Với tuổi thọ trung bình từ 3 - 4 năm tuổi, mỗi cặp Chuột trong cuộc đời có khả năng sinh sản lên tới hàng triệu con. Từ đó, Chuột được tượng trưng cho năng lực sinh sản, là dấu hiệu của sự sung túc, thịnh vượng.
Ảnh internet
Nguồn gốc 12 con giáp
Người xưa cho rằng: Mười hai con giáp là 12 loài cầm thú, chim muông, con vật, thần linh… Con Giáp trong từ từ Hán - Việt là Sinh Tiếu. Sinh tức chỉ năm sinh của con người; Tiếu chỉ sự giống nhau, đồng dạng, tương tự giữa con người và động vật. Theo truyền thống văn hóa của người Trung Quốc thì 12 con giáp được dùng để biểu thị năm sinh của con nngười. Đó là 12 con vật: Tí, Sửu, Dần, Mão; Thìn; Tỵ; Ngọ; Mùi; Thân; Dậu; Tuất; Hợi.
Người xưa còn cho rằng: Con người sinh vào năm nào thì số mệnh giống như số mệnh của con giáp năm đó. Ví dụ người sinh năm con Chuột thì cầm tinh con Chuột (tuổi Tý); người sinh năm con Lợn thì cầm tinh con Lợn (tuổi Hợi)… Do đó, trong dân gian người ta còn gọi 12 con giáp là 12 con vật cầm tinh.
Mười hai con giáp, hay văn hóa 12 (một cách gọi khác của văn hóa 12 con giáp) có nguồn gốc như thế nào cho đến ngày nay vẫn là một vấn đề rất khó giải đáp một cách chính xác.
Từ xưa, người Trung Quốc cho rằng mười hai con giáp là kết quả của sự hòa hợp về văn hóa của các dân tộc Trung Hoa. Cách nói này dựa trên phương thức sản xuất của dân tộc Hoa Hạ lấy nông nghiệp là chính, từ rất sớm dưới triều đại Ngu do vua Thuấn lập nên đã có Thiên Can - Địa Chi.
Truyền thuyết về con Chuột
Theo quan niệm từ xưa tới nay đứng ở vị trí thứ nhất là vị trí quan trọng biểu trưng cho lực lượng, sức mạnh, dũng khí, trí tuệ… của người đứng đầu. Một con vật nhỏ bé như con Chuột tại sao lại đứng ở vị trí thứ nhất trong 12 con giáp? Để giải đáp cho câu hỏi này có rất nhiều cách lý giải khác nhau.
Truyền thuyết lưu truyền trong dân gian về vị trí đầu tiên trong 12 con giáp của Chuột là rất đa dạng, mỗi truyền thuyết đều có một cách lý giải khác nhau, câu chuỵện nào cũng có cái hay, nét độc đáo riêng, thật khó để phân biệt truyện nào hay hơn truyện nào.
Câu chuyện sau đây không chỉ hấp dẫn bởi tính sinh động, thú vị mà còn đưa ra lời giải thích về sự kết thành thù hận của Mèo và Chuột thể hiện trí tuệ của nhân dân lao động. Mèo và Chuột vốn là bạn, Mèo nghe nói được Ngọc Hoàng Đại Đế muốn chọn 12 con vật cầm tinh cho con người, Mèo liền hẹn Chuột sáng sớm hôm sau cùng đi.
Nhưng Mèo vốn có tật ngủ quên, sáng hôm sau Chuột liền đi một mình trước và lọt vào 12 con vật được chọn. Nhưng do phân định thứ bậc không phải dễ dàng, nên Ngọc Hoàng Đại Đế cho 12 con vật chạy thi, qua đó căn cứ vào mức độ lớn nhỏ để phân định thứ bậc.
Trâu chạy về đích trước tiên, được mọi người nhiệt liệt tán thưởng. Lúc đó, Chuột nhảy lên lưng Trâu, mọi người cổ vũ tán thưởng nhiệt liệt hơn, thế là Chuột chiếm vị trí đầu tiên trong 12 con giáp. Khi Chuột trở về thì Mèo vẫn đang còn nằm ngủ, Chuột trêu tức Mèo và khoe mẽ ra vẻ thông minh.
Từ đó Mèo căm tức Chuột, chúng mãi mãi không còn là bạn thân của nhau nữa, và từ đó trở đi, hễ cứ gặp Chuột là Mèo vồ lấy để ăn thịt. Mèo ăn thịt Chuột là để báo hại sự bất tín của Chuột.
Còn có một truyền thuyết khác có nội dung gần giống với nội dung truyền thuyết kể trên, chỉ khác ở chỗ khi tất cả các con vật khác đang tranh giành chạy đua xem con vật nào về nhất, sau đó Chuột thừa cơ chiếm lấy vị trí đầu tiên, đứng gần Ngọc Hoàng Đại Đế và được Ngọc Hoàng Đại Đế chọn làm con vật đứng đầu trong 12 con giáp.
Ngoài ra, còn có một câu chuyện khác lý giải về vị trí đứng đầu của Chuột trong 12 con giáp. Câu chuyện này hoàn toàn không nói gì đến sự thù hằn giữa hai con vật là Mèo và Chuột, câu chuyện này tập trung thuật lại quá trình Chuột chiếm vị trí thứ nhất là nhờ sự giảo hoạt của mình. Nếu như trong cuộc chạy thi, thì Trâu là con vật chạy về đích đầu tiên, nhưng con Chuột đã khôn ngoan, nhân lúc điểm danh mọi người không để ý, Chuột đã nhảy lên chiếm vị trí đầu tiên.
Theo một câu chuyện khác, thứ tự 12 con giáp được phân định bằng cuộc thi bơi qua sông. Khi con Trâu bơi gần sang bờ bên kia, Chuột bám vào đuôi Trâu và cắn một miếng, Trâu bị cắn đau quá, quẫy đuôi hất văng Chuột lên bờ và thế là con Chuột về vị trí đầu tiên.
Trong một cuộc phân định thứ bậc khác, 12 con vật chạy thi với nhau, Chuột tinh ranh ngồi trên lưng Trâu, lúc gần về đích, Chuột nhanh nhẹn nhảy về phía trước chiếm vị trí thứ nhất. Một câu chuyện khác lý giải về vị trí đầu tiên của con Chuột trong số các con vật đến sớm để được chọn làm con vật cầm tinh không chỉ có 12 con vật mà có đến 13 con cả thảy, trong đó có cả Voi. Nhờ có trí thông minh, sự lanh lẹ, Chuột chui vào mũi Voi, nên được phong ở vị trí đầu tiên.
Nhìn chung tất cả những cách giải thích trên đề không đem đến cho Chuột một chiến thắng vinh quang thực sự, mà chủ yếu dựa vào sự giảo hoạt của Chuột. Tuy nhiên vẫn có một số câu chuyện kể về quá trình giành được vị trí quán quân của Chuột trong 12 con giáp là hoàn toàn dựa vào nỗ lực của bản thân, sự cố gắng của Chuột.
Đó là truyền thuyết kể về cuộc thi bơi để phân định thứ bậc, trong cuộc thi này, Chuột hoàn toàn dựa vào thực lực của bản thân để giành chiến thắng, và cuối cùng Chuột đã được Ngọc Hoàng Đại Đế xếp ở vị trí thứ nhất trong 12 con giáp.
Vị trí và ý nghĩa của con Chuột trong 12 con giáp
Trong 12 con giáp, con Chuột theo quy ước thì nó được gọi là Tý. Loài Chuột có mặt ở khắp mọi nơi trên thế giới, nó thuộc bộ gặm nhấm và chiếm số lượng đông đảo nhất trong thế giới động vật có vú. Với tuổi thọ trung bình từ 3 – 4 năm tuổi.
Mỗi cặp Chuột trong cuộc đời, nó có khả năng sinh sản một lượng Chuột khổng lồ lên tới hàng triệu con. Từ đó con Chuột được tượng trưng cho năng lực sinh sản, là dấu hiệu của sự sung túc, thịnh vượng.
Tính chất mắn đẻ của loài Chuột còn được thể hiện qua cách đặt tên rất dân dã của người nông dân. Họ thường gọi con mình là cái Tý, hay thằng Cột, thằng Kèo… ở một bình diện rộng lớn hơn, Chuột còn là biểu tượng của thế giới âm ty, vì nó lẫn quất, ẩn nấp dưới mặt đất, dưới các hang hốc.
Ý nghĩa của biểu tượng này được tìm thấy trong nền văn minh Địa Trung Hải. Con Chuột thường đi ăn đêm, hoạt động nhiều về đêm, nên nó trở thành biểu tượng của các hoạt động lén lút, của những kẻ tham lam, đục khoét, là kẻ chiếm đoạt tài sản một cách gian lận. Ý nghĩa này có thể tìm thấy trong Kinh Dịch của người Trung Quốc và đây cũng là điểm gặp gỡ của tư duy Đông – Tây.
Trong 12 con giáp Chuột (Tý), trong một vòng “lục thập hoa giáp” ứng với các năm thứ tự như sau: Canh Tý ứng với đuôi số thứ tự trong bảng Can – Chi là: 00 – 20 – 40 – 60; Nhâm Tý ứng với các đuôi số là: 12 – 32 – 52 – 72 – 92; Giáp Tý ứng với các đuôi số là: 04 – 24 – 44 – 64 – 84; Bính Tý ứng với các đuôi số là: 16 – 36 – 56 – 76 – 96; Mậu Tý ứng với các đôi số là: 08 – 28 – 48 – 68 – 88. Năm 2020 theo Can Chi là năm Canh Tý, cứ 12 năm là một giáp thì đến năm Tý tiếp theo sẽ là năm Nhâm Tý 2032, và đến năm 2080 theo một vòng “lục thập hoa giáp” sẽ là năm Canh Tý.
Vương Quốc Hoa
