Sự kiện do UBND phường Bỉm Sơn phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu Lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hóa Quốc gia tổ chức, diễn ra từ ngày 28 đến 31/10/2025, nhằm tôn vinh, bảo tồn và lan tỏa giá trị của Tín ngưỡng Thờ Mẫu - Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại được UNESCO ghi danh năm 2016.
Không gian linh thiêng - nơi hội tụ di sản
Tham dự lễ khai mạc có đại diện lãnh đạo Viện Nghiên cứu Văn hóa và Phát triển, Trung tâm Nghiên cứu Lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hóa Quốc gia, cùng lãnh đạo chính quyền địa phương và Ban Quản lý Di tích lịch sử - văn hóa Phủ Suối Linh Từ.
Phát biểu tại buổi lễ, nhà báo Anh Thy - Thủ nhang Phủ Suối Linh Từ, Trưởng Ban Tổ chức nhấn mạnh: “Di tích Lịch sử và Thắng cảnh Phủ Suối nằm dưới chân phía Nam dãy núi Tam Điệp, thuộc tổ dân phố Mỹ Quan, phường Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Đây là nơi thờ Thánh Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên Liễu Hạnh. Phủ được xây dựng bên dòng suối ngầm trong vắt chảy ra từ lòng núi đá, vì thế mang tên gọi Phủ Suối - hay Phủ Suối Linh Từ.”
Bà cho biết, Phủ Suối Linh Từ là địa điểm du lịch tâm linh tiêu biểu của xứ Thanh, gắn liền với tín ngưỡng Thờ Mẫu và đặc sắc nhất là nghi lễ hầu đồng - một hình thức diễn xướng dân gian mang giá trị nghệ thuật, tâm linh và văn hóa sâu sắc.
Di sản nhân loại - giá trị tâm linh bất diệt
Ngày 01/12/2016, tại Phiên họp lần thứ 11 của Ủy ban Liên Chính phủ UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, “Thực hành Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” đã chính thức được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam phủ là hình thức tôn vinh người Mẹ - hóa thân trong ba miền trời, rừng và nước, hình thành trên nền tảng tín ngưỡng thờ Nữ thần. Người dân thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh cùng các vị Thánh Mẫu cai quản từng miền, cũng như các nhân vật lịch sử, huyền thoại có công với nước, với dân.
Trung tâm của thực hành tín ngưỡng này là nghi lễ Lên đồng, kết hợp giữa hát văn, trang phục, múa thiêng, thể hiện đức tin về sự giáng đồng của các vị Thánh trong điện thần.
Nhà báo Anh Thy chia sẻ: “Tín ngưỡng Thờ Mẫu được sinh ra từ lòng dân tộc, được Nhân dân - trong đó có các nghệ nhân, thanh đồng - gìn giữ, nuôi dưỡng và phát huy. Tôi tin rằng, với tâm - tài - trí của mình, các nghệ nhân và thanh đồng sẽ thực hành tín ngưỡng đúng với nguyên bản, thể hiện rõ tính thiêng, vẻ đẹp và sức hấp dẫn của di sản này.”
Lan tỏa bản sắc Việt trong dòng chảy hiện đại
Trong khuôn khổ 4 ngày diễn ra (28 - 31/10), chương trình sẽ có nghi lễ Hầu đồng - nghi lễ trung tâm của Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam phủ, cùng nhiều hoạt động phong phú như giao lưu, tọa đàm, trình diễn hát văn, hát chầu văn. Các nghệ nhân, thanh đồng, thủ nhang tiêu biểu từ nhiều vùng miền sẽ cùng nhau tái hiện không gian tín ngưỡng chuẩn mực, trang nghiêm, đồng thời tạo cầu nối giữa nghi lễ truyền thống và giá trị học thuật đương đại.
Trong dịp này, Thượng tọa Thích Quảng Thiện, Đại đức Thích Đức Thông và Sư cô Thích Tường Nguyệt đã chủ trì lễ khánh thành, an vị và khai quang cung thờ Mẫu Cửu Trùng Thiên.
Phủ Suối Linh Từ - ngôi đền cổ được xây dựng từ thế kỷ XVII dưới chân dãy núi Tam Điệp - sau khi được trùng tu, tôn tạo hoàn chỉnh cuối năm 2024, nay trở thành điểm đến văn hóa tâm linh tiêu biểu của Thanh Hóa. Phủ thuộc hệ Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam - Tứ Phủ của người Việt, thờ Tam Tòa Thánh Mẫu: Mẫu Liễu Hạnh (áo đỏ - cai quản miền trời). Mẫu Thượng Ngàn (áo xanh - cai quản miền rừng). Mẫu Thoải (áo trắng - cai quản miền nước).
Chương trình Giao lưu Thực hành Tín ngưỡng Thờ Mẫu 2025 không chỉ là dịp chấn hưng và tôn vinh nghi lễ Hầu đồng trong đời sống đương đại, mà còn là thông điệp lan tỏa bản sắc văn hóa Việt, khẳng định sức sống bền bỉ của văn hóa dân gian trong dòng chảy hội nhập.
