Theo các nhà nghiên cứu, ngôi chùa có kiến trúc của thời Lý (1010 - 1225) thể hiện qua 3 bậc thềm có kè bằng đá tảng dựng đứng vào sườn núi. Các nền hình chữ nhật dài 60 m, rộng 33 m, mặt ngoài bố trí các tảng đá hình khối hộp chữ nhật. Chùa Phật Tích kiến trúc theo kiểu “Nội công ngoại quốc”. Bên phải chùa là miếu Tiên thờ Đức chúa, tức bà Trần Thị Ngọc Am - Đệ nhất cung tần của chúa Trịnh Tráng (1623 - 1657).
Du khách thập phương đi lễ cầu may .
Ngày nay, chùa Phật Tích có 7 gian tiền đường; 5 gian bảo thờ Phật, đức A Di Đà cùng các vị Tam Thế Phật; 8 gian nhà tổ; 7 gian nhà thờ Thánh Mẫu. Đường lên chùa Phật Tích qua 80 bậc đá. Càng lên cao càng thêm những khám phá mới. Nhiều tác phẩm điêu khắc thời Lý (1010 - 1225) còn lưu giữ tại chùa trải rộng từ ngoài vào trong từ đá ốp tường, đầu kê... trên chạm khắc các hình kim cương, Hộ Pháp, các nhạc công, vũ nữ... Trước chính điện, ngay bậc thềm thứ hai, có 10 tượng thú có niên đại thời Lý cao bằng đá gồm sư tử, voi, tê giác, trâu, ngựa, mỗi loại 2 con, nằm trên bệ hoa sen tạc liền bằng những khối đá lớn. Những tác phẩm tượng thú ở chùa Phật Tích - Bắc Ninh có quy mô lớn và lâu đời nhất Việt Nam. Tượng đầu người mình chim thần Gandhi cho thấy dấu ấn văn hóa Champa. Bố cục toàn bộ chim thần chắc khỏe thanh thoát giàu nhịp điệu, tiềm ẩn nội tâm huyền điệu cao quý.
Tượng Phật A Di Đà được đặt trên bệ tòa sen bằng đá hình bát giác với nghệ thuật chạm khắc rất tinh xảo.
Không gian kiến trúc 7 gian nhà thờ Thánh Mẫu .
Nơi thờ 18 vị La Hán.
Trong vị thế báu vật quốc gia có pho tượng Phật A Di Đà bằng đá xanh hàng ngàn năm tuổi. Tượng cao 1,87 m, thể hiện Đức Phật đang ngồi thuyết pháp, an toạ trên tòa sen. Đức Phật A Di Đà nét mặt mang nội tâm sâu lắng, thoát tục, vẻ đẹp hiền dịu... Chạm khắc, đi tường gồm hoa sen, hoa cúc dây, rồng với rắn thần Naga quen thuộc trong mô típ Ấn Độ, Champa. Các nhà điêu khắc triều Lý đã tiếp thu tinh hoa đạo Phật thế giới, đưa tượng Phật trở về với tâm linh người Việt qua bố cục mảng khối khoẻ, dung dị, ẩn chứa bao bí ẩn linh thiêng.
Toàn cảnh không gian kiến trúc chùa Phật Tích.
Khuôn viên bậc đá trong chùa Phật Tích .
Nhớ về cội nguồn, du khách thập phương tấp nập về chùa Phật Tích lễ Phật, vãn cảnh và thưởng ngoạn cảnh vật vùng Kinh Bắc, bày tỏ lòng thành tưởng nhớ các bậc tiền nhân dựng xây đất nước thanh bình.
Du khách thập phương đi lễ cầu may .
Ngày nay, chùa Phật Tích có 7 gian tiền đường; 5 gian bảo thờ Phật, đức A Di Đà cùng các vị Tam Thế Phật; 8 gian nhà tổ; 7 gian nhà thờ Thánh Mẫu. Đường lên chùa Phật Tích qua 80 bậc đá. Càng lên cao càng thêm những khám phá mới. Nhiều tác phẩm điêu khắc thời Lý (1010 - 1225) còn lưu giữ tại chùa trải rộng từ ngoài vào trong từ đá ốp tường, đầu kê... trên chạm khắc các hình kim cương, Hộ Pháp, các nhạc công, vũ nữ... Trước chính điện, ngay bậc thềm thứ hai, có 10 tượng thú có niên đại thời Lý cao bằng đá gồm sư tử, voi, tê giác, trâu, ngựa, mỗi loại 2 con, nằm trên bệ hoa sen tạc liền bằng những khối đá lớn. Những tác phẩm tượng thú ở chùa Phật Tích - Bắc Ninh có quy mô lớn và lâu đời nhất Việt Nam. Tượng đầu người mình chim thần Gandhi cho thấy dấu ấn văn hóa Champa. Bố cục toàn bộ chim thần chắc khỏe thanh thoát giàu nhịp điệu, tiềm ẩn nội tâm huyền điệu cao quý.
Tượng Phật A Di Đà được đặt trên bệ tòa sen bằng đá hình bát giác với nghệ thuật chạm khắc rất tinh xảo.
Không gian kiến trúc 7 gian nhà thờ Thánh Mẫu .
Nơi thờ 18 vị La Hán.
Sau sân nền có 32 ngọn tháp xây bằng gạch và đá là nơi cất giữ xá lị của các nhà sư từng trụ trì ở đây, phần lớn được dựng vào thế kỷ XVII.
Trong vị thế báu vật quốc gia có pho tượng Phật A Di Đà bằng đá xanh hàng ngàn năm tuổi. Tượng cao 1,87 m, thể hiện Đức Phật đang ngồi thuyết pháp, an toạ trên tòa sen. Đức Phật A Di Đà nét mặt mang nội tâm sâu lắng, thoát tục, vẻ đẹp hiền dịu... Chạm khắc, đi tường gồm hoa sen, hoa cúc dây, rồng với rắn thần Naga quen thuộc trong mô típ Ấn Độ, Champa. Các nhà điêu khắc triều Lý đã tiếp thu tinh hoa đạo Phật thế giới, đưa tượng Phật trở về với tâm linh người Việt qua bố cục mảng khối khoẻ, dung dị, ẩn chứa bao bí ẩn linh thiêng.
Toàn cảnh không gian kiến trúc chùa Phật Tích.
Khuôn viên bậc đá trong chùa Phật Tích .
Nhớ về cội nguồn, du khách thập phương tấp nập về chùa Phật Tích lễ Phật, vãn cảnh và thưởng ngoạn cảnh vật vùng Kinh Bắc, bày tỏ lòng thành tưởng nhớ các bậc tiền nhân dựng xây đất nước thanh bình.
Trịnh Bộ
