Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại buổi lễ. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN.
Tới dự có các đồng chí: Nguyễn Xuân Phúc - Ủy viên Bộ chính trị, Thủ tướng Chính phủ; Vũ Đức Đam - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Mai Tiến Dũng - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ; Nguyễn Ngọc Thiện - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ VH-TT&DL; Lê Hoài Trung - Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Chủ tịch Ủy ban UNESCO Việt Nam; Trương Thị Ngọc Ánh, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cùng đại diện lãnh đạo các ban,bộ, ngành, đoàn thể Trung ương cùng 9 tỉnh miền Trung: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Ngãi, Quang Nam, Phú Yên, Bình Định, Khánh Hoà và TP Đà Nẵng.
Ông Michael Croft, Trưởng Văn phòng đại diện UNESCO tại Việt Nam và Đại sứ, Phó Đại sứ một số nước tại Việt Nam đã tới dự.
Bài chòi là một loại hình nghệ thuật dân gian ở 9 tỉnh miền Trung từ Quảng Bình đến Khánh Hòa, đã bám rễ ăn sâu vào tâm hồn, không gian sống của người dân các địa phương nơi đây, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa và góp phần tạo nên cốt cách của con người Trung bộ: thẳng thắn, chân thành, giản dị, mạnh mẽ, lạc quan, mến khách. Các câu chuyện trong bài chòi thể hiện tình yêu quê hương đất nước, sự gắn kết cộng đồng và những bài học đạo đức, kinh nghiệm trong cuộc sống của người dân.
Ông Nguyễn Ngọc Thiện, Bộ trưởng Bộ Thể thao Văn hoá và Du lịch nhận bằng bằng của UNESCO ghi danh nghệ thuật Bài Chòi Trung bộ Việt Nam là di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN
Ông Michael Croft, Trưởng Văn phòng đại diện UNESCO tại Việt Nam đã trao Bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ Việt Nam” vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại cho Bộ trưởng VHTTDL Nguyễn Ngọc Thiện và trao lại cho đại diện lãnh đạo, nghệ nhân của 9 tỉnh Trung bộ sở hữu di sản bài chòi.
Phát biểu tại Lễ đón, ông Michael Croft, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam chúc mừng Chính phủ Việt Nam, đặc biệt là 9 tỉnh miền Trung cũng như toàn thể cộng đồng nhân dân địa phương, các nghệ sĩ và những người đã đóng góp vào thành tích nghệ thuật văn hóa bài chòi được ghi danh vào danh sách các di sản đại diện của nhân loại. Đây là sự ghi nhận rất xứng đáng. UNESCO đánh giá cao sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong công tác bảo tồn và phát triển nghệ thuật Bài chòi với những hướng dẫn cụ thể, trong đó có việc mở rộng không gian biểu diễn, trao đổi và chia sẻ những tham luận, nghiên cứu, tư liệu hóa và xuất bản về Bài chòi, cũng như các sáng kiến khác.
Nhân dịp này, Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện đã công bố Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam (giai đoạn 2018 - 2023) gồm 5 nội dung. Mục đích Chương trình nhằm công bố, kêu gọi các bộ, ban, ngành, UBND các cấp, các cơ quan hữu quan, cộng đồng các địa phương là chủ thể của di sản Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam và nhân dân cả nước cùng thực hiện Chương trình, để bảo vệ bền vững và phát huy hiệu quả di sản quý giá trên.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ vui mừng có mặt ở mảnh đất Bình Định kiên trung, quê hương của anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ, để chia sẻ niềm vui với toàn thể cộng đồng thực hành Nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ nhân dịp di sản này được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Thủ tướng cho biết, trong thời gian qua, hai chữ Việt Nam luôn được xướng lên tại các hội nghị của tổ chức UNESCO khi một di sản thiên nhiên, một di sản văn hóa hay một di sản ký ức thế giới của cộng đồng các dân tộc Việt Nam được thế giới vinh danh. Việt Nam đang ngày càng lớn mạnh, hiện hữu với cả một hệ thống các loại di sản văn hoá đa dạng và phong phú trên bản đồ di sản thế giới của Liên hợp quốc.
Thủ tướng nêu rõ, UNESCO vinh danh Nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ (di sản văn hoá phi vật thể thứ 12 của Việt Nam) là vinh danh những người con anh dũng, kiên trung nhưng đậm chất dí dỏm, sáng tạo và yêu thơ ca của mảnh đất miền Trung đầy nắng gió bởi lẽ Bài Chòi là một bộ môn nghệ thuật tổng hợp mang tính sáng tạo và giải trí cao, kết hợp âm nhạc, thơ ca, diễn xướng, hội họa và văn học. Xuất phát là một hình thức sinh hoạt giải trí của cộng đồng làng xã, một thú vui tao nhã của người dân miền Trung Việt Nam nhân dịp đầu Xuân, Bài Chòi đã nhanh chóng trở thành một triết lý sống, một tư tưởng gắn kết cộng đồng, nuôi dưỡng lòng vị tha và thúc đẩy tính sáng tạo. Chơi Bài Chòi là để chia sẻ cảm xúc, tri thức và kinh nghiệm sống. Nghe Bài Chòi là để tu dưỡng sâu hơn về lòng nhân ái, tình yêu quê hương, đất nước. Thưởng thức Bài Chòi là để phê phán thói hư tật xấu, sảng khoái vui cười, phấn đấu cho một cuộc sống tốt đẹp hơn. Ít có loại hình nghệ thuật nào vừa mang tính giải trí sáng tạo cao và lại vừa gắn kết nhân dân lao động như Bài Chòi. Bên cạnh đó, Thủ tướng cho rằng "đi cùng với niềm tự hào là trách nhiệm của mỗi chúng ta. Trách nhiệm gìn giữ và bảo tồn Nghệ thuật Bài Chòi trước quốc tế vì từ nay di sản này không chỉ của riêng Việt Nam mà đã trở thành tài sản chung của nhân loại".
Thủ tướng nhấn mạnh: Chính phủ Việt Nam cam kết cùng các nghệ nhân, nghệ sĩ, cộng đồng thực hành di sản, các cơ quan Trung ương và địa phương thực hiện nghiêm túc và hiệu quả Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy bền vững giá trị di sản “Nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ Việt Nam”, cũng như các di sản khác mà UNESCO đã công nhận, đảm bảo rằng “cái gì thuộc cộng đồng sẽ trả về cho cộng đồng” và qua đó chia sẻ các bài học thành công với các quốc gia, dân tộc có di sản tương đồng trên thế giới.
Chương trình biểu diễn nghệ thuật Bài Chòi tại buổi lễ. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN
Trải qua thăng trầm lịch sử, bài chòi Trung bộ vẫn không ngừng phát triển đa dạng và phong phú. Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ cứu nước, bài chòi là nghệ thuật chủ lực phục vụ cho đồng bào và bộ đội ở Liên khu V. Năm 1954, bài chòi Trung bộ theo các nghệ nhân bài chòi tập kết ra Bắc, được Bộ Văn hóa tập hợp thành lập Đoàn Ca kịch bài chòi, từ đó bài chòi phát triển thành nghệ thuật chuyên nghiệp, trở thành một bộ môn trong đại gia đình sân khấu dân tộc Việt Nam. Sau ngày thống nhất đất nước, các nghệ sĩ bài chòi Liên khu V trở về quê hương, trở thành lực lượng nòng cốt xây dựng nên các Đoàn Ca kịch bài chòi phục vụ công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.
Hoạt động sưu tầm, tư liệu hóa, kiểm kê bài chòi được 9 tỉnh, thành phố của miền Trung sở hữu di sản này và Viện Âm nhạc, Viện Văn hóa-Nghệ thuật quốc gia phối hợp cùng cộng đồng thực hiện từ năm 1998 đến năm 2015. Năm 2013, Nghệ thuật Bài chòi của các tỉnh Bình Định, Khánh Hòa, Quảng Nam và Phú Yên được công nhận là DSVHPVT quốc gia. Vào ngày 7.12.2017 tại Jeju, Hàn Quốc, kỳ họp thứ 12 của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước UNESCO 2003 đã thông qua hồ sơ và chính thức đưa Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam vào danh sách DSVHPVT đại diện của nhân loại.
Việc UNESCO công nhận, ghi danh Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam là DSVHPVT đại diện của nhân loại góp phần nâng cao nhận thức về giá trị của di sản này. Khẳng định vai trò của bài chòi trong đời sống tinh thần của cộng đồng địa phương, tôn trọng giá trị sáng tạo nghệ thuật Trung bộ trong tổng thể các giá trị DSVHPVT của Việt Nam, góp phần tạo nên sự đa dạng văn hóa của nhân loại. Đây vừa là niềm vinh dự, tự hào vừa là trách nhiệm lớn lao của 9 tỉnh, thành Trung bộ có Di sản.
Trong thời gian tới, 9 tỉnh, thành dưới sự chủ trì của Bộ VH-TT&DL sẽ quyết tâm thực hiện hiệu quả Đề án bảo tồn và phát huy di sản Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam. Trong đó, chú trọng tổ chức tập huấn, kiểm kê hàng năm, nhận diện, tư liệu hóa Di sản, phục hồi các thành tố đã mai một, những tri thức dân gian liên quan và định kỳ tổ chức liên hoan bài chòi. Xây dựng các chương trình giáo dục, giới thiệu, quảng bá Di sản gắn với phát triển du lịch. Tôn vinh các cá nhân, câu lạc bộ, cộng đồng có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ, thực hành, truyền dạy, bảo vệ và phát huy giá trị Di sản.
Xuân Bân
