Tên tuổi và sự nghiệp của Hoàng Minh Đạo gắn liền với sự ra đời của ngành Tình báo quân sự Việt Nam. Ông được coi là người đầu tiên xây dựng nền móng cho sự thành lập của ngành tình báo Việt Nam ngay từ khi Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công. Ông cũng là một trong những nhân vật quan trọng sáng lập ra Ban địch tình Xứ ủy Nam Kỳ và ngành Binh vận vào thời điểm 1954 – 1955) của Cách mạng miền Nam.
Hoàng Minh Đạo sinh ra trong một gia đình viên chức có truyền thống yêu nước ở Móng Cái (Quảng Ninh). Tên khai sinh của ông là Đào Phúc Lộc. Ông tham gia cách mạng khi còn ở tuổi thiếu niên và hi sinh khi còn khá trẻ.
Hoàng Minh Đạo tham gia phong trào thanh niên, học sinh yêu nước ở Hải Phòng và được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương năm 1939. Từ một liên lạc viên ông trở thành Trưởng phòng tình báo đầu tiên của Quân uỷ hội, ông lần lượt nắm giữ nhiều chức vụ quan trọng như: Trưởng ban quân báo Nam Bộ, Phó Ban binh vận Trung ương cục Miền Nam, Uỷ viên thường vụ Khu uỷ Sài Gòn – Gia Định, Bí thư Khu 5 - Bí thư phân khu I Sài Gòn - Gia Định, Chính uỷ lực lượng Biệt động Sài Gòn. Ông còn có các bí danh khác như: Năm Thu, Năm Đời,...
Đêm ngày 24 rạng ngày 25 tháng 12 năm 1969, đoàn công tác của ông trên đường về họp tại trung ương Cục đã sa vào ổ phục kích của đối phương, ông cùng đồng đội của mình đã hi sinh trên sông Vàm Cỏ Đông.
Hiện hài cốt của ông được an táng tại nghĩa trang liệt sĩ thành phố Hồ Chí Minh.
Cuộc đời hoạt động của Hoàng Minh Đạo đã được dựng thành phim nhiều tập "Con đường sáng" vào năm 2006. Ông đã được Nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân năm 1998, truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh năm 1999. (Cho đến nay, ông vẫn là anh hùng liệt sĩ duy nhất ở nước ta được truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh cao quý này). Hiện ở Quảng Ninh, ở TP. Hồ Chí Minh đã có nhiều trường học và đường phố mang tên người anh hùng Đào Phúc Lộc - Hoàng Minh Đạo...
Người sưu tầm và biên soạn tư liệu này, có may mắn và vinh dự được chấp bút cho cuốn tự truyện "Không thể mồ côi" của tác giả Đào Minh Vân - Con gái của anh hùng liệt sĩ Đào Phúc Lộc - Hoàng Minh Đạo; kể lại cuộc hành trình hơn 20 năm đi tìm tư liệu và nhân chứng, để minh oan và tôn vinh cho người cha đã cống hiến và hi sinh thầm lặng cho lịch sử dân tộc như thế nào./.
