Bảo vật quốc gia “Ấn quan Tuần phủ Đô tướng quân” từ khi được công nhận tới nay luôn được sự quan tâm của UBND tỉnh Quảng Bình, Sở VHTT chỉ đạo, đôn đốc đơn vị quản lý trực tiếp là Bảo tàng Tổng hợp Quảng Bình thực hiện các nhiệm vụ như: sắp xếp kho bảo quản riêng biệt, lắp đặt hệ thống camera an ninh giám sát 24/24 và thường xuyên bảo dưỡng định kỳ… Bên cạnh đó cũng xây dựng phương pháp phòng chống cháy nổ, trộm cắp, các nguy cơ gây hại đảm bảo tuyệt đối an toàn cho bảo vật quốc gia và giám sát 24/24 của đội ngũ bảo vệ cơ quan.
Công tác bảo quản bảo vật luôn được quan tâm đặc biệt, Bảo tàng Tổng hợp Quảng Bình đã sắp xếp bảo vật ở kho riêng biệt, đảm bảo các điều kiện bảo quản về độ ẩm, nhiệt độ, lãnh đạo đơn vị hàng tháng đều kiểm tra, đánh giá hiện trạng hiện vật để có phương án bảo quản phù hợp. Việc bảo quản bảo vật quốc gia tuân theo đúng các quy định về kiểm kê, bảo quản hiện vật bảo tàng.
Bên cạnh đó, Bảo tàng Tổng hợp Quảng Bình trong thiết kế trưng bày thường xuyên đã có kế hoạch trưng bày bảo vật trở thành điểm nhấn trong nội dung trưng bày, có yếu tố nhận diện riêng để công chúng dễ nhận biết và tham quan, nghiên cứu. Trong thời gian tới, đơn vị sẽ số hóa bảo vật phục vụ công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị sau này.
Bảo tàng Tổng hợp Quảng Bình luôn dành một phần ảnh, bài viết giới thiệu về bảo vật quốc gia “Ấn quan Tuần phủ Đô tướng quân” trên trang thông tin điện tử của Sở Văn hóa và Thể thao Quảng Bình; trang facebook của Bảo tàng Tổng hợp Quảng Bình; thường xuyên tuyên truyền giới thiệu về bảo vật trên các báo, tạp chí và các phương tiện thông tin đại chúng khác. Đơn vị cũng ưu tiên số hóa cho bảo vật nhằm quảng bá giá trị bảo vật đến với đông đảo quần chúng. Bảo tàng Tổng hợp Quảng Bình cũng đã chủ động thiết kế, xây dựng nội dung cho tờ gấp, thư ngỏ, tài liệu giới thiệu về bảo vật quốc gia nói riêng và hiện vật bảo tàng nói chung do đơn vị quản lý.
Theo thông tin từ Sở VHTT Quảng Bình, Ấn này là hiện vật gốc, độc bản và quý hiếm. Trong số các Ấn (triện) được kiểm kê, đăng ký và bảo quản tại Bảo tàng Tổng hợp Quảng Bình cũng như tại các bảo tàng Trung ương và bảo tàng địa phương trên toàn quốc thì chiếc Ấn Tuần phủ Đô tướng quân là hiện vật gốc, độc bản, quý hiếm và tiêu biểu cho các loại Ấn dưới triều đại nhà Lê sơ. Đây là chiếc Ấn duy nhất được tìm thấy của quan “Tuần phủ Đô tướng quân” của thời Lê sơ trên cả nước.
Đây là quả Ấn dùng cho các vị quan tướng khâm sai, khâm phái được lựa chọn cử đến những nơi xung yếu được phong hàm giữ chức “Tuần phủ Đô tướng quân”đi tuần tra, vỗ về dân chúng tại các địa phương.
Việc Chân hóa chữ Triện trong con dấu khá dễ dàng, những việc giải nghĩa chức vụ của viên quan trong con dấu này khá là khó khăn. Hiện nay chúng ta vẫn chưa có được các từ điển, sách ghi về quan chức chế Việt Nam thật đầy đủ qua các triều đại nhất là từ thời Lê sơ trở về trước ngoài cuốn Từ điển chức quan Việt Nam của Giáo sư Tiến sĩ Đỗ Văn Ninh. Một số sách sử ghi về thời Lê sơ cũng không thấy nói đến chức “Tuần phủ Đô tướng quân”, tuy nhiên chức Đô tướng là chức võ quan đã có từ thời Lý và tồn tại mãi đến thời Lê sơ. Theo Từ điển chức quan Việt Nam thì tháng 11 năm Tân Tỵ (1161) Tô Hiến Thành đã nhận chức Đô tướng, Đỗ An Di làm phó, và theo Trung Quốc quan chế đại từ điển, Đô tướng là chức võ quan do nhà Kim lập, thuộc Vũ vệ quân Đô chỉ huy sứ ty. Vua Lê Tương Dực cũng đã phong chức Đô tướng cho hai ông Trịnh Duy Sản và Lê Phong. Theo tổ chức quân ngũ ở ngoài các đạo (xứ) thời Lê sơ thì mỗi xứ đặt một Đô ty trông coi toàn thể quân vụ trong xứ đó, có quan Đô Tổng binh sứ đứng đầu và các quan giúp việc là Tổng binh Đồng tri, Tổng binh Thiêm sự, phải chăng chức Đô Tổng binh sứ của Đô ty này có liên quan đến chức Đô tướng.
Chức Tuần phủ ở quả Ấn này đi liền với chữ “Phụng mệnh” nên có thể hiểu đây là một chức không cố định và rất ít được sử dụng, dành cho các quan tướng khâm sai, khâm phái, một chức tạm thời đi thi hành công vụ.
Đôi khi, một số võ quan giữ chức vụ tạm thời ở những nơi xung yếu như cửa tấn, quan, thành, cảng, trại, những chức lớn đều gọi chung là Tổng binh hay Trấn thủ, có người còn được phong thêm danh hiệu Tướng quân. Như vậy, Tướng quân chỉ là danh từ chung dành cho các tướng lĩnh cao cấp trong chiến đấu hay trong công vụ quan trọng, đặc biệt. Vì vậy, Tuần phủ Đô tướng quân là danh hiệu phong tạm cho viên tướng lớn có tính chất như khâm sai, khâm phái của lĩnh vực hành chính chứ không phải là chức vụ, cấp bậc đẳng ngạch của binh chức chế quân đội thời Lê sơ.
Ấn “Tuần phủ Đô tướng quân” được công nhận là Bảo vật quốc gia theo Quyết định số 1821/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ký ngày 24-12-2018. Ấn được làm bằng chất liệu đồng, nặng 3,6 kg, có niên đại từ năm Hồng Thuận thứ 6 (đời vua Lê Tương Dực, năm 1515). Ấn có núm cầm hình con nghê quỳ, thân nghê cao 6,5 cm, dài 9,5 cm. Đế ấn dày 2,5 cm và được đúc theo hình vuông. Mặt ấn hình vuông, kích thước 11x11cm, viền ngoài đế ấn 1cm. Bên trong là 8 chữ triện xếp theo 3 hàng dọc, đó là các chữ “Phụng mệnh Tuần phủ Đô tướng quân ấn”. Ấn được đúc ngày 16 tháng 11 năm Hồng Thuận thứ 6 (năm 1515) đời vua Lê Tương Dực thời Lê sơ.
Được biết, chiếc ấn này được Bảo tàng tỉnh Quảng Bình sưu tầm tại nhà ông Võ Phi Tần ở thôn Hoành Phổ, xã An Ninh (huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình) và đây cũng là hiện vật đầu tiên của tỉnh được công nhận là Bảo vật quốc gia./.
