi mới được quét lại giống với màu của di tích trước đây mà tôi đã thấy”.
“Di tích cũng như ngôi nhà mà chúng ta ở, qua thời gian, khi bị rêu mốc, bụi bẩn bám thì chúng ta phải vệ sinh, quét sơn, quét vôi lại để sạch sẽ hơn. Và khi quét lại vôi mới thì không thể đòi hỏi màu sắc công trình phải y nguyên như trước đây được”, PGS.TS Đỗ Văn Trụ.
Còn PGS.TS Đỗ Văn Trụ, Phó Chủ tịch thường trực, Tổng thư ký Hội di sản văn hoá Việt Nam cho rằng không nên quan niệm cứ phải rêu phong phủ lên mới là những giá trị cổ kính của di tích. “Trùng tu di tích là công việc khoa học, đòi hỏi phải nghiên cứu nhiều vấn đề liên quan như chất liệu, màu sắc, hoa văn, cấu kiện…”. Không có cái gì có thể trường tồn mãi với thời gian được mà sẽ xuống cấp, hư hỏng cho nên việc trùng tu, sửa sang là điều tất yếu đối với bất cứ di tích nào. Nếu để di tích bị rêu, mốc bám thì sẽ phản cảm.
Vì vậy, PGS.TS Đỗ Văn Trụ khuyến cáo: “Dư luận cũng cần tìm hiểu kỹ thông tin sự việc trước khi đưa ra những quan điểm của mình. Nhiều người khi xem hình ảnh Văn Miếu - Quốc Tử Giám được quét vôi mới thì thấy ngỡ ngàng, hoặc cảm thấy di tích này mất đi vẻ đẹp cổ kính của nó. Thậm chí có người còn cho rằng Văn Miếu không còn là Văn Miếu nữa. Nhưng tôi không rõ từ lâu nay, họ có thường qua Văn Miếu để biết được hình ảnh từ trước khi quét vôi lại hay không?”.
Ông Nguyễn Quốc Thịnh - một du khách từng đi du lịch nhiều quốc gia trong khu vực cho biết: “Tôi từng đi Hàn, Nhật, Trung là ba nước đồng văn với Việt Nam thì ngoài Việt Nam ra chả ai lại ủng hộ việc để rêu mọc trên di tích, màu sắc xuống cấp để cho nó lên màu cổ kính uy nghiêm, dù những di tích đó đa phần lâu đời hơn những di tích ở VN. Nhìn sang Cố cung của Trung Hoa, chùa Todaiji ở Nhật Bản hay điện Cần Chánh (Gyeongbokgung) của Hàn Quốc xem lúc nào cũng tươi mới cả. Thử để rêu mốc thêm vài chục năm nữa xem nó thành phế tích chứ di tích cái gì”.
Kiều Mai Sơn
