Nghệ nhân Trần Khánh Cẩm trong một lần truyền dạy hát ví O Nhẫn cho các em học sinh
Là một vùng quê nghèo đồng chua nước mặn, đất đai bạc màu, con người phải làm đủ nghề. Người ta thường nói “Kẻ Dua ăn nói dọc dằn, đồng chua nước mặn lấy chi ăn mà về”, đó là những lời hát ví về làng Đan Du – Kỳ Thư (Kỳ Anh) xưa. Nhưng ngược lại vùng quê được thiên nhiên ban tặng cho nhiều danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử nổi tiếng. Đặc biệt, là nơi có những làn điệu hát ví O Nhẫn nổi tiếng một thời.
Theo các bậc cao niên trong làng, ví O Nhẫn do bà Võ Thị Nhẫn (thường gọi O Nhẫn) sinh năm 1895 tại làng Kẻ Dua nay là Đan Du, Kỳ Thư, Kỳ Anh, Hà Tĩnh sáng tạo ra. Nhờ vào vốn liếng chữ nghĩa học được và tài ứng khẩu sắc sảo, O Nhẫn trở nên nổi tiếng khắp vùng, ví O Nhẫn cũng sinh ra từ đó. Kẻ Dua (Đan Du) có thể là một cái nôi ví dặm ở Kỳ Anh, sánh ngang những vùng ví dặm nổi tiếng ở Nghệ Tĩnh.
Tiết mục hát ví O Nhẫn tham gia Liên hoan dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh
Trao đổi với phóng viên, nghệ nhân Trần Khánh Cẩm cho biết, hát ví O Nhẫn là những câu ví có giá trị nghệ thuật to lớn và mang giá trị nhân văn. Ngoài ra hát ví O Nhẫn còn giáo dục được con người yêu quê hương, chăm học hành. Ngày nay, nghe những câu hát ví O Nhẫn để truyền dạy lại cho lớp con cháu mình, nhất là người Kỳ Anh rất tự hào những câu ví O Nhẫn.
Ông Nguyễn Duy Thành, Trưởng Ban văn hóa xã Kỳ Thư là người tiêu biểu cho lớp trẻ đam mê môn nghệ thuật dân gian này, anh đã gắn bó với công tác cơ sở đã 12 năm, cả quãng thời gian dài anh đều dành nhiều tâm huyết cho việc khôi phục và phát triển văn hóa dân gian. Câu lạc bộ gồm nhiều thế hệ, các cụ tuổi đời từ 65 – 80, bậc trung niên và các em học sinh. Tất cả đều gặp nhau ở niềm đam mê với những câu hò, điệu ví và hết lòng trong việc lưu giữ điệu ví O Nhẫn quê hương.
"Hát ví O Nhẫn là những làn điệu có từ lâu đời ở làng Đan Du, là một hình thức hát đối đáp giao duyên trong các buổi sinh hoạt cộng đồng, trong các buổi giao lưu văn hóa văn nghệ. Vì vậy cần khôi phục và truyền lại cho các thế hệ trẻ sau này để bảo tồn các làn điệu hát ví O Nhẫn", anh Thành nói.
Dù có nguy cơ mai một nhưng việc bảo tồn và phát huy hát Ví O Nhẫn hiện nay là việc làm thiết thực và có ý nghĩa to lớn với một thể loại âm nhạc dân gian của vùng quê Kỳ Anh giàu truyền thống văn hóa.
Diệp Thuần
