Ảnh minh họa (nguồn internet)
Là người có năng khiếu văn hóa - nghệ thuật từ nhỏ, năm 13 tuổi, ông Bình đã được tuyển vào Trường Văn hóa - Nghệ thuật Tây Bắc. Ra trường, ông công tác tại Đoàn văn công Quân khu Tây Bắc. Đến năm 1984, ông chuyển sang làm hướng dẫn viên cho Công ty du lịch Hòa Bình. Từ đó ông bắt đầu say mê sưu tầm, lưu giữ những đồ vật cổ của dân tộc Mường.
Do có điều kiện dẫn khách du lịch trong nước và quốc tế đi khắp nơi, cho nên ông Bình biết nhiều câu chuyện, hiểu thêm nhiều ý nghĩa về văn hóa của dân tộc mình. Đến khi phát hiện thấy những hiện vật của thời cha ông mất dần đi theo thời gian, những nếp nhà sàn cổ kính cũng được thay thế bằng nhà tầng bê-tông cốt thép hiện đại..., ông Bình nảy ra ý nghĩ là phải sưu tầm, lưu giữ để truyền lại cho con cháu sau này. Vậy là cứ đi đâu thấy ai có thứ gì của người Mường là mua về, cứ miệt mài như vậy, kiếm được đồng nào tiêu hết vào hiện vật rồi mang về chất đầy kho.
Mỗi khi nghe thấy ai có đồ dùng, dụng cụ gì của người Mường từ xa xưa để lại là ông tìm đến hỏi mua, hoặc trao đổi. Những hiện vật tìm thấy trong đời sống hằng ngày có thể chỉ là những xoong, nồi, bát, đĩa, rồi những bình gốm sứ cổ, nhưng đều được ông Bình nâng niu trân trọng. Khi số hiện vật để chật cả nhà, ông mời bạn bè đến xem và được góp ý nên mở “bảo tàng tư nhân” để lưu giữ. Đến năm 2014, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh đồng ý cho ông xây dựng bảo tàng và UBND tỉnh đã ra quyết định cho phép “Bảo tàng di sản văn hóa Mường” được hoạt động.
“Bảo tàng di sản văn hóa Mường” của ông Bình đã được ra mắt để phục vụ khách du lịch trong nước và quốc tế đến tham quan miễn phí. Tại bảo tàng, các dịch vụ văn hóa ẩm thực, bảo tồn, khai thác phát huy giá trị di sản văn hóa Mường truyền thống và hiện đại cũng được tổ chức thực hiện.
Công việc sưu tầm, lưu giữ và nghiên cứu di sản văn hóa Mường đòi hỏi sự kiên trì, vất vả, tốn kém cả về thời gian và tiền của, nhưng niềm đam mê ấy dường như chưa bao giờ vơi trong suốt hơn 30 năm qua, bởi thế ông Bình không chỉ sưu tầm trong tỉnh, mà còn lặn lội đến nhiều tỉnh khác - nơi có người Mường sinh sống như: Sơn La, Phú Thọ, Thanh Hóa và cả vùng Tây Nguyên...
Hiện nay, mỗi năm “Bảo tàng di sản văn hóa Mường” của ông Bình có hàng nghìn lượt khách đến tham quan. Có du khách vì ấn tượng cho nên đã muốn mua hiện vật với giá hàng trăm triệu đồng, nhưng ông không bán. Trong bảo tàng có nhiều hiện vật vô giá như: “Chiêng phân ngôi” của dòng họ Bạch; tượng đồng cổ “Người cầm nến” cách đây nhiều thế kỷ; Vòng cổ hàng nghìn năm...
Không chỉ đam mê sưu tầm, lưu giữ các hiện vật của người Mường, ông Bình còn là người hiểu biết sâu về âm nhạc Mường cổ truyền, nhất là môn “cò ke ống sáo”. Ông tham gia dàn dựng các trích đoạn lễ hội “Khuống mùa”, “Lễ mừng cơm mới”, “Đám cưới Mường xưa”. Ông cũng từng tham gia nhiều hoạt động giới thiệu di sản văn hóa Mường tại các tỉnh, thành phố như: Hà Nội, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Lào Cai, Phú Thọ, Sơn La...
Hảo Trần
