Thế nhưng chứng kiến hiện trường của di tích sau khi hạ giải, nhiều người vẫn không khỏi bàng hoàng trước lối tu bổ như “phá bỏ” di tích của đơn vị thi công. Ngổn ngang khắp khuôn viên di tích là gạch, ngói... viên vỡ, viên vụn.
Ngoài vườn, nhiều vụn gạch ngói rải thành đường đi, không thể nhận ra đấy là vụn gạch hay vụn ngói. Các cấu kiện bằng gỗ thì chất đống không trật tự, không được đánh dấu số thứ tự cấu kiện hay phân loại các cấu kiện để tái sử dụng hay làm mẫu để tu bổ, phục hồi di tích.
Bia ghi danh “Chùa Sổ được Nhà nước xếp hạng” bị đống gạch chắn ngang, dù ngoài sân vườn còn nhiều chỗ để bảo quản chất liệu thi công. Nói là tạm dừng thi công nhưng khi chúng tôi đến, đơn vị thi công vẫn cho công nhân, người lao động tháo dỡ, vận chuyển gạch ngói trong khuôn viên di tích...
Trong công văn số 479/DSVH-DT ngày 18.7 của Cục Di sản văn hóa, Bộ VHTTDL, những tồn tại thiếu sót trong công tác tu bổ tôn tạo di tích chùa Sổ, huyện Thanh Oai, HN được chỉ rõ là: “Không có nhà bao che phục vụ thi công theo quy định; việc hạ giải mái ngói, con giống trang trí mái tòa Tam bảo chưa đảm bảo quy trình, gây vỡ nát một số gạch ngói; hệ thống tượng thờ, hương án và móng gạch bó nền Thượng điện có trang trí chưa được bảo vệ cẩn thận theo yêu cầu của Cục Di sản văn hóa tại Công văn số 277/DSVH - DT ngày 10.5.2013 về việc thỏa thuận thiết kế; một số cấu kiện gỗ đã hạ giải nhưng chưa được đánh dấu, ghi hình theo quy định và chưa được sắp xếp, phân loại...”.
Đặc biệt, trong khu vực khoanh vùng bảo vệ di tích chùa Sổ hiện xuất hiện công trình xây dựng mới, mặt bằng hình lục giác (lầu lục giác) mà không có ý kiến bằng văn bản của Bộ VHTTDL. Cục Di sản văn hoá cũng đề nghị làm rõ trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị có liên quan để xử lý nghiêm.
Theo ghi nhận của chúng tôi, hiện đơn vị thi công đang gấp rút dựng nhà bao che để tạm thời bảo vệ công trình và kho bảo vệ cấu kiện, thành phần kiến trúc hạ giải. Lầu lục giác cũng đã tạm dừng công tác thi công, xây dựng. Theo người dân địa phương cho biết, lầu lục giác là công trình cung tiến của một người hảo tâm, nằm ngoài vốn tu bổ, tôn tạo di tích chùa Sổ do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Thanh Oai làm chủ đầu tư. Công trình xây dựng mới này, bước đầu được xác định là do nhà sư trụ trì chùa tự ý xây dựng, chưa xin phép các cơ quan chức năng có thẩm quyền.
Để khắc phục tình trạng đã diễn ra, đảm bảo việc thi công tu bổ, tôn tạo di tích chùa Sổ, huyện Thanh Oai, HN đảm bảo nguyên tắc bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích và các quy định về di sản văn hóa, Cục Di sản văn hóa, Bộ VHTTDL đề nghị Sở VHTTDL HN, UBND huyện Thanh Oai, HN khẩn trương tiến hành một số việc: xây dựng nhà bao che phục vụ thi công tu bổ tòa Tam bảo; đề xuất và thực hiện phương án bảo vệ an toàn hệ thống tượng thờ, hương án, các đồ nội thất khác và móng gạch bó nền thượng điện có trang trí; tổ chức phân loại, sắp xếp và kê đỡ cẩn thận các cấu kiện, thành phần kiến trúc đã hạ giải; tháo dỡ công trình xây dựng (lầu lục giác) trái với các quy định hiện hành về di sản văn hóa.
Không thể phủ nhận việc hạ giải có nhiều tồn tại, thiếu sót tại di tích chùa Sổ đã để lại nhiều hậu quả khó lường, gây khó khăn trong công tác tu bổ, tôn tạo di tích này trong giai đoạn tiếp theo. Vì thế, cần có sự vào cuộc sớm của các chuyên gia, nhà nghiên cứu để có thể đưa công tác tu bổ, phục hồi chùa Sổ đi vào quy chuẩn, trả lại kiến trúc, giá trị vốn có của di tích đã được xếp hạng cấp Quốc gia từ năm 1986.
