Các đại biểu tham dự buổi lễ khánh thành đình Gẩu
Ngày 23/11/2019, UBND phường Đống Đa, TP. Vĩnh Yên tổ chức Lễ khánh thành đình Gẩu. Tới dự, có ông Phạm Hoàng Anh, Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy Vĩnh Yên; đại diện một số Sở, ban, ngành của tỉnh Vĩnh Phúc; lãnh đạo Thành ủy, HĐND, UBND TP. Vĩnh Yên; Đảng ủy, chính quyền và nhân dân phường Đống Đa, cùng đông đảo du khách thập phương...
Phát biểu tại buổi lễ, ông Lương Văn Long, Chủ tịch UBND TP. Vĩnh Yên nhấn mạnh: Việc hoàn thành xây dựng đình Gẩu là biểu hiện sinh động của ý Đảng hợp với lòng dân, thể hiện tình cảm, ý thức, trách nhiệm, lòng biết ơn, sự tưởng nhớ, tri ân sâu sắc đối với những người có công với quốc gia, dân tộc, là biểu tượng đẹp của việc tiếp nối và phát huy tốt truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”.
Chủ tịch UBND TP. Vĩnh Yên mong muốn, cấp ủy, chính quyền phường Đống Đa, ban quản lý đình Gẩu cần xây dựng chương trình, kế hoạch với các giải pháp cụ thể, thiết thực tiếp tục chỉ đạo tổ chức có hiệu quả công tác quản lý nhà nước, bảo tồn và phát huy giá trị của đỉnh Gẩu. Để hàng ngày, nhân dân và du khách thập phương đến thắp hương tri ân, tưởng nhớ công lao "Lỗ Đinh Sơn thất vị Đại vương".
Các đại biểu cắt băng khánh thành công trình xây dựng đình Gẩu
Đình Gẩu thuộc phường Đống Đa, thành phố Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc) được xây dựng vào triều đại nhà Trần, thờ 7 anh em họ Lỗ "Lỗ Đinh Sơn thất vị Đại vương" người ở làng Bồ Lý, tổng Lữ Lượng, động Tam Dương, phủ Đoan Hùng (nay là xã Bồ Lý, huyện Tam Đảo, Vĩnh Phúc). 7 anh em họ Lỗ có công giúp vua Trần Thái Tông đánh giặc Nguyên - Mông (1258) giữ yên bờ cõi.
Đình Gẩu là công trình chào mừng kỷ niệm 120 năm đô thị Vĩnh Yên (29/12/1899 - 29/12/2019).
Riêng thành phố Vĩnh Yên có 18 nơi thờ tự, trong đó phường Đống Đa có đình Sậu, đình Gẩu, đền Mới thờ Lỗ Đinh Sơn Thất Vị Đại VươngTương truyền, 7 vị anh Hùng họ Lỗ đều là anh em ruột ở phủ Đoan Hùng, Động Tam Dương (ngày nay là xã Bồ Lý, huyện Tam Đảo). Vốn là những vị anh hùng kỳ tài, mưu lược nên 7 anh em họ Lỗ đã đầu quân, phù tá nhà Trần dẹp giặc ngoại xâm giữ nước.
Trong trận đánh quân Nguyên Mông, vào ngày mùng 2 tết năm Mậu Ngọ (1257), 7 anh em họ Lỗ vâng lệnh vua đem quân ra trận. Đêm hôm đó, quân tướng đã làm lễ tế cờ, thề ước và tuyển mộ thêm quân ở quê hương là vùng Bồ Lý, Hữu Thủ (Tam Đảo).
Sáng ngày mùng 3 Tết, đạo quân đi qua vùng Nhân Ngoại (Tam Dương) được nhân dân tưng bừng đón tiếp, mổ lợn khao quân nhưng cỗ chưa làm xong thì được tin cấp báo quân giặc đang tiến đến gần. Bảy anh em vội lệnh cho quân sĩ dùng thịt lợn chưa nấu chín và dùng tiết lợn xoa lên trán để tỏ rõ lòng quyết chiến và tiến ra trận tiền. Trận chiến với quân Nguyên Mông diễn ra vô cùng quyết liệt. Bảy anh em cùng quân sĩ đã giết và làm chết đuối hàng ngàn tên giặc Nguyên Mông trên các khúc sông Cà Lồ thuộc địa phận Nội Phật, Kẻ Đạo, Hương Canh lập công lớn. Quân Nguyên Mông thua trận chạy tán loạn. Bảy anh em dẫn quân cùng các đạo quân khác tiếp tục truy kích địch, khí thế như triều dâng thác đổ.
Kiến trúc của đình Gẩu mới được phục dựng theo kiến trúc đình làng Bắc Bộ xưa giản dị và trang nhã
Sau khi đất nước sạch bóng quân thù, bảy anh em họ Lỗ đều được vua Trần ban thưởng và phong tước Đại Vương; phong đất ngụ ở vùng Tam Dương, Đinh Sơn, Miêu Duệ. Vua Trần Nhân Tông phong tặng cả 7 vị là “Tả Hà Nhất Đái Thất Vị Đại Vương”. Ý nghĩa danh hiệu này là “7 vị Đại Vương một dải phía tả sông Hồng). Các triều đại phong kiến từ triều Trần đến triều Nguyễn đều có sắc phong cho 7 vị anh hùng họ Lỗ và đưa vào mục sơn thần của đất nước đề nhân dân tôn thờ mãi mãi. Bảy anh em họ Lỗ được nhân dân nhiều làng dọc bờ sông Hồng, sông Lô, từ chân núi Tam Đảo xuôi đến giáp ranh Hà Đông (cũ) lập đền thờ. Riêng thành phố Vĩnh Yên có 18 nơi thờ tự. Phường Đống Đa có Đình Sậu, Đình Gẩu, đền Mới thờ Lỗ Đinh Sơn Thất Vị Đại Vương.
Đình Gẩu trước đây ở khu vực lò Vôi – nay là khuôn viên của Trung tâm hoạt động thanh thiếu nhi tỉnh Vĩnh Phúc, thuộc phường Đống Đa. Đến năm 1965, đình bị bom Mỹ đánh tan, vì điều kiện dựng lại đình không có nên bài vị, đồ thờ được chuyển đến “để nhờ” tại chùa Sơn Cao, thuộc phường Ngô Quyền để sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng hơn nửa thế kỷ.
Đình Gẩu mới đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của địa phương
Trước nhu cầu về sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của nhân dân làng Gẩu nói riêng và phường Đống Đa nói chung. Thành ủy Vĩnh Yên đã báo cáo Tỉnh ủy, UBND tỉnh Vĩnh Phúc về việc cấp thiết xây dựng công trình tín ngưỡng - tôn giáo đình Gẩu mới, được sự đồng ý của các cơ quan cấp trên, đình Gẩu mới được xây dựng cách vị trí đình cũ khoảng gần 500 mét. Sau gần 8 tháng thi công (bắt đầu khởi công xây dựng từ 30/4/2019) bằng nguồn vốn xã hội hóa, công trình đình Gẩu đã hoàn thành các hạng mục và đưa vào sử dụng đảm bảo cả về kĩ, mĩ thuật…
Kiến trúc của đình Gẩu mới được phục dựng theo kiến trúc đình làng Bắc Bộ xưa giản dị và trang nhã, mộc mạc song không kém phần tinh tế. Kiến trúc,mỹ thuật đình Gẩu mới các yếu tố thuần Việt riêng biệt, thể hiện sự trở về, tiếp nối truyền thống văn hóa Đông Sơn, là biểu tượng sống động, chân thực, thành quả nghệ thuật kết tinh hàng ngàn năm của người Việt. Đây là công trình chào mừng kỷ niệm 120 năm đô thị Vĩnh Yên (29/12/1899 – 29/12/2019).
Lê Hoàn
