Ông Phạm Xuân Cần, một trong những “nhân tố” chính của câu chuyện “Vinh Xưa” mà tôi muốn được nhắc đến với sự thán phục, rất đáng trân trọng. Đứng trước những giá trị to lớn của Vinh về văn hóa, lịch sử qua từng thời kỳ, tạm gọi nhà sưu tầm Phạm Xuân Cần đã đau đáu và rồi tạo nên một dòng lịch sử của TP Vinh qua hàng nghìn tư liệu hết sức quý giá. Cũng từ đó, một số cuốn sách về Vinh được ra đời trọn vẹn, mang trong mình sứ mệnh đặc biệt, là cuội nguồn Vinh, văn hóa Vinh, lịch sử Vinh, con người Vinh nói riêng, con người xứ Nghệ nói chung.
Đột phá hơn, chính ông và các cộng sự trong nhóm Vinh Xưa đã tạo nên một cộng đồng yêu Vinh với gần 50 nghìn thành viên, cả trong nước và nước ngoài, hiểu về Vinh, có nhiều tư liệu quý giá về TP Vinh và lan tỏa những giá trị của Vinh qua bao thời kỳ lịch sử. Để hôm nay, thế hệ trẻ có cơ hội được hiểu về TP Vinh một cách trọn vẹn, thấy rõ được giá trị của mảnh đất và con người nơi đây qua những thăng trầm lịch sử cho đến một TP Vinh thịnh vượng như hiện tại.
Điển hình, việc ra mắt cuốn sách “Tìm dấu Vinh xưa”. Đây là công trình nghiên cứu đồ sộ về diện mạo đô thị và con người Vinh thời thuộc Pháp. Cuốn sách không chỉ là thành quả nghiên cứu của tác giả Phạm Xuân Cần mà cũng là một thành quả của một tập thể trong nhóm Vinh Xưa.
Năm 2024, công trình “Tìm dấu Vinh xưa” đã đoạt giải Sách Quốc gia. Giải thưởng này cũng là sự ghi nhận, tôn vinh đối với Vinh Xưa.
Tháng 8/2020, Vinh Xưa đã phối hợp với Nhà Xuất bản Nghệ An xuất bản cuốn sách “Vinh trong ký ức”. Đây là cuốn sách biên tập từ hàng nghìn bài viết về đô thị và con người Vinh qua các thời kỳ.
Tháng 9 năm 2020, nhân sự kiện kỷ niệm 930 năm Danh xưng Nghệ An, nhóm đã phối hợp với Nhà Xuất bản Nghệ An ra mắt cuốn sách “Năm xưa tỉnh Nghệ, thành Vinh”, trong đó có nhiều hình ảnh, tư liệu thu được từ cộng đồng facebook Vinh Xưa.
Vinh Xưa đã khai thác và mua bản quyền, để lần đầu tiên tổ chức công chiếu bộ phim tài liệu Những tay súng Thành Vinh của Điện ảnh Quân đội, sản xuất năm 1971 và bộ phim Về thăm đất Nghệ anh hùng của Xưởng phim Tài liệu thời sự Trung ương, sản xuất năm 1965.
Hai bộ phim tái hiện chân thực không khí chiến đấu kiên cường của quân và dân Vinh trong những năm chiến tranh chống Mỹ cứu mước. Rất nhiều gia đình đã tìm lại được hình ảnh người thân của mình qua những thước phim lịch sử cách đây hơn nửa thế kỷ…
Ngoài ra, Vinh Xưa cũng đã tổ chức nhiều hoạt động nghiên cứu, sưu tầm, hội thảo đặc biệt về văn hóa, lịch sử, sự phát triển của TP Vinh tại nhiều địa phương.
Năm 2022, dưới sự chủ trì của Hội đồng hương Nghệ An tại Hà Nội, Nhóm Vinh Xưa đã phối hợp tổ chức sự kiện Lan tỏa Vinh Xưa, Hà Nội 2022. Tại đây đã trưng bày bộ ảnh Vinh thời thuộc Pháp cùng với thuyết trình của nhà nghiên cứu Phạm Xuân Cần.
Tại Thành phố Hồ Chí Minh, liên tiếp tổ chức ba sự kiện lớn: Hội ngộ Vinh xưa Sài gòn - 2022; Hội quán Vinh xưa Sài gòn - 2023; Quê ta tỉnh Nghệ, Thành Vinh - 2024. Tổ chức cuộc thi văn, thơ và ảnh tư liệu về Vinh, mang tên “Vinh của tôi”, trên trang Vinh Xưa. Cuộc thi đã nhân được sự hưởng ứng và ủng hộ của đông đảo các thành viên Vinh Xưa và bàn bè trong nước và nước ngoài.
Chỉ tính riêng số đã được duyệt đăng trên trang Vinh Xưa, đã có: Về thơ, gần 100 tác giả, với hơn 300 tác phẩm; về văn: Gần 40 tác giả, với gần 100 tác phẩm; về ảnh tư liệu có 14 tác giả và người dự thi, với gần 50 tác phẩm.
Tổ chức trưng bày ảnh “Diện mạo đô thị và con người Vinh thời thuộc Pháp” tại thố đi bộ của TP Vinh, với hàng trăm bức ảnh quý được trưng bày và trình chiếu, kết hợp với chiếu phim tư liệu về TP Vinh thời kỳ chiến tranh phá hoại (1965 và 1971).
Với sứ mệnh kéo xưa về với nay, để những giá trị Vinh được hun đúc qua thời gian và lịch sử không bị quên lãng, mà ngược lại, được trân trọng, nâng niu, được bảo tồn và phát triển. Sau nhiều năm Vinh Xưa đã trở thành một diễn đàn rộng lớn, có nhiều hoạt động sôi nổi, phong phú, gây hiệu ứng xã hội tích cực. Đặc biệt, thông qua diễn đàn ấy, có hàng trăm người tìm lại được gia đình, họ hàng, thân nhân, bạn bè...
Quay lại với nhà sưu tầm Phạm Xuân Cần, có thể xem rằng ông đã và đang sở hữu một kho tư liệu khổng lồ bằng hình ảnh về TP Vinh. Để có được kho tư liệu quý giá ấy, đằng đẵng bao năm ông đã phải mất nhiều công sức, thời gian và cả tiền bạc mới có thể sở hữu được khối tư liệu giá trị được ví như hồn cốt Vinh từ xưa đến nay. Thông qua các hoạt động, nhóm Vinh Xưa với hàng nghìn thành viên đã tạo nên một dòng chảy lịch sử tư liệu quý hiếm, giá trị về Vinh qua các thời kỳ phát triển gắn liền với lịch sử của cả đất nước.
Vinh Xưa và nhà sưu tầm Phạm Xuân Cần đã phần nào “níu giữ và tái hiện” rõ nét về lịch sử, văn hóa, con người, sự phát triển của TP Vinh xưa và nay. Họ chỉ đơn thuần là yêu Vinh, nhớ về những giá trị lịch sử to lớn của TP Vinh từ thời còn “gạch vụn” cho đến những cuộc tái thiết lớn và rồi diện mạo đô thị văn minh, hiện đại như hôm nay, thế nhưng họ đã tạo nên được một cộng đồng mang lại giá trị, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, giúp bao thế hệ hôm nay, mai sau sẽ luôn hiểu về Vinh, rõ về Vinh và tự hào về TP Vinh như lời bài hát của nhạc sỹ Lê Hàm: “Đây thành Vinh qua bao giông lửa Vinh vẫn kiên trung/ Cửa ngõ miền Trung đẹp thêm thành phố đỏ/ Kìa những con đò gióng giả ngược xuôi/ Cầu ta nối nhịp đôi bờ dòng Lam...".
