Một phần diện tích các cơ quan chuyên môn đào khảo cổ học di tích Hải Vân Quan.
Hải Vân Quan trước khi được công nhận là di tích cấp quốc gia (tháng 4.2017) đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Nhiều hạng mục bị chìm lấp do thời gian và các biến động của lịch sử, trong đó có lối đi lên của Thiên hạ đệ nhất hùng quan. Ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế cho biết, con đường thiên lý ngày xưa không phải giống như lối đi của đường bây giờ. Tư liệu lịch sử ghi lại, khi đi từ Huế và Quảng Nam - Đà Nẵng thì đường đi xuyên qua đỉnh đèo, xuyên qua hai cổng Thiên hạ đệ nhất hùng quan và Hải Vân Quan. Nhưng đến thời Pháp xây dựng tuyến giao thông thì họ đã vòng tránh và bỏ qua lối đi lên cũ. Con đường thiên lý đó và phần tường thành của trụ sở cũng bị sạt lở và vùi lấp.
Sau gần một tháng tiến hành khai quật, các nhà khảo cổ đã phát hiện nhiều dấu tích quan trọng. TS Phan Thanh Hải cho biết, khi đào ở khu vực cổng Thiên hạ đệ nhất hùng quan đi xuống đã xuất lộ toàn bộ phần nền móng và lối của đường thiên lý dẫn từ phía kinh đô Huế đi lên đỉnh đèo Hải Vân trước đây. Hiện, các chuyên gia đang tiếp tục đào phần diện tích còn lại để xuất lộ luôn toàn bộ tuyến đường thiên lý dẫn xuống phía dưới (hướng về phía Đà Nẵng). Qua đó, làm cơ sở để nghiên cứu, phục hồi lại đoạn đường này và trở thành tuyến tham quan.
Những dấu tích của nền móng con đường thiên lý và vòng tường thành xuất lộ sau khi đào khảo cổ.
Ngoài việc phát hiện con đường thiên lý, đoàn khai quật cũng sẽ tiến hành đào mở rộng hướng ngược lên trên để làm xuất lộ vòng tường thành của tòa trụ sở và những dấu tích liên quan. Diện tích khảo cổ được Bộ VHTTDL cho phép là 600m2, được thực hiện từ nay đến tháng 9.2018. Song song với việc khảo cổ này, TTBTDTCĐ Huế cũng đang xây dựng phương án trùng tu tổng thể di tích Hải Vân Quan. “Sau khi có kết quả của cuộc khảo cổ này, chúng tôi sẽ bổ sung hoàn thiện cho kế hoạch trùng tu. Phương án này sẽ được báo cáo trước Hội đồng khoa học, tranh thủ ý kiến của các nhà nghiên cứu để hoàn chỉnh sớm. Dự kiến việc trùng tu tổng thể di tích Hải Vân Quan sẽ được khởi công trong năm 2019”, ông Hải nói.
TS. Phan Thanh Hải cũng thông tin thêm, về lâu dài, “chúng tôi cũng đã bàn với các đơn vị liên quan, đặc biệt là ở phía Đà Nẵng để có hướng quy hoạch tổng thể đỉnh đèo Hải vân. Trong đó, bao gồm cả bãi đỗ xe, hệ thống nhà vệ sinh, hệ thống hàng quán, các dịch vụ phục vụ cho tất cả du khách… để đỉnh đèo Hải Vân trở thành điểm tham quan hấp dẫn. Vừa là điểm tham quan về thắng cảnh bậc nhất của Việt Nam, đồng thời vừa gắn liền với một di tích lịch sử nổi tiếng.
Tại chuyến làm việc và ký kết hợp tác giữa hai địa phương tỉnh Thừa Thiên Huế và TP Đà Nẵng vào giữa tháng 4.2018 vừa qua, lãnh đạo hai địa phương này cũng đã ký kết những nội dung hợp tác, liên kết cần thực hiện trong năm 2018-2019. Trong đó, có nhấn mạnh đến việc phối hợp trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan.
Sơn Thuỳ
Theo Báo Văn Hoá
