Thực hiện Công văn số 806/DSVH-DT ngày 24/8/2022 của Cục Di sản văn hóa về báo cáo công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa tại địa phương, Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh đã có báo cáo về công tác như sau:
Về thực hiện phân cấp quản lý di sản văn hóa, căn cứ quy định hiện hành, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban nhân dân Thành phố phân cấp, ủy quyền cho Sở Văn hóa và Thể thao thực hiện các thủ tục hành chính trong lĩnh vực di sản văn hóa: Đăng ký di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia; Cấp phép cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành nghiên cứu, sưu tầm di sản văn hóa phi vật thể tại địa phương; Xác nhận đủ điều kiện cấp phép hoạt động bảo tàng ngoài công lập;
Cấp giấy phép hoạt động bảo tàng ngoài công lập; Cấp phép khai quật khẩn cấp; Cấp chứng chỉ hành nghề mua bán di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia; Công nhận bảo vật quốc gia đối với bảo tàng cấp tỉnh, Ban Quản lý hoặc Trung tâm quản lý di tích; Công nhận bảo vật quốc gia đối với bảo tàng ngoài công lập, tổ chức, cá nhân là chủ sở hữu hoặc đang quản lý hợp pháp hiện vật; Thẩm định thiết kế bản vẽ thi công tu bổ, phục hồi di tích cấp tỉnh; Cấp chứng chỉ hành nghề tu bổ di tích; Cấp lại chứng chỉ hành nghề tu bổ di tích do hết hạn sử dụng hoặc bị hỏng; Cấp lại chứng chỉ hành nghề tu bổ di tích do bị mất hoặc bổ sung nội dung hành nghề; Cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện hành nghề tu bổ di tích; Cấp lại giấy chứng nhận đủ điều kiện hành nghề tu bổ di tích do hết hạn sử dụng hoặc bị hỏng; Cấp lại giấy chứng nhận đủ điều kiện hành nghề tu bổ di tích do bị mất hoặc bổ sung nội dung hành nghề;
Cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện hành nghề kinh doanh giám định cổ vật; Cấp lại giấy chứng nhận đủ điều kiện hành nghề kinh doanh giám định cổ vật; Giám định văn hóa phẩm không nhằm mục đích kinh doanh thuộc thẩm quyền của Sở Văn hóa và Thể thao; Cấp giấy phép nhập khẩu văn hóa phẩm không nhằm mục đích kinh doanh thuộc thẩm quyền của Sở Văn hóa và Thể thao; Xác nhận danh mục sản phẩm nghe nhìn có nội dung vui chơi giải trí nhập khẩu.
Từ năm 2020, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã chỉ đạo Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh tham mưu trình Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh về Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Trong đó có quy định rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc quản lý nhà nước về di tích, quản lý trực tiếp di tích. Hiện nay, Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố đang tham mưu thực hiện theo quy định.
Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã ủy quyền cho Sở Văn hóa và Thể thao phê duyệt các dự án tu bổ, phục hồi di tích, Báo cáo kinh tế - kỹ thuật tu bổ di tích (theo Quyết định số 19/2021/QĐ-UBND ngày 18/6/2021 của Ủy ban nhân dân Thành phố ban hành quy định về nhiệm vụ, quyền hạn thực hiện các chương trình, dự án đầu tư công của Thành phố Hồ Chí Minh). Hiện nay, Sở Văn hóa và Thể thao đang thực hiện đề xuất Ủy ban nhân dân Thành phố xem xét ủy quyền cho Sở Văn hóa và Thể thao phê duyệt các dự án tu bổ, phục hồi di tích, Báo cáo kinh tế - kỹ thuật tu bổ di tích sử dụng nguồn vốn không phải đầu tư công.
Chỉ đạo Sở Văn hóa và Thể thao thực hiện lập hồ sơ xếp hạng di tích, trình Hội đồng xét duyệt xếp hạng di tích; trình thẩm định, phê duyệt hồ sơ liên quan đến công tác tu bổ di tích đúng quy định của Luật Di sản văn hóa năm 2001, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa năm 2009 và các quy định pháp luật có liên quan.
Về kiểm kê di tích, ngày 07//3/2017, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành Quyết định số 923/QĐ-UBND về phê duyệt Danh mục kiểm kê di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2016-2020 (Quyết định này thay thế Quyết định số 5360/QĐ-UBND, ngày 25/11/2010 của Ủy ban nhân dân Thành phố về ban hành Danh mục kiểm kê di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2010-2015). Hiện nay, Sở Văn hóa và Thể thao đang tổng hợp trình Ủy ban nhân dân Thành phố xem xét ban hành quyết định thay thế Quyết định số 923/QĐ-UBND về phê duyệt Danh mục kiểm kê di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2016-2020.
Về xếp hạng di tích, hiện nay, Thành phố Hồ Chí Minh có 185 di tích đã quyết định xếp hạng, trong đó: 02 di tích quốc gia đặc biệt (di tích lịch sử) 58 di tích quốc gia (02 di tích khảo cổ học; 32 di tích kiến trúc nghệ thuật; 24 di tích lịch sử); 125 di tích cấp thành phố (75 di tích kiến trúc nghệ thuật; 50 di tích lịch sử). Công tác lập hồ sơ xếp hạng di tích đang được đẩy mạnh đối với các công trình: Chợ Bến Thành, Bệnh viện mắt, Nhà thiếu nhi Thành phố, Ủy ban nhân dân Quận 1, chợ Tân Định, trường Đại học Sài Gòn….
Đối với công tác lập hồ sơ di tích Địa đạo Củ Chi trình UNESCO ghi vào danh mục Di sản thế giới đang được đẩy nhanh tiến độ theo đúng quy định và hướng dẫn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Cơ bản thực hiện xong bước 1 thuộc giai đoạn 1 (bước 1 và bước 2): Lập báo cáo tóm tắt di tích lịch sử Địa đạo Củ Chi và trình Thủ tướng Chính phủ cho phép đăng ký với Trung tâm Di sản Thế giới UNESCO đưa vào Danh sách đề cử dự kiến xây dựng hồ sơ Di sản thế giới.
Nhìn chung, hoạt động kiểm kê và xếp hạng di tích trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, cơ bản đã hoàn thành việc kiểm kê, xếp hạng di tích góp phần quan trọng trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc, giáo dục truyền thống yêu nước, nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân.
