Lối kiến trúc độc đáo
Nhóm tháp Khương Mỹ gồm 3 công trình kiến trúc xếp thành hàng ngang theo trục Bắc - Nam. Đây là kiểu tháp Chămpa truyền thống với mặt bằng gần vuông, cửa ra vào ở hướng Đông, mái tháp gồm 3 tầng, tầng trên là hình ảnh thu nhỏ của tầng dưới, trên cùng có chóp tháp bằng sa thạch.
Mỗi tháp có một cửa ra vào và 5 cửa giả. Vòm cuốn trên các cửa uốn hình vòng cung, trang trí hoa văn thảo mộc cách điệu, đầu lá uốn cong xoắn xuýt, lá xếp thành nhiều tầng, thu nhỏ dần lên trên, phần đỉnh của mỗi vòm cuốn là một tổ hợp cành lá uốn thành hình lá đề. Trên mỗi mặt tường có 5 trụ ốp tường trang trí hoa văn thảo mộc cuộn thành những chữ S nối tiếp nhau, xen kẽ với các mảng tường trang trí hình thoi nối tiếp nhau từ chân đến đỉnh tường.
Nhóm tháp Khương Mỹ gồm 3 công trình kiến trúc xếp thành hàng ngang theo trục Bắc - Nam. Đây là kiểu tháp Chămpa truyền thống với mặt bằng gần vuông, cửa ra vào ở hướng Đông, mái tháp gồm 3 tầng, tầng trên là hình ảnh thu nhỏ của tầng dưới, trên cùng có chóp tháp bằng sa thạch.
Mỗi tháp có một cửa ra vào và 5 cửa giả. Vòm cuốn trên các cửa uốn hình vòng cung, trang trí hoa văn thảo mộc cách điệu, đầu lá uốn cong xoắn xuýt, lá xếp thành nhiều tầng, thu nhỏ dần lên trên, phần đỉnh của mỗi vòm cuốn là một tổ hợp cành lá uốn thành hình lá đề. Trên mỗi mặt tường có 5 trụ ốp tường trang trí hoa văn thảo mộc cuộn thành những chữ S nối tiếp nhau, xen kẽ với các mảng tường trang trí hình thoi nối tiếp nhau từ chân đến đỉnh tường.
Mô típ lối kiến trúc Chămpa
Theo nhà nghiên cứu Ph.Stern, tại Khương Mỹ, lần đầu tiên trong kiến trúc Chămpa xuất hiện một số mô-típ trang trí theo nghệ thuật Khmer (những hoa văn thảo mộc, cành lá uốn cong vểnh lên ở đầu mút, lá có rãnh sâu; các hình thoi nối tiếp nhau được tạo thành bởi những đường chéo và các đóa hoa cách điệu... là kiểu hoa văn đặc trưng của nghệ thuật Khmer cuối thế kỷ IX - đầu thế kỷ X). Phần lớn các tác phẩm điêu khắc được tìm thấy ở Khương Mỹ trước năm 1945 đang được trưng bày ở Bảo tàng điêu khắc Chămpa Đà Nẵng.
Đặc biệt nhất là quanh chân tháp đã xuất lộ 17 khối sa thạch có điêu khắc độc đáo. Đây là những khối đá có công năng bao giữ phần chân đế bằng gạch của tháp, đáng chú ý là các khối đá này không xếp liền kề nhau mà được xếp xen kẽ với các mảng chạm khắc bằng gạch, thể hiện một số cảnh sinh hoạt của loài khỉ như các chú khỉ đang gánh, ôm vác hành lý; vài chú khỉ đội hành lý trên đầu trong dáng vẻ đang lội nước; có chú khỉ bị rùa cắn, bên cạnh còn có thêm một chú khỉ con, dường như đang tìm cách gỡ giùm; một bức chạm khác thể hiện 3 chú khỉ đang đánh trống, nhảy múa có vẻ vui mừng... Đáng chú ý là tất cả các chú khỉ đều được thể hiện bộ phận giới tính rất rõ ràng.
Toàn bộ khu tháp Mỹ Khương
Thiếu sự quan tâm của cơ qua chức năng, khu tháp đang bị xuống cấp.
Lãng quên theo thời gian
Với lối kiến trúc độc đáo, thể hiện sự giao thoa giữa hai nền văn hóa Chămpa và Khơ Me. Nhưng hiện nay khu đền tháp Khương Mỹ đang bị xuống cấp và thiếu sự quan tâm của chính quyền. Hệ thống tường bao quanh khu tháp bị hoen ghỉ, cỏ dại mọc um tùm, đáng nói hơn nữa không được sự quản lý chặt chẽ của bảo vệ, ai tới tham quan khu tháp phải liên hệ trước, thậm chí đợi lâu hoặc bảo vệ không tới có thể băng qua tường bao để vào tham quan.
Các cơ quan chức năng cần có biện pháp khắc phục, đưa khu đền tháp Khương Mỹ thành điểm đến thăm quan, nghiên cứu cho du khách trong và ngoài nước. Trở thành điểm đến hấp dẫn của Tp. Tam Kỳ gắn liền với các cụm di tích lịch sử trong lòng thành phố.
Hiền Sinh
