Văn Miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội là quần thể di tích đa dạng và phong phú hàng đầu của thành phố Hà Nội. Quần thể di tích này đã được Nhà nước xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt và 82 tấm bia Tiến sĩ triều Lê - Mạc (1442 – 1779) cũng đã được được UNESCO đưa vào danh sách Di sản tư liệu thuộc chương trình Ký ức thế giới năm 2010.
Hằng năm, khu di tích này đón hơn 1,5 triệu lượt khách trong nước và quốc tế đến tham quan, học tập... Thế nhưng, sự việc một số hộ dân lén lút chở vật liệu xây dựng để xây dựng, tôn tạo không phép điện thờ tại đảo Kim Châu thuộc Hồ Văn, Văn Miếu - Quốc Tử Giám không chỉ khiến dư luận xôn xao mà buộc các cơ quan chức năng phải gấp rút vào cuộc.
Ông Lê Ngọc Tú, Chủ tịch UBND phường Quốc Tử Giám, quận Đống Đa, HN cho biết: “Ngay sau khi nhận được thông tin về việc xây dựng không phép này, UBND phường Quốc Tử Giám đã lập tức chỉ đạo Tổ công tác về trật tự xây dựng cùng thanh tra xây dựng địa bàn phường đến kiểm tra, lập biên bản hiện trạng kèm theo biên bản vi phạm hành chính và ngừng thi công xây dựng...”.
Sau khoảng một tháng tổ chức các cuộc vận động, tuyên truyền, họp các hộ dân và các bên liên quan, hiện công tác khắc phục vi phạm trật tự xây dựng tại đảo Kim Châu đã hoàn thành. Có mặt tại đảo Kim Châu, Hồ Văn thuộc Văn Miếu - Quốc Tử Giám, chúng tôi ghi nhận phần mái tôn, các mảng tường và toàn bộ khung sắt thuộc hạng mục công trình mới xây dựng không phép đã được tháo dỡ.
Hằng năm, khu di tích này đón hơn 1,5 triệu lượt khách trong nước và quốc tế đến tham quan, học tập... Thế nhưng, sự việc một số hộ dân lén lút chở vật liệu xây dựng để xây dựng, tôn tạo không phép điện thờ tại đảo Kim Châu thuộc Hồ Văn, Văn Miếu - Quốc Tử Giám không chỉ khiến dư luận xôn xao mà buộc các cơ quan chức năng phải gấp rút vào cuộc.
Ông Lê Ngọc Tú, Chủ tịch UBND phường Quốc Tử Giám, quận Đống Đa, HN cho biết: “Ngay sau khi nhận được thông tin về việc xây dựng không phép này, UBND phường Quốc Tử Giám đã lập tức chỉ đạo Tổ công tác về trật tự xây dựng cùng thanh tra xây dựng địa bàn phường đến kiểm tra, lập biên bản hiện trạng kèm theo biên bản vi phạm hành chính và ngừng thi công xây dựng...”.
Sau khoảng một tháng tổ chức các cuộc vận động, tuyên truyền, họp các hộ dân và các bên liên quan, hiện công tác khắc phục vi phạm trật tự xây dựng tại đảo Kim Châu đã hoàn thành. Có mặt tại đảo Kim Châu, Hồ Văn thuộc Văn Miếu - Quốc Tử Giám, chúng tôi ghi nhận phần mái tôn, các mảng tường và toàn bộ khung sắt thuộc hạng mục công trình mới xây dựng không phép đã được tháo dỡ.
Hồ Văn những năm 90 thế kỷ XX
Các cơ quan chức năng sớm vào cuộc chấn chỉnh những vi phạm xây dựng tại Hồ Văn
Các cơ quan chức năng sớm vào cuộc chấn chỉnh những vi phạm xây dựng tại Hồ Văn
Theo KTS Lê Thành Vinh, Viện trưởng Viện Bảo tồn di tích, người trực tiếp chủ trì lập dự án tu bổ, tôn tạo Văn Miếu - Quốc Tử Giám giai đoạn 1996 - 2000 cho biết: “Tại thời điểm chúng tôi khảo sát, trên đảo Kim Châu không có công trình nào được gọi là điện thờ, chỉ còn là một tấm bia đá và một phần nền móng của kiến trúc cũ mà theo tư liệu là tòa Phương đình”. Trong khi đó, người dân địa phương cho biết công trình này đã tồn tại hơn 10 năm trở lại đây. Tại công văn số 117/UBND của UBND phường Quốc Tử Giám ra ngày 10.10.2016 cũng xác nhận: “công trình tại đảo Kim Châu đã tồn tại một thời gian dài”. Rõ ràng trong quần thể kiến trúc cổ xưa của Văn Miếu - Quốc Tử Giám nói chung và Hồ Văn nói riêng, công trình xây dựng bằng mái tôn với tường gạch bao quanh này tại đảo Kim Châu hoàn toàn không phù hợp với cảnh quan, kiến trúc.
Hơn thế, trong nội tự Văn Miếu - Quốc Tử Giám cũng đã có điện thờ Tam Tòa Thánh Mẫu và giờ lại có thêm một cơ sở thờ Mẫu nữa ở Hồ Văn cũng không thực sự cần thiết. Tuy nhiên, để phá dỡ hoàn toàn hay trùng tu, tôn tạo công trình xây dựng này trên đảo Kim Châu là một việc làm cần cẩn trọng, mang tính khoa học và theo đúng trình tự pháp luật. Vì thế, việc khôi phục hiện trạng công trình này như trước ngày 13.9, thời điểm các hộ dân tự phát các hoạt động xây dựng không phép trong khuôn viên di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám là biện pháp khắc phục trước mắt, phù hợp với thực tế đặt ra nhưng về lâu về dài cần có những nghiên cứu thấu đáo, cần các dự án bảo tồn tôn tạo, tu bổ để phát huy giá trị đảo Kim Châu phù hợp với không gian, cảnh quan, kiến trúc của khu vực Hồ Văn nói riêng và quần thể di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám nói chung.
Ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết: “Để bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám cần có quy hoạch tổng thể. Từ những khảo sát, đánh giá hiện trạng toàn bộ khu di tích một cách khoa học, quy củ mới có thể có định hướng cho từng hạng mục, trong đó có Hồ Văn”. Thực tế, mối liên kết giữa khu nội tự của Văn Miếu và khu ngoại tự như Hồ Văn, Vườn Giám hiện chưa mang tính chỉnh thể, sự kết nối hết sức mờ nhạt. Riêng khu Hồ Văn vốn là nơi ngâm vịnh, bình thơ của các sĩ tử thời xưa, những năm gần đây cũng đã có những kiến nghị cần khôi phục tòa Phương đình hay xây nhà bát giác kiểu cổ để phù hợp với cảnh quan, phát huy giá trị của hạng mục này. Thực tế khu vực Hồ Văn gần đây rất hiếm các hoạt động mang tính khoa học, văn hóa thu hút đông đảo khách tham quan. Vấn đề xây cầu ra đảo Kim Châu hay làm đường hầm nối khu vực Văn Miếu - Quốc Tử Giám với Hồ Văn cũng cần nghiên cứu thấu đáo, mang tính khoa học và theo đúng trình tự pháp luật.
Theo Anh Bảo (Báo Văn hóa)
