Bản dự thảo được xây dựng trong mấy tháng qua, đang ở giai đoạn hoàn thiện sau khi lấy ý kiến của các đơn vị liên quan.
Trước đó, liên quan tới ứng xử của nghệ sĩ, Bộ Thông tin - truyền thông cũng ban hành Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội, trong đó có những quy tắc dành cho nghệ sĩ, nhận được sự ủng hộ của phần đông dư luận.
Lần này, Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch cũng đưa ra bộ quy tắc ứng xử dành riêng cho toàn bộ giới nghệ sĩ hoạt động trong đơn vị công lập và "tự do", với mục đích nhằm giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, nâng cao ý thức trách nhiệm, từng bước hình thành chuẩn mực đạo đức trong hành vi ứng xử của nghệ sĩ.
Không chỉ áp dụng cho các hành vi ứng xử của nghệ sĩ trong hoạt động nghề nghiệp, bộ quy tắc còn áp dụng với cả những hành vi trên báo chí, truyền thông, mạng xã hội và hoạt động cộng đồng khác.
Theo đó, dự thảo đưa ra quy tắc ứng xử chi tiết của nghệ sĩ trong hoạt động nghề nghiệp, trong ứng xử với đồng nghiệp, trong ứng xử với công chúng, và trong ứng xử trên báo chí, truyền thông, mạng xã hội.
Với ứng xử trong hoạt động nghề nghiệp, dự thảo đưa ra quy tắc cho nghệ sĩ cần nỗ lực sáng tạo các sản phẩm có giá trị tư tưởng, thẩm mỹ; không ngừng học hỏi, trau dồi đạo đức, nâng cao nhận thức chính trị, trình độ chuyên môn, nghề nghiệp; có trách nhiệm bảo vệ những giá trị đạo đức cao đẹp, đấu tranh chống lại cái xấu, cái ác trong xã hội...
Với đồng nghiệp, nghệ sĩ cần đoàn kết, tương thân, tương ái trong hoạt động nghệ thuật và cuộc sống; và không thực hiện các hành vi cổ súy, bày tỏ quan điểm, bình luận gây mâu thuẫn, công kích, bài xích, cạnh tranh không lành mạnh.
Với công chúng, nghệ sĩ cần tôn trọng, tận tâm cống hiến, đúng mực, lịch sự, thân thiện, lắng nghe ý kiến đóng góp của khán giả để hoàn thiện bản thân; trung thực, không lợi dụng sự nổi tiếng, danh nghĩa nghệ sĩ để trục lợi cá nhân.
Trong hoạt động xã hội, nghệ sĩ phải có trách nhiệm tích cực, đóng góp cho cộng đồng, tạo ấn tượng tốt đẹp trong lòng công chúng; có lối sống trong sáng, lành mạnh, giữ gìn hình ảnh trước công chúng và xã hội; phát huy uy tín cá nhân để lan tỏa các giá trị nhân văn, những việc làm tốt, hình ảnh đẹp, hành vi ứng xử văn hóa trong xã hội đến cộng đồng.
Đặc biệt, dự thảo bộ quy tắc nhấn mạnh nghệ sĩ không tham gia quảng cáo các sản phẩm không đúng hoặc gây nhầm lẫn về công dụng của sản phẩm, không thực hành, ủng hộ hoạt động mê tín dị đoan, không tổ chức, tham gia các hoạt động trái quy định của pháp luật, và phải có trách nhiệm minh bạch trong hoạt động xã hội, từ thiện.
Trên báo chí, truyền thông và mạng xã hội, nghệ sĩ phải trung thực trong phát ngôn, bày tỏ và chia sẻ quan điểm, không sử dụng ngôn ngữ phản cảm, trái thuần phong mỹ tục khi tham gia hoạt động báo chí, truyền thông và mạng xã hội.
Không đăng tải, lan truyền các nội dung vi phạm pháp luật, thông tin xúc phạm danh dự, nhân phẩm của các tổ chức, cá nhân, thông tin sai sự thật, thông tin chưa được kiểm chứng.
Không lôi kéo, xúi giục, kích động, tạo phe nhóm gây chia rẽ, mất đoàn kết, xâm phạm quyền, lợi ích của các cơ quan, tổ chức, cá nhân; gây ảnh hưởng an ninh, lợi ích quốc gia và lợi ích công cộng.
Bộ đề nghị các nghệ sĩ, người hoạt động nghệ thuật nêu cao tinh thần trách nhiệm, tự giác thực hiện đầy theo Bộ quy tắc ứng xử chung.
Định hướng hành vi, chứ không phải công cụ "trừng trị"
Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn - ủy viên thường trực, Ủy ban Văn hóa, giáo dục của Quốc hội, trong thời gian vừa qua, chúng ta chứng kiến khá nhiều hành vi ứng xử lệch chuẩn, không phù hợp của các nghệ sĩ, đặc biệt là trên mạng xã hội. Vì vậy, việc Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch đưa ra Bộ quy tắc ứng xử cho nghệ sĩ là cần thiết.
Đặc biệt trong giai đoạn đất nước đang chịu nhiều khó khăn do dịch bệnh COVID-19, rất cần những ứng xử có trách nhiệm của mỗi người, trong đó có các nghệ sĩ, đối với cộng đồng và xã hội.
"Các nghệ sĩ là người của công chúng nên những hành vi của họ trên mạng xã hội và cả ngoài đời thực có ảnh hưởng rất lớn đến suy nghĩ, lối sống của công chúng.
Vì thế, xã hội trông chờ rất nhiều vào những hành vi đúng đắn, suy nghĩ cẩn trọng, chia sẻ có trách nhiệm của nghệ sĩ trên mạng và ngoài đời thực", ông Sơn nói về sự cần thiết của những chuẩn mực ứng xử với nghệ sĩ.
Tuy nhiên, ông Sơn cũng nhấn mạnh Bộ quy tắc ứng xử chỉ có giá trị định hướng hành vi của nghệ sĩ, chứ không có các chế tài như luật, hoàn toàn không phải là công cụ để "trừng trị" những vi phạm pháp luật của nghệ sĩ.
