Lễ công bố “Bảo vật Quốc gia - Đàn đá Lộc Hòa”
Tháng 10/1996, trong lúc xới đất trồng cây trong vườn nhà, ông Bùi Hữu Triều, ấp 8 xã Lộc Hòa, huyện Lộc Ninh, đã phát hiện 12 thanh đá nằm xếp gần nhau theo kích thước từ lớn đến nhỏ. Ít ngày sau, ông tiếp tục phát hiện 14 thanh đá khác cách nơi phát hiện 12 thanh đá khoảng 1 mét. Nhận thấy đây có thể là bộ đàn đá cổ, quý hiếm, ông Triều bảo quản cẩn thạn rồi báo cơ quan chức năng đến tiếp nhận. Phát hiện này nâng số lượng bộ đàn đá ở Bình Phước tăng lên đáng kể. Nhiều nơi có địa điểm phát hiện đàn đá như Tân Lợi (Hớn Quản); Lộc Khánh, Lộc Điền (Lộc Ninh); Thọ Sơn (Bù Đăng)...
Sau khi tiếp nhận thông tin, tỉnh Bình Phước phối họp với Bảo tàng Sông Bé (nay là Bảo tàng tỉnh Bình Phước) cùng Trung tâm Nghiên cứu Khảo cổ (Viện Khoa học xã hội vùng Nam bộ), khoa Sử (Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn TP.HCM) tiến hành giám định, nghiên cứu và kết luận, đây là bộ đàn đá quý hiếm, có có niên đại trên 3.000 năm của người tiền sử.
Bộ đàn đá Lộc Hoà được làm bằng chất liệu đá mắc ma. Loại đá có thể chịu sự tác động phong hóa ở các mức độ khác nhau, thường có các màu xanh đen, xám xanh, xám tro… Nhìn chung, những loại đá này có độ cứng trung bình nên dễ chế tác và chỉnh sửa. Về kỹ thuật chế tác, đàn đá được ghè đẽo, tạo dáng và tu chỉnh bằng phương pháp thủ công trực tiếp. Về âm thanh, loại nhạc cụ này có âm sắc gọn, độ cao rõ rệt, ngân dài, đạt được yêu cầu của một nhạc khí.
Theo đánh giá của hội đồng thẩm định, đàn đá Lộc Hòa ngoài việc được chế tác bằng kỹ thuật chế tác tinh xảo, còn là một minh chứng tiêu biểu cho sự hiện diện của người cổ xưa trên mảnh đất Bình Phước, chứng minh bề dầy truyền thống của những cư dân đã sinh sống lâu đời trên mảnh đất này.
Trong quá trình khai quật các di chỉ đắp đất hình tròn, khảo cổ học cũng liên tục phát hiện nhiều mảnh vỡ của đàn đá cùng chất liệu tương tự như hai bộ đàn đá Lộc Hòa. Di tích Lộc Hòa (nơi phát hiện đàn đá) đã được khai quật những năm 1997 - 1998 có sự nghiên cứu tổng hợp về địa hình địa lý. Đặc biệt, các nhà khoa học đã nghiên cứu các tầng văn hóa khảo cổ và các di vật để nhận biết về môi trường văn hóa xung quanh địa điểm tìm thấy bộ Đàn đá Lộc Hòa.
Năm 2017, Sở VH-TT-DL tỉnh Bình Phước và Bảo tàng tỉnh đã xây dựng hồ sơ đề nghị nhà nước công nhận bộ đàn đá Lộc Hoà bảo vật Quốc gia. Sau khi thẩm định, nghiên cứu làm rõ, bộ đàn đá được Hội đồng thẩm định di sản Quốc gia công nhận và đánh giá cao về giá trị. Đến ngày 25/12/2017, bộ đàn đá Lộc Hoà đã chính thức được Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam kí quyết định 2089/TTg công nhận là bảo vật quốc gia.
Nghệ nhân trình bày một bản nhạc trên bộ đàn đá tại lễ công bố
Hồng Thuỷ
Theo nongnghiep.vn
