Lễ bắt dâu của người Khùa. Ảnh: Internet
Tục cưới của người Bru – Vân Kiều ở xã Trọng Hóa, huyện Minh Hóa (Quảng Bình) có nhiều nghi lễ rất lạ. Để có được một vợ, người đàn ông phải tổ chức cưới đến 3 lần.
Đến tuổi đôi mươi các chàng trai người dân tộc Bru – Vân Kiều bắt đầu rủ nhau đi “bắt” dâu. Đây là nghi lễ khởi đầu hành trình 3 lần cưới trong đời của họ.
Vào đêm trước đám cưới, chú rể cùng những người trong họ hàng thắp đuốc và đến nhà nữ “bắt” dâu. Tới nơi nhà trai không bắt dâu ngay mà chỉ nhóm lên những đống lửa nhỏ xung quanh nhà cô dâu rồi ngồi uống rượu cần, chuyện trò hồ hởi cho đến sáng. Các già làng người Bru – Vân Kiều lý giải, rằng hành động ấy biểu thị cho lòng thành của nhà nam với mong ước cho đôi trai gái sau này có một đời sống hôn nhân vẹn toàn.
Tờ mờ sáng, nghi thức “bắt” dâu bắt đầu. Chỉ có 2 người phụ nữ là bà con của chú rể mới được bước lên cầu thang vào nhà cô dâu. Khoảng nửa tiếng sau cô dâu được “bắt” đi trong tiếng vỗ tay của nhà nam và ánh mắt rưng rưng của cha mẹ, anh em cô dâu. Của hồi môn cô dâu mang ra khỏi nhà có một chiếc vòng tay, vòng cổ bằng bạc và chiếc xi-lúc-thắc (áo vải tự tay phụ nữ Bru – Vân Kiều may cho con cháu mặc ngày đi lấy chồng).
Theo quan niệm và phong tục của người Khùa, đó gọi là “bắt vợ”, “trộm vợ” nhưng tất nhiên đã có giao ước từ trước, có ngày tháng, giờ giấc cụ thể. Còn đối với cô dâu, chú rể, họ cũng được tự do tìm hiểu, tự do yêu đương chứ không có chuyện ép buộc hay tự nhiên “bị bắt” gì cả.
Ngay lúc đó, chú rể không đi với cô dâu luôn mà sẽ phải ở lại cùng với người mai mối và trưởng tộc của mình để làm lễ sánh duyên với nhà nữ. Trước mặt cha mẹ cô dâu, ngồi giữa chiếu, chú rể lấy trong chiếc kà-nhăng (giỏ tre) một thanh kiếm, đặt mũi hướng về bàn thờ rồi cúi lạy tổ tiên nhà nữ cùng lời thề suốt đời làm chỗ dựa vững chắc cho cô dâu. Ngoài ra, nhà chú rể còn chuẩn bị một ít tiền cưới đặt trên mâm lễ. Nghi lễ kết thúc khi chú rể thành kính cúi lạy bố mẹ cô dâu theo lễ tục cho phải đạo làm con.
Nghi thức quan trọng nhất trong ngày cưới của người Bru – Vân Kiều là lễ buộc chỉ cổ tay cho đôi uyên ương. Nơi gian ngoài cùng của ngôi nhà sàn, cô dâu và chú rể ngồi bên chiếc ku-tôộc (mâm đan bằng mây tre) hướng về bàn thờ tổ tiên, trên chiếc ku-tôộc đặt hai sợi chỉ nằm song song. Ngồi ở vị trí trịnh trọng nhất trước mặt đôi tân hôn lúc đó là người mai mối và trưởng tộc hai họ. Lúc người mai mối tuyên bố buổi lễ bắt đầu, cô dâu, chú rể lập tức cúi úp mặt xuống sàn nhà, tay lật ngửa giơ lên hướng về phía bàn thờ. Khi lời cầu khấn của 3 vị chủ lễ đã dứt thì đôi uyên ương mới được phép ngước lên và người mai mối tiến lại lấy chỉ buộc vào cổ tay hai người. Thời khắc sợi dây nối kết lời thề nguyền trọn đời hạnh phúc của đôi tân hôn được buộc xong thì tiệc cưới chính thức bắt đầu. Mọi người cười nói vui vẻ, cô dâu, chú rể dắt tay nhau tay bắt mặt mừng với bà con hai họ. Hôm đó, dân bản mừng vui như ngày hội…
Nghi lễ buộc sợi chỉ vào tay cho đôi vợ chồng trẻ. Ảnh: Internet
Trong đời người đàn ông Bru – Vân Kiều, ai cũng phải cưới 3 lần mới được bản làng chính thức coi là đã có vợ hoặc nhìn nhận cặp trai - gái này là vợ chồng. Phong tục cưới lần 2 và 3 cũng gần giống lần đầu nhưng lễ vật giá trị hơn, bao gồm cả bò và lợn. Người Bru – Vân Kiều coi đây là cách để trai Bru – Vân Kiều cưới được vợ và khi ở với nhau thì mãi mãi hạnh phúc. Thời gian tổ chức lễ cưới lần hai, lần ba thì không cố định. Chỉ khi nhà trai có của ăn, của để, đủ tiền sắm lễ vật thì cưới. Vậy nên chuyện nhiều trai Bru – Vân Kiều phải chờ đến mấy chục năm sau mới cưới xong vợ là chuyện bình thường.
Thế nên đa số vợ chồng người Bru – Vân Kiều gần 50 tuổi mới cưới đủ 3 lần nên có những cặp vợ chồng khi đã làm ông bà rồi mới trở nên vợ chồng thực thụ; rồi có những trường hợp chưa kịp cưới nhau xong thì người chồng hoặc người vợ đã nhắm mắt xuôi tay. Trường hợp này con cái phải có trách nhiệm làm lễ cưới cho bố hoặc mẹ với người đã khuất để được cưới đủ số lần theo tục lệ đã định.
Theo Dân Tộc Việt
