TS. Nguyễn Minh Ca, Giảng viên Khoa XHNV & Truyền thông Trường ĐH Tây Đô đánh giá, thơ 1-2-3 là thể loại thơ trữ tình được sáng tác theo một hình thức mới và chưa từng thấy ở Việt Nam và thế giới.
Bản chất của lao động văn chương là sáng tạo. Nhà thơ Phan Hoàng, là một nhà thơ nghiêm túc với nghề, là người sáng tạo nên thể loại thơ 1-2-3. Ban đầu, các nhà lí luận phê bình, các nhà thơ cũng nghi ngại về giá trị của nó trong thực tiễn sáng tác. Hiện nay thì thơ 1-2-3 dần trở thành một hiện tượng văn học đương đại ở Việt Nam.
Đặc điểm thơ 1-2-3, về mặt hình thức, trước hết là bài thơ không có tên bài riêng như các thể lâu nay, tên bài chính là dòng thơ đầu tiên. Phát biểu hôm Ban mai thơm mắt nắng tại NXB Hội Nhà năm Việt Nam, ngày 25/3/2025, nhà thơ Phan Hoàng: “Cách sử dụng một dòng thơ đầu tiên để làm tên bài thơ cũng xuất phát từ thực tế, tránh đạo thơ hiện nay, và bản thân cũng muốn tìm ra một hướng đi mới cho thơ và đóng góp một phần nhỏ bé của mình cho văn chương nước nhà”.
Vậy Vũ Trần Anh Thư viết gì trong Ban mai thơm mắt nắng? Tập thơ được chị bố cục thành 5 phần. Phần I: Đường link ban mai gồm 50 bài; Phần II: Gương mặt trăng càng xa càng nhớ gồm 7 bài; Phần III: Tiếng mưa dội về tiềm thức xa xôi gồm 7 bài; Phần IV: Có thể nào cách ly cảm xúc gồm 13 bài; Phần V: Lỡ một ngày vì yêu ngộp thở gồm 46 bài.
Dù chia phần rành rẽ, nhưng 123 bài thơ trong tập là những rung cảm mỹ học về quê hương, tuổi thơ, người thân, tình yêu với tất cả giấc mơ, hoài niệm và khát vọng. Vũ Trần Anh Thư là nhà thơ thế hệ 7X, chị còn trẻ để khát khao yêu thương, dâng hiến “Dành cho anh / Bâng khuâng Hồ Gươm mơ màng Kim Mã / Gánh bằng lăng tím giấc mơ trưa / Đến nhé anh / Mùa hạ nơi này không chỉ chói chang / Em nông nổi phượng hồng dâng nguyện anh đằm thắm”.
Qua Ban mai thơm mắt nắng, Vũ Trần Anh Thư giới thiệu cái “tôi trữ trình” là một người lãng mạn. Nhưng tác giả là một nhà thơ thành công trong việc sử dụng biện pháp tu từ từ vựng.
Xanh
Nàng mọc lên từ ngực cỏ
An nhiên xanh biếc ánh cười
Gương hồ xanh làn sóng tóc
Thảo nguyên xanh gió bờ vai
Dụ mùa về xanh đôi mắt
Đợi hoàng hôn thắp lửa
Đêm chắt chiu tinh khiết
Vun tròn đầy giọt sương
Ban mai chắt chiu nắng
Gọi búp hồng lên hương
Ngày chắt chiu yêu thương
Sinh thời, nhà thơ Nguyễn Vũ Tiềm đưa ra giả định về thơ hay phải có những cảm xúc khác thường, suy nghĩ khác thường và cách nói khác thường. Chưa nói đến Vũ Trần Anh Thư đã mãnh liệt (về cảm xúc), sâu sắc (về suy nghĩ) hay chưa nhưng qua hai bài thơ vừa dẫn hình ảnh, ngôn từ, thủ pháp nghệ thuật của chị được thể hiện tươi mới, hấp dẫn,
Do đặc điểm nghề nghiệp, Vũ Trần Anh Thư có cơ hội đi nhiều nơi từ các địa phương trong nước đến nước ngoài. Không gian nghệ thuật trong thơ chị, từ phố xá, cánh đồng, cỏ hoa, màu sắc, mùi vị, âm thanh, ánh sáng rộng mở, đa chiều. Chị viết về nhiều đề tài, từ làng quê, đến biển đảo, kể cả những vấn đề thế sự, thời cuộc như đại dịch Covid-19, xung đột địa chính trị như chiến tranh Nga - Ucraina cũng hiển thị qua thơ.
Hà Nội ngày thứ tám giãn cách
Em không nhớ tuần nhớ thứ đâu anh
Làm việc online, đếm thời gian bằng thước đo giãn cách
Thêm một ngày trôi qua - cầu mong bớt nhiều ca nhiễm mới
Rớm lệ ảnh hình dòng người đùm túm hồi hương
Những bánh xe lăn dặm trường nóng lòng neo bến Mẹ
Những con số tịnh tiến vào đêm
Dự cảm âu lo
Bập bênh phương trình Nợ - Có
Bản tin Nga - Ucraina riết róng
Biến chủng Omicron rình rập, Vaccine mũi ba tăng tốc
Không thể yêu thương không ai đo đếm lặng lẽ nhân lên
Sinh thời, ông Hoàng thơ tình Xuân Diệu từng ao ước làm được loại thơ mà ông gọi là “vọt thẳng ra từ sự vật, lòng người, hồn người, không trải qua nắn nót, thêm thắt, xào xáo. Ao ước vì loại thơ như vậy khó làm lắm. Tưởng không có nghệ thuật gì cả, nhưng lại đòi hỏi trước tiên con mắt tinh đời vô hạn, chọn lựa tài tình”.
Ở bài thơ về Hà Nội ngày thứ tám giãn cách, chất liệu thực tế “bước” vào thơ Vũ Trần Anh Thư “Những bánh xe lăn dặm trường nóng lòng neo bến Mẹ” chắc chắn làm ký ức người đọc sống dậy, ám ảnh. Ở bài Những con số tịnh tiến vào đêm vừa có nỗi sợ về biến chủng Covid-19, lo lắng về Vaccine; trong hoàn cảnh “không ai đo đếm lặng lẽ nhân lên”, người đọc vừa nhận ra hiện thực, vừa linh nghiệm được từ phía siêu thực.
Nói cách khác, Vũ Trần Anh Thư đã thành công trong việc làm cho hiện thực nhòe mờ đi, hiện thực được chưng cất kỹ qua tâm hồn chị. Người yêu thơ tiếp cận với thơ chị theo một cách đọc và cách cảm mới. Ở mảng đề tài Covid-19, bài Trên đại lộ nối đôi bờ giãn cách cũng là một bài thơ ấn tượng về thủ pháp liên tưởng, hoán dụ: “Bến Bạch Đằng một vì sao đi lạc / Thăm thẳm mắt đêm Nguyễn Huệ ai chờ / Người có nhận ra dấu giày cô Tấm”.
Đã là thi sỹ, ai cũng sở hữu nỗi cô đơn. Khi họ làm thơ là lúc đang nói chuyện với chính mình. Vũ Trần Anh Thơ là người đa cảm (chưa nói đến đa tình). Tình yêu của nhà thơ, nói như nhà LLPB, TS. Lê Thành Nghị, người được nói đến trong thơ nhiều khi chỉ là “nhân vật trữ tình”, mơ hồ thôi, thoáng qua thôi, chỉ là “lá diêu bông” không có thật. Nhưng sự phân thân của người viết là có thật, thoáng mơ hồ kích hoạt trái tim đa cảm của nhà thơ trữ tình.
Cái cớ của mùa thu
Gió heo may chỉ là cái cớ
Cho hương đêm quàng xao xuyến sang mùa
Vai em mỏng dạ hương vừa bỏ ngỏ
Cái cớ
Cho anh choàng âu yếm sang em
Đọc thơ 1-2-3 của Vũ Trần Anh Thư, người đọc cảm nhận mình đang được nghe trộm cảm xúc của nhà thơ khi chị đang nói chuyện với chính mình. Những câu chuyện đầy hờn dỗi nhưng quá tinh tế và quá đẹp. Hay nói cách khác, mảng thơ tình là một trong những thành công của nữ nhà thơ Vũ Trần Anh Thư trong Ban mai thơm mắt nắng.
