Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Thị Kim Loan sinh năm 1959 ở Kim Động - Hưng Yên, năm được một tuổi cô đã theo gia đình lên Hà Nội sinh sống. Năm 4 tuổi, cô được gửi về ở với ông bà ngoại tại thôn Duyên Yên, xã Ngọc Thanh, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên. Về quê cô sống khép mình ít giao lưu chơi đùa với bọn trẻ. Năm 1967, do đế quốc Mỹ ném bom phá hoại ở miền Bắc, Kim Loan được bố gửi vào trại trẻ tại huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương và huyện Kiến An, Hải Phòng. Mãi đến năm 1970 Kim Loan mới được mẹ đón về ở với gia đình tại khu tập thể Nam Đồng. Đến tháng 02 năm 1975 theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, Kim Loan theo nghiệp bố xung phong lên đường nhập ngũ khi tuổi mới 15 và xuất ngũ sau 3 năm rèn luyện trong quân ngũ.
Kim Loan kể rằng: “Mẹ tôi trước đây hoạt động trong đội du kích Hoàng Ngân, thường nằm ở trên nóc đền Tân La (Hưng Yên) để chỉ đạo đội du kích đánh giặc. Lúc bà mang bầu tôi được 3 tháng, bà nằm mơ có 1 con mèo đen từ trên nóc đền rơi vào lòng bà. Bà sinh ra tôi đúng vào giờ sửu ngày 17/3 năm Kỷ Hợi, trùng với ngày giờ mẫu giáng đền Tân la (Hưng Yên). Vì vậy từ bé tôi có đôi mắt xanh như mắt mèo. Ngày ở khu Nam Đồng bọn trẻ con thường gọi tôi là Loan mắt mèo”.
Mãi đến năm 40 tuổi mắt Loan mới trở lại bình thường. Có lẽ đó cũng là cơ duyên để khi Kim Loan lấy chồng sinh con cũng là lúc người bắt Loan phải “quy hàng” cửa đình thần Tam tứ phủ và Loan mới thấy bóng của Mẫu đã theo cô từ khi mới lọt lòng, đưa cô đi qua những chặng đường của kiếp người trong cõi trần gian, sướng khổ, giàu nghèo. Để từ đó, biết thương mình thương người, thương đời và thương các chúng sinh sống trong đời thực tại, lan toả tình thương bao la của Mẫu tới cộng đồng xã hội. Giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khó khăn trong nghiệp quả. Giúp họ vượt qua căn quả, làm tròn bổn phận bên đạo, bên đời và hoằng dương đạo mẫu.
"Người con của Mẫu" Nguyễn Thị Kim Loan từ khi bước vào cửa đình thần Tam tứ phủ đã hết lòng vì Mẫu. Suốt hơn 30 năm lặn lội kiên trì đi nhiều nơi, làm nhiều việc với mục đích cuối cùng là để tín ngưỡng thờ mẫu Tam Tứ phủ của người Việt được lan tỏa được gìn giữ và phát triển. Là một Thanh đồng có bề dày hoạt động và hiểu biết rộng Kim Loan mở rộng ảnh hưởng của mình đến nhiều vùng miền của đất nước, từ cực Bắc của Tổ quốc như: Hà Giang; Lai Châu; Lạng Sơn… đến các tỉnh Nam bộ, miền Trung Tây Nguyên như Lâm Đồng, Đắk Lắk… Để làm tốt việc lan tỏa đạo Mẫu, Kim Loan tham gia và nắm giữ nhiều chức vụ quan trọng trong một số tổ chức.
Hiện nay chị là Phó Chủ nhiệm thường trực CLB bảo tồn văn hóa thờ Mẫu Việt Nam; Trưởng ban Phát triển văn hóa, tín ngưỡng, tôn giáo, Viện PTVHDT. Suốt nhiều năm qua, đặc biệt là những năm gần đây, Nguyễn Thị Kim Loan đã tổ chức rất nhiều cuộc diễn đàn, hội thảo về Thực hành tín ngưỡng Tam Tứ phủ của người Việt tại rất nhiều tỉnh thành, như: Hà Nội; TP Hồ Chí Minh; Lâm Đồng, Đắk Lắk... Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Thị Kim Loan có thể biểu diễn hầu đồng hàng tiếng đồng hồ với hàng chúc giá đồng và hàng chục trang phục đạo cụ khác nhau. Với những bước đi uyển chuyển nhẹ nhàng, có lúc mạnh mẽ dứt khoát, thanh đồng Kim Loan đã thu phục được giới đồng cốt coi chị như một “sư phụ” vậy.
Do được thừa hưởng năng khiếu âm nhạc từ người cha một nghệ nhân đoàn cải lương Chuông vàng, Kim Loan càng được lan tỏa hơn khi đến với đạo Mẫu mà 12 tác phẩm mà Kim Loan mới sáng tác gần đây ca ngợi người mẹ, ca ngợi tình yêu và ca ngợi quê hương đất nước đã được trình diễn trên sân khấu Nhà hát lớn Hà Nội được khán giả đánh giá cao về tài năng nghệ thuật của cô.
Có thể nói Nguyễn Thị Kim Loan là một phụ nữ đa tài là một người con ưu tú của Mẫu, mặc dù sức khỏe hạn chế nhưng Kim Loan đã cống hiến không biết mệt mỏi, tất cả là vì sự phát triển của đạo Mẫu. Đặc biệt, từ khi Thực hành tín ngưỡng Tam phủ của người Việt được UNESCO vinh danh, Kim Loan như có nhiều “đất diễn” hơn. Theo như cô nói, sắp tới sẽ có nhiều dự án mới để phát triển Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam tứ phủ của người Việt. Kim Loan sẽ tham mưu cho những đơn vị chức năng thành lập nhiều Trung tâm trong cả nước về Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, tổ chức nhiều diễn đàn hội thảo nhằm mục đích lan tỏa giá trị của một di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO ghi danh.
Giữ gìn và phát huy giá trị của Thực hành tín ngưỡng Tam phủ của người Việt là mục đích tối thượng của nghệ nhân ưu tú Nguyễn Thị Kim Loan. Đặc biệt Kim Loan rất tâm đắc việc gắn kết giữa du lịch và Thực hành tín ngưỡng Tam phủ của người Việt để giá trị văn hóa tín ngưỡng này không những được lan tỏa trong nước mà còn bay xa đến nhiều nước trên thế giới.
