Ảnh minh họa (nguồn internet)
Lê Tương Dực trong lịch sử là một ông Vua tài giỏi nhưng hoang dâm vô độ và thường nghĩ ra những trò ăn chơi trác táng hoang phí tiền của một cách ngông cuồng dồ dại. Tuy trọng dụng võ tướng Đề Lĩnh nhưng trong lòng Vua lại luôn cảm thấy lo ngại bất an. Tương truyền mỗi lần võ tướng Đề Lĩnh vào chầu, nhà Vua đều cảm thấy sởn da lạnh gáy. Bản thân nhà Vua cũng là kẻ chiếm ngôi nên nỗi lo bị kẻ khác hất cẳng đã làm cho Lê Tương Dực trở nên mù quáng. Vua không thể vô cớ giết chết người tài nên tìm cách đẩy Đề Lĩnh ra xa mình. Thế là từ một vị tứ trụ triều đình Đề Lĩnh bị đẩy đi canh giữ vùng cửa biển hoang vu dân cư thưa thớt.
Theo sử sách địa phương Sầm Sơn xưa kia chỉ là những bãi bồi, gò, cồn do nước biển rút ra và để lại, dân cư thưa thớt và sống rất tự phát, hầu như sự cai trị của triều đình phong kiến đều không thể với tay tới được. Đi tới đây không khác gì bị lưu đày, bị cô lập. Bấy giờ cồn đảo này chỉ có hai dòng họ lớn cai quản đó là họ Nguyễn và họ Trịnh và những cuộc đụng độ nãy lửa vẫn thường xảy ra.
Từ khi có mặt ở vùng đất này ông đã khai hoang mở đất dẹp yên loạn đảng, luyện binh, lập trại ngày đêm rèn luyện võ vật cho nhân dân. Ông trở thành ông tổ nghề võ vật Làng Lương Trung. Dân chúng được sống trong yên vui thái bình nên ca ngợi công lao của người.
Hiện nay ngoài ngôi mộ trong đền còn lưu giữ 8 sắc phong trong đó có 7 đạo sắc thời Lê và Nguyễn. Trong đó 1 đạo sắc thời Lê Chiêu Thống nguyên niên (1787) Đời vua Tự Đức 3 Đồng Khánh 2 đạo và 1 đạo thời Duy Tân(1909) là tài sản phi vật thể quý giá đang được nhân dân gìn giữ cẩn thận. Ngoài ra còn có bia ký, khánh đá, đôi rồng thời Lê bằng đá vẫn còn lưu giữ trong đền.
Vào ngày 17 tháng giêng hằng năm là ngày Ngài tử trận nhân dân tổ chức tế lễ hương khói và mở hội đấu vật. Những trai tráng khỏe mạnh cường tráng sau khi thắng vật thì đội lễ vào dâng hương cho Ngài. Tất cả là tấm lòng thành kính của nhân dân đối với vị công thần của đất nước, ông tổ nghề võ vật. Trải qua nhiều thế kỷ với không ít thăng trầm nhưng ngôi Đền vẫn được nhân dân chăm lo hương khói và tỏ lòng ngưỡng mộ.
Năm 1993 ngôi Đền đã được Bộ văn hóa cấp bằng di tích lịch sử cấp quốc gia. Ngày nay con sông đào vẫn còn đó như là một minh chứng quan trọng cho sự tồn vong của một triều đại và số phận bi thương của một vị tướng tài. Và cũng là chứng nhân lịch sử cho mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên một mối quan hệ mật thiết, huyền bí nhưng nhân quả rõ ràng.
Linh Linh (Tổng hợp)
