Di tích lưu niệm Ngô Gia Tự đã trở thành một khu lưu niệm (di tích) danh nhân gắn liền với phong trào cách mạng của quê hương và sự vận động để tiến tới thành lập Đảng. Nó đã chứng kiến sự ra đời của một lãnh tụ xuất sắc của Đảng về những sự kiện cách mạng quan trọng trong thời kỳ đấu tranh thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Không những thế nó còn gắn liền làng quê có những truyền thống quý báu và những sự kiện cách mạng.
Khu lưu niệm Ngô Gia Tự gồm toàn bộ các công trình kiến trúc của khu lưu niệm được giữ nguyên trên nền đất xưa của gia đình đồng chí Ngô Gia Tự. Đảng và Nhà nước ta đã gìn giữ, bảo vệ và tu sửa ngôi nhà mà sinh thời đồng chí đã sống, học tập và hoạt động cách mạng.
Di tích Ngô Gia Tự mang trong mình những giá trị lịch sử văn hóa tiêu biểu và vẻ đẹp hấp dẫn. Di tích giúp cho người xem tiếp thu được nguồn tri thức về cuộc đời cũng như sự nghiệp của anh hùng lỗi lạc Ngô Gia Tự.
Diện tích của di tích không lớn nhưng nó chứa đựng giá trị về cảnh quan, kết hợp hài hòa với kiến trúc của di tích lưu niệm. Dấu tích còn đây những ngày Ngô Gia Tự thơ ấu đèn sách. Cuộc sống dân dã nhà nho làm ruộng với đầy đủ hiện vật một thời lam lũ, từ cái cày, cái bừa đến khung dệt guồng quay sợi, chiếc võng đay... Từ đất Tam Sơn ra đi không trở lại, Ngô Gia Tự đã thực hiện được hoài bão cứu nước và làm rạng danh quê hương đất nước.
Khu di tích được nhà nước công nhận xếp hạng là di tích lưu niệm danh nhân cách mạng theo Quyết định số 100/BVH ngày 21/2/1989.
Nhà trưng bày “Thân thế và sự nghiệp cách mạng đồng chí Ngô Gia Tự” tuy mới được xây sau này, nhưng đã phản ánh được toàn bộ thân thế và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Ngô Gia Tự. Nội dung trưng bày có hệ thống về cuộc đời của đồng chí từ thời niên thiếu cho đến khi qua đời. Mặt khác còn phản ánh được ảnh hưởng, vai trò lịch sử của đồng chí đối với sự phát triển của lịch sử xã hội, cũng như nêu lên được nếp sống, sinh hoạt, phong cách làm việc, tình cảm…của đồng chí Ngô Gia Tự đối với đất nước, dân tộc và ngược lại là tình cảm của quần chúng nhân dân đối với đồng chí Ngô Gia Tự.
Những giá trị tiêu biểu của Khu di tích
Trong khu di tích có một khu đất cao bằng nền nhà dạy học (ở sát với nhà dạy học. Tháng 1 - 1988, để làm cho khu di tích gọn đẹp đã xây tường gạch bao quanh khu đất có chiều dài 6,5m và rộng 5,5m. Có thay thế hai bộ cửa sổ và bộ cửa đi nhà điện. Vì cửa nhà này bị mối ăn hỏng, cửa thay thế làm giống như cửa cũ, chất liệu bằng gỗ lim. Cho san lấp toàn bộ mặt bằng của khu di tích cho đẹp. tất cả đất thừa đổ vào lũy tre quanh khu di tích. Lát lại sân ngoài gạch lót sân.vẫn là gạch cũ của di tích, làm lại như hình dáng sân xưa kia, có bồn hoa hình tròn ở giữa sân. Sửa lại chiếc bể đựng nước, chiếc bể đựng nước bị hỏng phần nắp bể, đã sửa lại. Nắp bể được sửa bằng gạch sang ngang với xi măng. Ở ngay trước cổng ra vào đã có thêm một biển báo di tích bằng đá hoa cương ghi dòng chữ “khu di tích nhà đồng chí Ngô Gia Tự”.
Sau đợt tôn tạo tháng 1/1988, thấy rằng bộ mặt của di tích đã được cải tạo sạch đẹp, có đủ điều kiện để đón khách tham quan.Ngôi nhà này, vẫn giữ nguyên nếp, cách bài trí mọi vật dụng như đầu thế kỷ trước, tức là khi đồng chí Ngô Gia Tự còn nhỏ sống trong nhà.
Đó là một căn nhà chính, cột, rường gỗ khá lớn với mái ngói âm dương rêu phong. 3 căn nhà ngang nhỏ hơn nơi dùng làm bếp, dựng khung cửi. Được chính quyền hỗ trợ, gia đình đã dựng lại căn nhà này đúng với dáng vẻ, bài trí ngày xưa.
Tại khu trưng bày “Thân thế và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Ngô Gia Tự” ở ngay UBND xã Tam Sơn, được xây dựng năm 2003 khi kỷ niệm 95 năm ngày sinh đồng chí Ngô Gia Tự, Ban quản lý đã chỉnh lý, bổ sung tài liệu, hiện vật và tổ chức hướng dẫn các đoàn khách về tham quan, thắp hương viếng đồng chí Ngô Gia Tự.
Sự tồn tại của di tích khẳng định truyền thống yêu nước của nhân dân. Giúp cho người dân biết giá trị di tích của quê hương mình. Di tích cần tạo mọi điều kiện để phát huy tốt những tác dụng vốn có để biến di tích trở thành điểm du lịch hấp dẫn đối nới khách tham quan trong và ngoài nước. Đó là điều kiện cần thiết cho chúng ta trong hiện tại và tương lai để bảo tồn, gìn giữ di tích lưu niệm đồng chí Ngô Gia Tự một cách tốt hơn.
(Theo langvietonline.vn)