Ảnh: saigon - travel.com
Tương truyền rằng, Vua Đinh Tiên Hoàng sau khi lên ngôi hoàng đế rất yêu thương muôn dân, đồng thời ông rất nghiêm khắc với những kẻ làm việc ác.
Chính vì thế, khi phát hiện ra một hang động hoang sơ giữa lưng chừng núi, xung quanh là đầm sâu, vực thẳm, đầy rẫy thú hoang, ông đã cho quân sỹ biến hang động này thành nơi nuôi nhốt hổ báo. Những người phạm trọng tội sẽ được đưa vào động cho thú ăn thịt để răn đe kẻ khác. Hàng vạn tù binh đã được hóa kiếp bởi thú dữ ở động này.
Đinh Tiên Hoàng giao cho võ sư Trương Ma Ni và con trai Trương Ma Sơn phụ trách khu vực này. Cha con vị quan tăng lục họ Trương đã cải tạo nơi hiểm trở này thành một pháp trường xử án để giúp vua trị nước.
Chùa động Am Tiên như một thế giới riêng biệt. Có một tấm bia cổ, từ thời Lý, chữ đã mờ hết đọc không được. Nhưng tấm bia dựng thời Vua Ðồng Khánh, chữ viết còn rõ ràng, nói về việc tu sửa chùa và động.
Ao giải trong động - Ảnh: internet
Đây cũng là nơi vua Lê Đại Hành nhốt các tù binh Quách Quân Biện, Triệu Phụng Huân của nhà Tống xâm lược Đại Cồ Việt năm 981, đến năm 986 mới trả cho sứ giả Lý Giác. Ngoài ra trong khu vực còn có hang Muối, hang Tiền... là nơi vua cất giữ lương thực, ngân khố quốc gia thời Đinh Lê.
Những năm cuối cuộc đời, thái hậu Dương Vân Nga cũng xuất gia tu hành ở chùa Am Tiên. Một bài thơ truyền khẩu khắc được trên tường chùa đã tóm tắt phần nào cuộc đời và sự nghiệp của Hoàng Hậu Dương Vân Nga:
Hai triều hoàng hậu, tu Chùa Am Tiên
Theo chồng đánh Tống bình Chiêm
Có công với nước, vô duyên với đời.
Đến thời Lý, nhà sư Nguyễn Minh Không đã ở trong hang tụng kinh thuyết pháp, xây thêm các bệ thờ Phật ở trong hang, người đời sau tiếp tục mở rộng cảnh chùa chiền để khách thập phương hành hương đến đó.
Hiện tại, hang chính của động Am Tiên vừa là một chùa đá thờ phật và thiền sư Nguyễn Minh Không, vừa là một đền thờ các vị danh nhân thời Đinh như 2 cha con quan Trương Ma Ni và Trương Ma Sơn cùng thái hậu Dương Vân Nga.
Từ cổng vào nhìn ra - Ảnh: internet
Với địa thế hiểm trở ở nơi thâm sơn cùng cốc ít người qua lại, động chùa Am Tiên vẫn còn chứa ẩn nhiều điều bí ẩn.