Thị trấn Nghèn có cội nguồn từ xã Đan Liên, huyện Hàm Hoan, quận Cửu Chân. Đến thời Lê Trịnh (1595) được đổi tên thành xã Trảo Nha. Năm 1953 được đổi tên là xã Đại Lộc. Năm 1984 được thành lập thị trấn Can Lộc. Đến năm 1999 được đổi tên là thị trấn Nghèn.
Thị trấn Nghèn là miền quê giàu truyền thống yêu nước và cách mạng. Nhân dân cần cù lao động, anh dũng trong chiến đấu chống giặc ngoại xâm. Trong cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh (1930 - 1931), Trảo Nha là địa phương sớm nhất thành lập chi bộ Đảng (tháng 2/1930), đồng thời là nơi Ủy ban khởi nghĩa huyện họp chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa giành chính quyền (tháng 8/1945).
Thị trấn Nghèn (xưa là Trảo Nha) là miền quê có truyền thống lịch sử văn hóa, nhân dân hiếu học, thời nào cũng có người học hành đỗ đạt cao. Dưới Triều Lê có Nguyễn Bật, đậu Tiến sĩ khoa Canh Thìn; Nguyễn Thọ Diên, Hoàng Giáp Phan Đình Tá, Ngô Phúc Lâm, Ngô Đức Bình đậu Hoàng Giáp đời Tự Đức… Nhà thơ viện sĩ Xuân Diệu là cây đại thụ, nhà thơ trữ tình của thời đại mới được nhân dân trong và ngoài nước mến mộ. Có thể nói Trảo Nha có số lượng tiến sĩ đứng nhất nhì trong huyện Can Lộc. Đặc biệt Tào quận công Ngô Phúc Vạn một danh tướng lẫy lừng của quê hương Trảo Nha được nhân dân cả nước biết đến. Trảo Nha có nhiều di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh và cấp quốc gia như khu di tích lăng mộ "Tào quận công Ngô Phúc Vạn", Làng K30, Đền Linh Nha…
Trong thế kỷ XX nhiều chí sĩ yêu nước của quê hương Trảo Nha đã làm rạng danh đất nước như Ngô Đức Đệ bí thư chi bộ của nhà lao KomTum, Ngô Đức Tốn bí thư đầu tiên của đảng bộ tỉnh Ninh Thuận, Ngô Đức Mậu bí thư đầu tiên Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa. Đặc biệt chí sĩ yêu nước, nhà thơ Ngô Đức Kế đã lại tiếng thơm cho muôn đời… Bến đò Thượng trụ là nơi thành lập Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh (tháng 3/1930)…
Trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước nhiều địa danh của thị trấn Nghèn là trọng điểm đánh phá ác liệt của địch như đồi nghèn, bến phà Nghèn, quốc lộ số 1… nhưng nhân dân thị trấn đã không hề náo núng, đánh trả quyết liệt, tiêu biểu là Trung đội nữ dân quân 12li7 đã góp phần cùng bộ đội pháo cao xạ bắn rơi nhiều máy bay Mỹ. Đặc biệt làng Hạ Lội trong một đêm dỡ 130 ngôi nhà lát đường cho xe ra tiền tuyến và đã trở thành một di tích lịch sử đặc biệt cấp quốc gia. Hàng ngàn cán bộ dân công hỏa tuyến, thanh niên xung phong của xã đã lên đường chống Mỹ với khẩu hiệu "Thóc không thiếu một cân, quan không thiếu một người". Trong số họ đã có hàng trăm người nằm lại ở chiến trường. Nhiều bà mẹ Việt nam anh hùng được nhà nước phong tặng trong thời kỳ chống Mỹ. Với những thành tích xuất sắc hai xã Đại Lộc và Tiến Lộc được phong tặng danh hiệu anh hùng trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước.
Nối tiếp truyền thống quê hương cách mạng, 40 năm qua kể từ khi thành lập thị trấn Nghèn dưới sự lãnh đạo của các thế hệ lãnh đạo của Đảng bộ thị trấn cùng sự đồng lòng của nhân dân, Thị Trấn Nghèn đã đạt được những thành tích vẻ vang. Nhất là kể từ năm 2019 thị trấn Nghèn được sáp nhập thêm xã Tiến Lộc, thì quy mô dân số diện tích được mở rộng xứng tầm của một thị trấn trong thời kỳ mới.
Từ một vùng đất thuần nông, thị trấn Nghèn tập trung chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế, tích cực phát triển thương mại, dịch vụ. Đặc biệt bắt tay vào xây dựng nông thôn mới, từ năm 2010 đến nay, bằng những bước đi cụ thể, thị trấn Nghèn đã sáng tạo chuyển đổi ruộng đất, tái cơ cấu ngành nông nghiệp, cơ giới hoá nông nghiệp, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất… Trên lĩnh vực an sinh xã hội, Đảng ủy, chính quyền Thị trấn tích cực phát động phong trào xóa nhà tranh tre dột nát, ngói hóa nhà ở của dân, thực hiện chương trình nước sạch vệ sinh môi trường...
Đặc biệt, trong những năm gần đây, thị trấn Nghèn đã phát triển với tốc độ tăng trưởng cao, cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp - xây dựng và thương mại - dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp, cơ sở kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được đầu tư xây dựng, diện mạo đô thị đổi thay nhanh chóng.
Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, từ năm 2020 đến nay, Thị trấn đã huy động được hàng chục tỷ đồng, hàng vạn ngày công, nhiều hộ dân hiến tặng đất đai để mở rộng đường làng, ngõ xóm, hạ tầng giao thông. Thị trấn đã huy động nhiều nguồn lực để đầu tư phát triển đô thị.
Năm 2024, các chỉ tiêu kinh tế về nông nghiệp, thương mại dịch vụ, tài chính... đều đạt và vượt kế hoạch đề ra. Công tác đầu tư cơ bản, quản lý nhà nước về đất đai đều chuyển biến tích cực. Lĩnh vực văn hóa - xã hội thu được kết quả tốt, an ninh quốc phòng giữ vững. Hạ tầng kinh tế kỹ thuật, hạ tầng xã hội của Thị trấn Nghèn hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu phát triển và đảm bảo phục vụ đời sống của nhân dân, theo đúng bộ tiêu chí của Bộ Xây dựng đối với đô thị loại IV. Thị trấn Nghèn hôm nay đã có nhiều thay đổi tích cực với diện mạo mới hiện đại, văn minh, xanh, sạch đẹp. Được biết, thị trấn Nghèn đang được Bộ Xây dựng xem xét công nhận là đô thị loại IV và cũng là đơn vị đầu tiên của tỉnh Hà Tĩnh đạt danh hiệu này.
