Trong khi đang tiến hành xây dựng bờ kè thì UBND tỉnh Gia Lai cấp phép cho khai thác cát (vùng màu đỏ: một điểm khai thác cát gần bờ kè)
Không tính toán hết các tác động
Dự án Công trình xây dựng Kè chống sạt lở bờ Tây sông Ayun đoạn qua thị xã Ayun Pa dài 8,38km với kinh phí đầu tư là 414 tỷ đồng từ nguồn vốn chương trình hỗ trợ ứng phó với biến đổi khí hậu (chương trình SP-RCC) do Trung ương cấp và cân đối ngân sách địa phương. Dự án do UBND thị xã Ayun Pa làm chủ đầu tư, được triển khai từ cuối năm 2012 và dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2014.
Đơn vị trúng thầu thiết kế là Công ty cổ phần tư vấn thiết kế và phát triển hạ tầng Hà Việt (Công ty Hà Việt) còn đơn vị trúng thầu thi công là liên danh Công ty cổ phần tiến bộ Quốc tế và Công ty cổ phần xây dựng và thương mại Tân Bình Mạnh.
Bởi tầm quan trọng của công trình, các tiêu chí mời thầu tư vấn khảo sát, lập dự án được đặt ra rất kỹ, nhà thầu bắt buộc phải có số năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực này ít nhất 5 năm gần đây, nhà thầu phải có ít nhất 2 công trình tương tự như công trình này (về quy mô, tính chất địa lý, địa chất, địa hình…) được ký kết 3 - 5 năm gần đây…
Tuy nhiên, trong quá trình thi công dự án đã xuất hiện mực nước ngầm, tầng địa chất gặp cát chảy cho nên không thể triển khai thi công được phần chân khay và ống buy như hồ sơ thiết kế được duyệt. Sau khi không thể thi công xây bờ kè, chủ đầu tư đã báo cáo UBND tỉnh Gia Lai mời các ngành liên quan kiểm tra, thống nhất cho chủ trương, phương án mới.
Nguyên nhân làm phát sinh khối lượng thi công được các cơ quan chức năng kiểm tra và xác định do: Thời điểm khảo sát thiết kế của đơn vị tư vấn thiết kế, lập dự án khoảng đầu năm 2013, là lúc ít nước, mực nước ngầm hạ thấp, có phát hiện một số lỗ khoan có nước, vùng địa chất khu vực dự án là vùng sông cổ. Đến thời điểm thi công là năm 2014 mưa sớm làm mực nước ngầm dâng cao gây hiện tượng cát chảy khi tiến hành thi công đào hố móng chân khay.
Ngoài ra, dự án sử dụng nguồn vốn biến đổi khí hậu, cấp theo giai đoạn (25 tỷ năm 2013 và 2014 là 35 tỷ đồng), thời gian thi công rất gấp, do vậy phải thi công trong điều kiện thời tiết không thuận lợi, dòng chảy trong sông biến động, biện pháp thi công như tư vấn không còn phù hợp nên phải bổ sung phương án mới. Sau đó, UBND tỉnh Gia Lai đã đồng ý bổ sung kinh phí hơn 10,6 tỷ đồng.
Một câu hỏi được nhiều người đặt ra đó là tại sao Công ty Hà Việt ngay từ đầu lại không tính toán được những sai sót trên để có phương án tính toán phù hợp.
Ông Đỗ Tiến Đông, Chủ tịch UBND thị xã Ayun Pa cho biết: “Theo quy định, vấn đề này đáng lý đơn vị thiết kế phải khảo sát và phát hiện ra để tính toán, đưa phương án thi công phù hợp. Thế nhưng, vì đơn vị không phát hiện ra nên bây giờ buộc phải bổ sung biện pháp thi công mới để phù hợp với thực tế”.
Để xảy ra sự cố làm “đôn” kinh phí lên hơn 10,6 tỷ đồng. Các đơn vị nhà thầu và các cá nhân liên quan đã bị UBND thị tỉnh Gia Lai kiểm điểm và xử phạt.
"Trên xây dưới phá”
Trong khi việc xây dựng bờ kè chống sạt lở bờ sông Ayun bị “đôn” kinh phí lên hàng chục tỷ đồng so với thiết kế ban đầu vì xuất hiện cát chảy, thẩm thấu nước thì ngay tại lòng sông một số đơn vị tư nhân lại được UBND tỉnh Gia Lai cấp phép cho hoạt động khai thác cát. Điều này khiến người dân thị xã Ayun Pa ví von “trên xây tường dưới phá móng”.
Ông Lê Minh Trí, Trưởng phòng tài nguyên môi trường Thị xã Ayun Pa cho biết, trên địa bàn có 1 đơn vị đã được cấp phép khai thác cát với trữ lượng hơn 64 nghìn m3 trong vòng 5,5 năm. “Việc cấp phép cho khai thác này là do tỉnh. Ảnh hưởng như thế nào đã có các sở ban ngành tính toán. Chúng tôi chỉ có thẩm quyền quản lý về mặt địa phương”. Ông Trí nói và cho biết thêm, hiện đang tiến hành đấu giá thêm hai điểm khai thác cát khác tại địa bàn.
Trong những địa điểm đã được cấp phép khai thác cát nguy hiểm hơn còn có cả vị trí gần chân cầu Bến Mộng (nối Thị xã Ayun Pa và huyện Ia Pa). Nhiều người dân địa phương không khỏi lo lắng về nguy cơ sạt lở mố cầu. Tuy nhiên, ông Đỗ Tiến Đông, Chủ tịch UBND thị xã Ayun Pa cho rằng thời điểm khi triển khai cấp phép, UBND tỉnh Gia Lai đã rất cẩn thận, cho khảo sát để đưa ra cự ly an toàn cho các công trình.
Huyền Trang
