Tượng thờ Thái Hoàng Thái hậu
Quê bà ở Trà Phương, Kiến Thụy, Hải Phòng, cách Cổ Trai - quê Thái tổ Mạc Đăng Dung vài cây số. Thân phụ bà là thầy học của Mạc Đăng Dung thuở thiếu thời. Ngày xưa dân đã truyền tụng “Cổ Trai đế vương, Trà Phương công chúa”. Trà Phương nơi đẹp cảnh, đẹp người và Bà là một phụ nữ tiêu biểu nhất, niềm tự hào của quê hương…
Năm 1527 Mạc Đăng Dung lên ngôi hoàng đế, nhà Mạc đã mau chóng ổn định tình hình xã hội loạn lạc, thi hành hàng loạt chính sách khuyến nông, khuyến thương, khuyến công, phục hưng Phật Giáo song hành phát triển cùng Nho Giáo, Lão Giáo… Văn hóa, giáo dục có nhiều khởi sắc… Bà có những đóng góp lớn lao vào các chính sách của nhà Mạc. Theo GS TSKH Phan Đăng Nhật (bài đã đăng trên mactoc.com): “Bà đã có công lớn là lấy tiền riêng mua 25 mẫu 8 sào 2 thước cúng dâng Tam bảo chùa làng Hoà Liễu (xã Thuận Thiên, huyện Kiến Thuỵ, Hải Phòng); đồng thời vận động hoàng thân quốc thích đóng góp thêm, tổng số ruộng lên tới 47 mẫu 3 sào, goi là ruộng nhà Thánh (Thánh điền).
Số ruộng trên được dùng làm ba khoản chính. Khoản thứ nhất. Cấp cho việc cúng tế ở đền và chùa làng. Khoản thứ hai. Cấp cho dân đinh, thượng hạ. Khi dân số ít thì chia đến tuổi 15, khi dân số tăng thì chia đến tuổi 18, mỗi người một sào, cày cấy thu hoạch, không phải nộp thuế. Chia theo cách bốc thăm công khai, già nhận trước, trẻ nhận sau, cứ 3 năm chia lại một lần. Khoản thứ ba. Cho đấu thầu cấy lấy thóc lập quỹ hội Thiện/nghĩa thương, khi đói khó cấp đỡ người nghèo, cô nhân, quả phụ, bảo dưỡng lát gạch đường làng. Đến cách mạng tháng tám năm 1945 quỹ làng còn 3 tấn thóc, ủng hộ kháng chiến, số thóc cho người nghèo vay không thu lại nữa.
Số ruộng trên được dùng làm ba khoản chính. Khoản thứ nhất. Cấp cho việc cúng tế ở đền và chùa làng. Khoản thứ hai. Cấp cho dân đinh, thượng hạ. Khi dân số ít thì chia đến tuổi 15, khi dân số tăng thì chia đến tuổi 18, mỗi người một sào, cày cấy thu hoạch, không phải nộp thuế. Chia theo cách bốc thăm công khai, già nhận trước, trẻ nhận sau, cứ 3 năm chia lại một lần. Khoản thứ ba. Cho đấu thầu cấy lấy thóc lập quỹ hội Thiện/nghĩa thương, khi đói khó cấp đỡ người nghèo, cô nhân, quả phụ, bảo dưỡng lát gạch đường làng. Đến cách mạng tháng tám năm 1945 quỹ làng còn 3 tấn thóc, ủng hộ kháng chiến, số thóc cho người nghèo vay không thu lại nữa.
Cùng với việc cấp ruộng cho dân làng, Thái Hoàng Thái hậu là người công đức để xây dựng chùa với 6000 lá vàng, cùng không biết bao nhiệu tiền bạc cho trên 15 ngôi chùa ở khu vực Dương Kinh và phụ cận như:
Chùa Linh Cảm (Tiên Sơn, Bắc Ninh) 1557, chùa Bà Đanh (Kiến Thuỵ, Hải Phòng) 1563, chùa Thiên Hựu (Nam Sách, Hải Dương) 1571, chùa Minh Phúc (Tiên Lãng, Hải Phòng) 1572, chùa Sùng Ân (Phù Cừ, Hưng Yên) 1574, chùa Phổ Chiếu (Kiến Thuỵ, Hải Phòng) 1579, chùa Thánh Thọ (Bình giang, Hải Dương) 1579, chùa Minh Quang (Gia Lộc, Hải Dương) 1579, chùa Hoa Tân (An Lão, Hải Phòng) 1582, chùa Linh Sơn (An Lão, Hải Phòng) 1583, chùa Báo Ân (Phù Cừ, Hưng Yên) 1584, chùa Sùng Quang (Vĩnh Bảo, Hải Phòng) 1578, chùa Trúc Am (Kiến thuỵ, Hải Phòng) 1589, chùa Hà Lâu (Tiên Lãng, Hải Phòng) 1589… và chùa làng Hoà Liễu, có tên Thiên Phúc Tự xây dựng năm 1562.
Cánh đồng hình Gương – lược mấy trăm năm vẫn còn dấu vết
Bà cũng là người “truyền cho” dân lễ minh thệ, để chống trộm cắp, tham nhũng.
Nói cách khác Bà đã thực hiện ba chính sách lớn: “Cải cách ruộng đất”, đem ruộng đến cho người cày một cách êm đềm, nhân từ mà rất có hiệu quả. Xóa đói giảm nghèo, cho đến cách mạng tháng 8 vẫn còn 3 tấn thóc; Chống tham nhũng, tục “minh thệ” vẫn còn đến ngày nay.
Tóm lại, Thái hoàng Thái hậu là người đứng đầu trong việc thực hiện chính sách lớn của nhà Mạc gồm:
Tóm lại, Thái hoàng Thái hậu là người đứng đầu trong việc thực hiện chính sách lớn của nhà Mạc gồm:
- Vận động các tư gia lấy tiền riêng mua ruộng cấp cho dân đinh cày cấy, thu hoa lợi, không phải nộp thuế.
- Một số ruộng cho cày cấy thu hoa lợi và lập hội Thiện để cứu đói cho những người quan quả cô đơn.
- Xây dựng rất nhiều chùa để hoằng dương Phật pháp, giáo dục lòng nhân từ bác ái, ngay thẳng thật thà...
- Một số ruộng cho cày cấy thu hoa lợi và lập hội Thiện để cứu đói cho những người quan quả cô đơn.
- Xây dựng rất nhiều chùa để hoằng dương Phật pháp, giáo dục lòng nhân từ bác ái, ngay thẳng thật thà...
Thực tế ở thời Mạc là những người có quyền hành, uy vọng đương thời thực sự có thiện tâm, có người suốt đời dốc lòng làm điều thiện, trong số đó, Thái hoàng Thái hậu Vũ thị Ngọc Toản là một tấm gương sáng ngời, cho con cháu muôn đời noi theo. Hành vi cao đẹp trên, không phải chỉ một vài người, đã có sức giáo dục mạnh mẽ, lôi cuốn xã hội. Nhờ đó mà cùng với các chính sách khác, đã tạo nên an ninh xã hội cao: “Người đi đường không nhặt của rơi, cửa ngoài không đóng,… trâu bò thả chăn không phải đem về,… có khi sinh đẻ cũng không biết được là gia súc nhà mình”.
Đúng như PGS Đinh Khắc Thuân đã nhận định: “Bà Thái hoàng thái hậu họ Vũ quả là một người đã dốc toàn tâm toàn ý cho công cuộc trung hưng chùa Phật thời kỳ này. Bà từng được tôn xưng là “mẫu nghi thiên hạ, là vị Phật sống trên trần gian”… “Bà Thái hoàng thái hậu họ Vũ là một biểu tượng của người phúc thiện, đáng được muôn đời ghi nhớ”.
Đúng như PGS Đinh Khắc Thuân đã nhận định: “Bà Thái hoàng thái hậu họ Vũ quả là một người đã dốc toàn tâm toàn ý cho công cuộc trung hưng chùa Phật thời kỳ này. Bà từng được tôn xưng là “mẫu nghi thiên hạ, là vị Phật sống trên trần gian”… “Bà Thái hoàng thái hậu họ Vũ là một biểu tượng của người phúc thiện, đáng được muôn đời ghi nhớ”.
Mạc Văn Trang
