Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng mang trong mình bề dày lịch sử đáng trân trọng. Ý tưởng xây dựng bảo tàng bắt nguồn từ cuối thế kỷ XIX, khi các nhà khảo cổ học người Pháp - đặc biệt là Charles Lemire và Henri Parmentier - bắt đầu công cuộc sưu tầm, nghiên cứu các di vật Chăm Pa.
Tòa nhà đầu tiên của bảo tàng được khởi công năm 1915 và hoàn thành vào 1919, dưới sự bảo trợ của Trường Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO). Trải qua nhiều lần trùng tu và mở rộng (đặc biệt vào các năm 1936, 2002 và 2016), bảo tàng ngày nay đã trở thành một quần thể khang trang, hiện đại nhưng vẫn giữ được nét kiến trúc giao hòa giữa phong cách Gothic châu Âu và đền tháp Chăm Pa cổ.
Năm 2011, Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng được công nhận là bảo tàng hạng I quốc gia, khẳng định vị thế và vai trò quan trọng của nơi đây trong công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc.
Kiến trúc của bảo tàng là sự kết hợp hài hòa giữa phong cách Gothic cổ điển và ngôn ngữ kiến trúc Chăm Pa. Những mái vòm cong, cửa sổ cao đón ánh sáng tự nhiên cùng tường vàng rêu phong gợi nên cảm giác vừa cổ kính vừa trang nghiêm.
Hiện nay, bảo tàng lưu giữ hơn 2.000 hiện vật quý giá, trong đó khoảng 500 hiện vật được trưng bày thường xuyên. Các hiện vật được sắp xếp khoa học theo địa bàn khai quật, giúp du khách dễ dàng tiếp cận và hình dung bức tranh toàn cảnh về văn hóa Chăm Pa qua từng giai đoạn lịch sử.
Một số khu trưng bày tiêu biểu gồm:
Phòng Trà Kiệu: Giới thiệu hiện vật từ kinh đô đầu tiên của Chăm Pa (thế kỷ VII – XII), nổi bật với Đài thờ Trà Kiệu – một trong những bảo vật quốc gia.
Phòng Mỹ Sơn: Trưng bày các cổ vật từ thánh địa Mỹ Sơn - trung tâm tôn giáo lớn nhất của người Chăm, bao gồm tượng thần Shiva, Ganesha, cùng Đài thờ Mỹ Sơn E1, cũng được công nhận là bảo vật quốc gia.
Phòng Đồng Dương: Tái hiện trung tâm Phật giáo Chăm Pa xưa, nơi giao thoa giữa văn hóa Ấn Độ, Trung Hoa và bản địa, thể hiện qua các tác phẩm điêu khắc mang đậm dấu ấn tôn giáo.
Phòng Tháp Mẫm: Lưu giữ các hiện vật đặc trưng vùng Bình Định (thế kỷ XII – XIII), trong đó có tượng Rồng, Brahma và Gajasimha – đều là những kiệt tác nghệ thuật.
Ngoài ra, bảo tàng còn có các phòng trưng bày về Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và hành lang trưng bày hiện vật từ nhiều tỉnh thành khác, góp phần tạo nên một bức tranh toàn diện về nghệ thuật điêu khắc Chăm Pa suốt hàng nghìn năm phát triển.
Đến với Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những cổ vật quý hiếm mà còn được trải nghiệm hành trình văn hóa sống động qua nhiều hình thức:
Khám phá kiến trúc độc đáo: Tận hưởng không gian cổ kính, lãng mạn – địa điểm lý tưởng để chụp ảnh và lưu lại dấu ấn về một di sản đặc biệt giữa lòng đô thị hiện đại.
Lắng nghe câu chuyện lịch sử: Thông qua hệ thống thuyết minh điện tử (audio guide) hoặc hướng dẫn viên chuyên nghiệp, du khách sẽ hiểu sâu hơn về ý nghĩa, nguồn gốc và giá trị của từng hiện vật.
Tìm hiểu văn hóa Chăm Pa: Mở rộng hiểu biết về một nền văn minh rực rỡ từng phát triển trên dải đất miền Trung, nơi giao thoa giữa các nền văn hóa Đông – Tây, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử và nghệ thuật Việt Nam.
Với giá trị lịch sử, nghệ thuật và văn hóa đặc sắc, Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng không chỉ là “kho báu sống” của nền văn minh Chăm Pa, mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giúp thế hệ hôm nay thêm trân trọng di sản cha ông để lại. Đây chính là một điểm đến không thể thiếu trong hành trình khám phá miền Trung - mảnh đất của những kỳ quan văn hóa và lịch sử Việt Nam.
