Ngôi chùa cổ này có niên đại khoảng 350 năm (theo lời kể của dân gian thì chùa đã có từ khoảng 700 trước). Theo tích xưa để lại, đây là vùng núi địa linh - nơi có 100 con phượng hoàng bay về cư ngụ trên 99 cây thông cổ. Cùng với bàn cờ tiên là chốn dành cho các tiên hạ giới đánh cờ và thưởng ngoạn núi non vào các đêm trăng thanh gió mát. Để tưởng nhớ các bậc tiên thánh, nhân dân địa phương đã lập chùa thờ tự.
Vị trí Chùa Tiền tọa lạc
Trong thời kỳ Pháp thuộc, danh thắng chùa Tiên đã được người Pháp chọn làm nơi nghỉ dưỡng và phát triển du lịch sinh thái. Thời kỳ cách mạng, kháng chiến chống Pháp, chùa Tiên - Núi Đụn là nơi cất giấu vũ khí an toàn của quân và dân địa phương. Trước đây, chùa có nhiều hoạt động văn hoá cổ như nghi thức rước Mẫu lên chùa, nghi thức tế lễ cầu quốc thái dân an… thu hút đông đảo nhân dân, tín đồ phật tử tại địa phương cũng như du khách thập phương. Hiện chùa còn lưu giữ nhiều ngọc phả, sắc phong của các đời vua chúa, điều này cho thấy địa linh này có giá trị trong lịch sử bảo vệ tổ quốc và xây dựng đất nước. Qua nhiều năm gián đoạn, Lễ hội chùa Tiên đã được phục dựng, tổ chức lại từ năm 1992 với Lễ hội hàng năm diễn ra từ ngày mùng 1 đến ngày mùng 3 tháng 3 Âm lịch.
Trải qua những biến cố thăng trầm của thời gian, mặc dù ngôi chùa đã được tu bổ nhiều lần nhưng đến nay vẫn xuống cấp trầm trọng, rất cần được trùng tu, khôi phục. Khuôn viên chùa tọa trên dãy núi Bát cảnh sơn (dãy núi có 8 ngôi chùa với phong cảnh đẹp) được chúa Trịnh Doanh ví như Bát cảnh Tiêu Tương (một danh lam Trung Quốc) và cho lập hành cung thưởng ngoạn, hiện nay chùa nằm trong 6/8 ngôi chùa đã bị xuống cấp (có chùa chỉ còn nền móng). Các dãy núi cao bao quanh chùa lại nằm trong vùng khai thác tài nguyên làm vật liệu xây dựng đã khiến các điểm di tích - thắng cảnh và sinh thái này bị ảnh hưởng nặng nề.
Được sự quan tâm của các cấp chính quyền tỉnh, huyện và xã, ngày 13/05/2005, chùa Tiên đã được công nhận là di tích - thắng cảnh của tỉnh Hà Nam. Với sự nỗ lực của địa phương, sự giúp sức của nhân dân địa phương và các tín đồ phật tử xa gần trong việc trùng tu cải tạo chùa, nhưng hiện vẫn còn một số tồn tại bị hạn chế như đường đường dẫn lên chùa , kinh phí có hạn nên công việc trùng tu bị kéo dài.
Những trăn trở về việc phục dựng lại ngôi chùa. Từ trái qua phải, nhà sư Thích Trí Tạng, cụ Nguyễn Văn Trác và ông Nguyễn Văn Nhật- Phó trưởng công an xã
Trước thực trạng trên, nhà sư Thích Trí Tạng - chấp cảnh hiện nay tại chùa Tiên tâm sự: “Vì ngôi chùa nằm trên địa bàn đồi núi, với sự giúp đỡ của chính quyền sở tại, nhân dân và sự cố gắng của chùa đã rất cố gắng trùng tu, cải tạo nhưng vì đường xá khó khăn, kinh phí hạn hẹp nên chưa thể sửa chữa. Nhà chùa, quý phật tử và nhân dân địa phương rất mong muốn được trùng tu tôn tạo lại ngôi chùa cho được trang nghiêm. Mong các cơ quan ban nghành cùng với quý phật tử xa gần giúp đỡ để tôn tạo, tu bổ lại ngôi chùa linh thiêng này”.
Đó cũng là tâm nguyện của các cán bộ, nhân dân xã Thanh Lưu, mong muốn các cơ quan chức năng cùng tín đồ phật tử chung tay giúp đỡ để có phương án tu bổ, sửa chữa, bảo quản các hạng mục nhà chùa đang bị tàn phá, xuống cấp, để chùa Tiên giữ được mãi những giá trị của mình trong đời sống văn hoá - tâm linh - lịch sử cộng đồng.
Vị trí Chùa Tiền tọa lạc
Trong thời kỳ Pháp thuộc, danh thắng chùa Tiên đã được người Pháp chọn làm nơi nghỉ dưỡng và phát triển du lịch sinh thái. Thời kỳ cách mạng, kháng chiến chống Pháp, chùa Tiên - Núi Đụn là nơi cất giấu vũ khí an toàn của quân và dân địa phương. Trước đây, chùa có nhiều hoạt động văn hoá cổ như nghi thức rước Mẫu lên chùa, nghi thức tế lễ cầu quốc thái dân an… thu hút đông đảo nhân dân, tín đồ phật tử tại địa phương cũng như du khách thập phương. Hiện chùa còn lưu giữ nhiều ngọc phả, sắc phong của các đời vua chúa, điều này cho thấy địa linh này có giá trị trong lịch sử bảo vệ tổ quốc và xây dựng đất nước. Qua nhiều năm gián đoạn, Lễ hội chùa Tiên đã được phục dựng, tổ chức lại từ năm 1992 với Lễ hội hàng năm diễn ra từ ngày mùng 1 đến ngày mùng 3 tháng 3 Âm lịch.
Trải qua những biến cố thăng trầm của thời gian, mặc dù ngôi chùa đã được tu bổ nhiều lần nhưng đến nay vẫn xuống cấp trầm trọng, rất cần được trùng tu, khôi phục. Khuôn viên chùa tọa trên dãy núi Bát cảnh sơn (dãy núi có 8 ngôi chùa với phong cảnh đẹp) được chúa Trịnh Doanh ví như Bát cảnh Tiêu Tương (một danh lam Trung Quốc) và cho lập hành cung thưởng ngoạn, hiện nay chùa nằm trong 6/8 ngôi chùa đã bị xuống cấp (có chùa chỉ còn nền móng). Các dãy núi cao bao quanh chùa lại nằm trong vùng khai thác tài nguyên làm vật liệu xây dựng đã khiến các điểm di tích - thắng cảnh và sinh thái này bị ảnh hưởng nặng nề.
Được sự quan tâm của các cấp chính quyền tỉnh, huyện và xã, ngày 13/05/2005, chùa Tiên đã được công nhận là di tích - thắng cảnh của tỉnh Hà Nam. Với sự nỗ lực của địa phương, sự giúp sức của nhân dân địa phương và các tín đồ phật tử xa gần trong việc trùng tu cải tạo chùa, nhưng hiện vẫn còn một số tồn tại bị hạn chế như đường đường dẫn lên chùa , kinh phí có hạn nên công việc trùng tu bị kéo dài.
Những trăn trở về việc phục dựng lại ngôi chùa. Từ trái qua phải, nhà sư Thích Trí Tạng, cụ Nguyễn Văn Trác và ông Nguyễn Văn Nhật- Phó trưởng công an xã
Trước thực trạng trên, nhà sư Thích Trí Tạng - chấp cảnh hiện nay tại chùa Tiên tâm sự: “Vì ngôi chùa nằm trên địa bàn đồi núi, với sự giúp đỡ của chính quyền sở tại, nhân dân và sự cố gắng của chùa đã rất cố gắng trùng tu, cải tạo nhưng vì đường xá khó khăn, kinh phí hạn hẹp nên chưa thể sửa chữa. Nhà chùa, quý phật tử và nhân dân địa phương rất mong muốn được trùng tu tôn tạo lại ngôi chùa cho được trang nghiêm. Mong các cơ quan ban nghành cùng với quý phật tử xa gần giúp đỡ để tôn tạo, tu bổ lại ngôi chùa linh thiêng này”.
Đó cũng là tâm nguyện của các cán bộ, nhân dân xã Thanh Lưu, mong muốn các cơ quan chức năng cùng tín đồ phật tử chung tay giúp đỡ để có phương án tu bổ, sửa chữa, bảo quản các hạng mục nhà chùa đang bị tàn phá, xuống cấp, để chùa Tiên giữ được mãi những giá trị của mình trong đời sống văn hoá - tâm linh - lịch sử cộng đồng.
Vũ Thắng
