Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam diễn ra từ ngày 22 đến 27- 4 âm lịch hàng năm, tại Miếu Bà Chúa Xứ (phường Núi Sam, TP. Châu Đốc), thu hút trên 4 triệu lượt du khách mỗi năm đến hành hương, dâng lễ. Lễ hội gồm hai phần: Lễ và hội. Phần lễ có các hoạt động chính: Lễ phục hiện rước tượng Bà; lễ tắm Bà; lễ thỉnh sắc thần Thoại Ngọc Hầu, tức rước sắc và bài vị Thoại Ngọc Hầu cùng hai phu nhân từ lăng Thoại Ngọc Hầu (Sơn lăng) về miếu Bà. Phần lễ gồm: Lễ Túc yết (tức dâng lễ vật và tiến hành cúng Bà) và lễ “Xây chầu” mở đầu cho việc hát bội tại Võ ca của miếu; lễ Chánh tế và lễ Hồi sắc.
Năm 2001, lễ hội được công nhận là lễ hội cấp Quốc gia. Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam- một hoạt động tín ngưỡng dân gian có từ lâu đời, diễn ra hàng năm tại miếu bà Chúa Xứ thuộc xã Vĩnh Tế (nay là phường núi Sam, TP. Châu Đốc). Đây cũng là mùa làm ăn lớn nhất trong năm của những người kinh doanh, buôn bán trên địa bàn thành phố. Có thể nói, Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam đã và đang là hoạt động du lịch lớn nhất khu vực ĐBSCL và thu hút rất nhiều du khách gần xa.
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Việt Hiệp, việc Bộ VH-TT&DL công nhận Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam là DSVHPVTQG thể hiện sự trân trọng đối với loại hình lễ hội dân gian đặc sắc này của TP. Châu Đốc. Chính vì vậy, việc triển khai thực hiện Dự án “Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch khu vực núi Sam- TP. Châu Đốc đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” là một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết để tiến tới công nhận núi Sam là Khu du lịch Quốc gia. Đồng thời, tạo cơ sở cho việc quản lý, thu hút đầu tư, khai thác có hiệu quả những tiềm năng du lịch đặc sắc của Châu Đốc, vừa đáp ứng nhu cầu du lịch tâm linh, tham quan, nghiên cứu, nghỉ dưỡng của du khách, vừa góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị di tích văn hóa, lịch sử, giá trị cảnh quan, sinh thái, phát triển cộng đồng và bảo tồn văn hóa bản địa, phấn đấu trở thành Khu di tích văn hóa lịch sử Quốc gia đặc biệt vào năm 2017.
Chủ tịch UBND TP. Châu Đốc Cao Xuân Bá cho biết, nhằm bảo tồn và phát huy giá trị DSVHPVTQG Lễ hội Vía Bà Chúa xứ núi Sam, Châu Đốc đã đề ra chương trình hành động. Cụ thể, thành phố sẽ ra sức tập trung thực hiện các biện pháp phù hợp, hiệu quả để tuyên truyền, vận động Nhân dân nâng cao nhận thức, trách nhiệm, giữ gìn và phát huy giá trị to lớn, độc đáo và có ý nghĩa sâu sắc của lễ hội. Qua đó, đẩy mạnh giáo dục truyền thống và phát triển kinh tế, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của Nhân dân. Song song đó, tạo điều kiện thuận lợi để Nhân dân, nghệ nhân, nhà nghiên cứu, thế hệ trẻ tham gia bảo vệ các hình thức sinh hoạt nghi lễ truyền thống văn hóa, lịch sử, văn hóa dân gian và thực hành lễ hội, góp phần phát huy, lan tỏa những giá trị di sản trong đời sống cộng đồng, xây dựng thành phố và con người Châu Đốc văn hóa, văn minh. Hàng năm, chính quyền, đoàn thể phối hợp chặt chẽ với cộng đồng tổ chức Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam một cách trang trọng, đảm bảo thuần phong mỹ tục, với sự tham gia của đông đảo Nhân dân trong và ngoài thành phố. Thông qua lễ hội thể hiện một cách sinh động nhất sự tri ân công lao của Thoại Ngọc Hầu và các bậc tiền nhân, anh hùng, liệt sĩ, những người có công với đất nước. Qua đó, phát huy những mỹ tục liên quan đến lễ hội Vía Bà, hướng tới sự đoàn kết bền vững trong cộng đồng và cầu mong cho sự an lành, phồn vinh của đất nước...
