Ánh mắt ngời sáng giữa biển đêm
Trong dọc dài biển cả
Dọc dải đất hình chữ S với hơn 11.409,1km đường bờ biển cũng thế, cuộc mưu sinh của ngư dân vùng biển lúc nào cũng lắm nỗi nhọc nhằn. Anh Nguyễn Gia Viên (quê xã An Vĩnh, huyện Lý Sơn, Quảng Ngãi - Chủ tàu QNg-96111TS) là ngư dân kỳ cựu và có tiếng “sát cá” của đất Lý Sơn. Mới 42 tuổi nhưng anh đã có hơn 25 năm bám biển, trong đó 20 năm làm thuyền trưởng tàu cá chuyên bám ngư trường Hoàng Sa, Trường Sa và đang sở hữu đội tàu cá ba chiếc, toàn tàu công suất lớn. Đời ông nội anh gắn với biển, đời cha anh gắn với biển, rồi tới anh cũng trưởng thành từ những chuyến biển như thế này. Anh Viên cho biết: “Đời cha đời ông mình đi biển bằng những con tàu nhỏ cũ kỹ mà vẫn vươn tới được Hoàng Sa và Trường Sa. Tàu của mình to hơn, nhiều người hơn lại được trang bị nhiều thiết bị tối tân hơn thì phải vươn xa hơn. Dù có sóng gió bão biển, nhưng vẫn ra biển không một ngày ngưng nghỉ. Phía sau mình còn là hậu phương. Còn là gia đình và cả Tổ quốc nữa!”. Để có những chuyến biển như thế này, anh đã làm lụng nhiều năm chắt chiu, đến năm 2000, anh đã sắm được 3 con tàu để ra khơi, chính thức trở thành trụ cột cho gia đình.
Thuyền trưởng Viên trao đổi với bạn tàu
“Anh Viên có biệt tài lùng tìm những đàn cá nên luôn trúng đậm. Nhiều chủ tàu khác cứ than lỗ vốn, nhưng đi với ảnh thì mỗi năm bạn chài như tôi được chia từ 40 – 60 triệu đồng. Anh cũng là một chủ tàu có tấm lòng với biển khơi!”, một ngư dân di bạn trên tàu anh Viên cho biết. Hơn 25 năm bám biển, bám tàu với hàng chục lần anh phải đối mặt sóng to gió lớn để cứu vớt ngư dân bị nạn. Phần thưởng đối với anh là giành lại sự sống của ngư phủ từ tay thủy thần, những ly rượu cảm tạ cùng với nhiều bằng khen và giấy khen từ các cấp, ngành chức năng trao tặng. Nhiều người gọi đùa anh là Viên “Inốc” vì có thể bơi lặn dưới làn nước lạnh thấu xương trong nhiều giờ liền. Anh Viên là một trong những chủ tàu cá ăn nên làm ra ở Lý Sơn. Mỗi năm, với 3 chiếc tàu cá hành nghề lưới vây rút chì, anh thu về cả chục tỷ đồng. Trên tàu, anh trang bị nhiều phương tiện hiện đại để phục vụ đánh bắt cá. Anh Viên bộc bạch: “Tàu này có công suất 450CV nên chạy từ Lý Sơn ra Hoàng Sa chỉ mất 17 giờ. Còn tàu của những ngư dân khác phải mất 2 ngày 2 đêm mới đến nơi. Có cá thì vui mà không có cá thì buồn. Dù cực nhưng vẫn phải bám nghề, vất vả mấy cũng chịu được. Ra biển không chỉ làm kinh tế mà còn bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc. Đó là trách nhiệm của ngư dân chúng tôi!” anh Viên nói khi tàu đang quay mũi tàu về lại đất đảo Lý Sơn giữa lúc bình minh vừa ló dạng.
Anh Viên bảo: “Cả đời gắn liền với biển, giàu nghèo cũng do biển. Hồi xưa chỉ cần vài lao động ra biển có thể nuôi được cả gia đình, nhưng giờ cả nhà đi biển cũng chẳng đủ ăn. Nhưng đói no gì thì cũng phải ra!”. Biển cả cũng đã “ban tặng” cho anh những căn nhà cao tầng cùng với trang thiết bị đắt tiền, các con được cắp sách đến trường. Anh còn cho nhiều ngư dân mượn vốn để sắm ngư cụ vươn khơi. Với người dân nơi đây, anh không chỉ là một ngư dân quả cảm, mà còn là một người hàng xóm tốt bụng, một người mẫu mực cả trên biển lẫn khi ở đất liền. Nhìn lá cờ trên tàu, anh Viên bảo: “Có ra tới Hoàng Sa mới hiểu được quốc kỳ, linh hồn Tổ quốc thiêng liêng như thế nào. Chính lá cờ Tổ quốc đã tiếp thêm cho những người ngư dân sức mạnh vượt qua bão tố, thiên tai và cả nhân tai, vững lòng bám biển. Mỗi lúc gian nguy giữa đại dương, ngước nhìn lên lá cờ là lại như thấy Tổ quốc mình, đồng bào mình đang ở bên cạnh vậy. Có khi trong suốt hành trình đánh bắt cá, tàu của tôi phải mang theo hàng chục lá cờ Tổ quốc và cần thiết là thay ngay khi cờ bị bạc màu, để đảm bảo quốc kỳ trên nóc tàu luôn đỏ thắm, tươi rói. Tổ quốc là linh thiêng, cờ Tổ quốc là nơi chúng tôi gửi gắm niềm tin và mơ ước của mình. Dẫu có bao sóng gió và cả những hiểm nguy, nhưng với chúng tôi, Tổ quốc vẫn là mãi mãi!”, anh Viên khẳng định chắc nịch, tiếng át cả những con sóng ấm ào vỗ vào mạn thuyền.
Tượng đài Hải Đội Hoàng Sa trên đảo Lý Sơn
Hậu duệ của những hùng binh Hoàng Sa năm xưa
Trên hòn đảo tiền tiêu
Ông Nguyễn Quốc Chinh, Chủ tịch Nghiệp đoàn nghề cá xã An Hải - Lý Sơn, người được ngư dân đất đảo xem là chỗ dựa tinh thần để bám biển mưu sinh, ngồi trò chuyện với chúng tôi ngay trên nóc những tàu cá vừa trở về từ Hoàng Sa. Nước mắt ông như trực trào khi chia sẻ những suy nghĩ của mình: “Nhiều ngư dân Lý Sơn kể lại chuyện ở Hoàng Sa bị tàu Trung Quốc ngang nhiên vi phạm chủ quyền của Việt Nam, cản trở ngư dân đánh bắt cá, bắt bớ hay thu hồi vật dụng. Nhưng rồi với ý chí, tinh thần đoàn kết và nhận thức được rằng đây là vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam, nhiều tàu cá Lý Sơn lại kết đoàn với nhau qua “I-com” vững lòng cắm cờ Tổ quốc lên nóc tàu tiếp tục bám biển! Điều đó có được là nhờ lịch sử bao đời bám biển của người dân đất đảo này!”.
Trên hòn đảo tiền tiêu của Tổ quốc này, có rất nhiều gia đình nhiều đời bám biển, cha truyền con nối với biển một niềm tin sắt son nhất. Nhà trưng bày Đội Hoàng Sa Bắc Hải nằm ngay giữa trung tâm huyện lỵ. Ở đó, nơi vẫn còn nhiều hiện vật còn lại của những đoàn binh phu từng vượt gió đạp sóng ra đảo Hoàng Sa, Trường Sa. Những vật dụng rất đỗi gần gũi được trưng bày trang trọng trong tủ kính. Cùng với đó là rất nhiều tư liệu khẳng định bờ cõi của đất Việt trên biển, như ảnh biển chủ quyền Việt Nam ở Hoàng Sa chụp năm 1930; bản đồ “Phía đông Ấn Độ và những vùng lân cận” xác định rõ quần đảo Hoàng Sa thuộc lãnh thổ Việt Nam, xuất bản tại Luân Đôn (Anh) năm 1969... Tôi đã thoáng rùng mình khi ngẩng lên, nhận thấy vẻ hào hùng, bi tráng từ Tượng đài Đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải sừng sững giữa đất trời. Niềm xúc cảm ấy càng dâng cao khi chúng tôi đến Đình làng An Vĩnh (thôn Đông, xã An Vĩnh) - nơi tổ chức Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa hằng năm vào tháng 3 âm lịch, Âm linh tự và mộ lính Hoàng Sa với những ngôi mộ gió của những người đi mãi không về.
Cách Đình làng An Vĩnh không xa là nhà thờ Phạm Quang Ảnh, người được ngư dân Lý Sơn thờ cúng như một Thành hoàng. Nhà thờ hiện nay do ông Phạm Quang Tỉnh, hậu duệ đời thứ 5 trông coi. Bên chén trà buổi sáng, ông Phạm Quang Tỉnh và người anh Phạm Quang Xã bồi hồi kể về lịch sử, về những kỷ vật của tổ tiên chỉ được giở ra mỗi năm một lần vào dịp “tế xuân” của dòng tộc với niềm tự hào khôn tả. Trao đổi với chúng tôi, ông Phạm Quang Tỉnh cho biết: “Lý Sơn là hòn đảo tiền tiêu của Tổ quốc. Nghề duy nhất của người dân là đánh bắt và chế biến hải hản. Người dân từ bao đời nay chỉ gắn bó với biển vì biển là nguồn sống mang lại miếng cơm manh áo cho người dân, tiền học hành cho con em đến trường. Tuy nhiên, nghề câu khơi cũng lấy đi những mất mát, đau thương không thể bù đắp được bằng hiện vật. Song vị mặn mòi của biển khơi đã thấm vào từng thớ đất, con người nơi đây nên việc bám biển sống là niềm tin bất di bất dịch! Dù những ngôi mộ gió ở Lý Sơn vẫn không ngừng tăng lên. Nhưng có hề gì, mỗi một chiếc tàu cá của ngư dân ra khơi là một lời khẳng định đanh thép về chủ quyền biển đảo. Những chuyến tàu vẫn trực chỉ Hoàng Sa, với niềm tin trọn vẹn, sắt son!”
Ông Nguyễn Quốc Chinh, Chủ tịch Nghiệp đoàn nghề cá xã An Hải - Lý Sơn chia sẻ về công việc mà nghiệp đoàn nghề cá đang tích cực thực hiện để giúp đỡ ngư dân xứ đảo này: “Mục đích của chi hội là các con tàu liên kết với nhau, chia sẻ kinh nghiệm ngư trường khai thác, hỗ trợ nhau nâng cao hiệu quả đánh bắt xa bờ và kịp thời giúp nhau khi có tai nạn rủi ro trên biển. Mỗi tháng một tàu của chi hội viên đóng góp 100 ngàn đồng để làm quỹ cho các chủ tàu có hoàn cảnh khó khăn vay để thay đổi máy và ngư cụ mới. Hoặc khi có tàu bị chìm thì xuất quỹ hỗ trợ và cùng nhau chạy tàu đi tìm kiếm trục vớt, giúp đỡ tàu bị nạn. Nhờ đó mà ngư dân chúng tôi yên tâm bám biển, vừa làm kinh tế vừa bảo vệ chủ quyền đất nước!”.
Minh Ngọc
