Thanh Hóa: Giữ hương ước của làng, trai gái “làng anh, làng em” không kết duyên chồng vợ

24/03/2023 17:04

Theo dõi trên

Tự bao đời nay, trai gái làng Chánh Lộc, xã Hà Giang và làng Động Bồng, xã Hà Tiến (huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa) không được kết duyên vợ chồng. Việc trai gái hai làng không được lấy nhau đã có trong hương ước từ xa xưa, bao đời nay người dân hai làng không một ai dám phá vỡ.

dong-bong-1679626332.jpg
Một góc làng Động Bồng, xã Hà Tiến, huyện Hà Trung. 

“Làng anh, làng em” là anh em ruột thịt

Bà Mai Thị Nhạy (72 tuổi, làng Động Bồng, xã Hà Tiến) trò chuyện với chúng tôi về quy ước “có một không hai” ở làng Động Bồng là trai gái làng Động Bồng, xã Hà Tiến và làng Chánh Lộc xã Hà Giang coi nhau như anh em ruột thịt, không kết duyên vợ chồng bằng câu ca dao “Bao giờ chạch đẻ ngọn đa, sáo đẻ dưới nước để ta lấy mình”.

Theo bà Nhạy, câu ca dao có dụng ý nói đến những điều khó, hiếm hoặc không thể xảy ra trong cuộc sống, nó cũng giống như việc kết hôn của trai gái làng Động Bồng và làng Chánh Lộc vậy.

Lý giải về chuyện tựu cổ tích này, bà Nhạy cho hay, đó là hương ước chung của hai làng. Hương ước có từ hàng trăm năm trước, gắn liền với việc kết chạ (kết giao anh em) giữa hai làng. Hương ước được truyền từ đời này sang đời khác, hiện nay vẫn còn được lưu giữ, trai gái hai làng chỉ xem nhau là anh em, không được lấy nhau.

Bà Mai Thị Nhạy, làng Động Bồng, xã Hà Tiến, huyện Hà Trung trò chuyện với phóng viên về quy định trai gái 2 làng Chánh Lộc xã Hà Giang và Động Bồng xã Hà Tiến bao đời không kết duyên vợ chồng.

dong-bong-2-1679626332.jpg
Bà Mai Thị Nhạy, làng Động Bồng, xã Hà Tiến, huyện Hà Trung trò chuyện với phóng viên về quy định trai gái 2 làng Chánh Lộc xã Hà Giang và Động Bồng xã Hà Tiến bao đời không kết duyên vợ chồng.

Tiếp câu chuyện về hương ước kỳ lạ của ngôi làng tọa lạc dưới chân núi Tượng Sơn, ông Bùi Xuân Thùy (75 tuổi, làng Động Bồng, xã Hà Tiến) cho biết, xưa kia có một người đàn ông gốc Trung Quốc, sau này người dân gọi là Tống Quốc sư, đi khai hoang, lập ấp ở vùng đất ven bờ sông Hoạt, huyện Hà Trung.

Quá trình xây dựng hai làng, người này đã huy động xây dựng làng Chánh Lộc trước, rồi lập làng Động Bồng sau. Hai làng ở hai bên dòng sông Hoạt. Theo đó, làng Chánh Lộc được gọi là làng anh, còn Động Bồng là làng em. Người dân hai làng qua lại, thân tình với nhau như anh em ruột thịt, từ đó có quy định trai gái hai làng không được lấy nhau.

Theo ông Thùy, thực hiện quy định trong hương ước, người dân của hai làng thường xuyên qua lại, giúp đỡ nhau như anh em trong nhà. Đồng thời, việc xưng hô, chào hỏi nhau cũng phải tuân thủ quy định của “làng anh, làng em”.

Phá vỡ “lời nguyền”, hạnh phúc dở dang

Dù không phải là người sinh ra ở Động Bồng hay Chánh Lộc nhưng bà Phạm Thị Đan (người làng Bái Sơn, xã Hà Tiến) đã nghe về “truyền thuyết” trai gái Động Bồng và Chánh Lộc tự bao đời không ai được bén duyên với nhau qua lời kể của các bậc cao niên trong làng, ngoài xã.

Theo bà Đan, hơn 40 năm làm dâu ở làng Chánh Lộc, bà Đan cho biết chỉ mới chứng khiến một trường hợp vì không nghe theo lời khuyên ngăn của gia đình mà đôi trẻ “cố sống, cố chết” đến với nhau. Đó là trường hợp con trai nhà chú Cường, lấy vợ bên Động Bồng, hai đứa yêu nhau lắm, nhìn cũng rất “đôi lứa, xứng đôi”. Ngăn cản không được, gia đình hai bên đành làm đám hỏi, chúc phúc cho đôi trẻ. Cuộc sống vợ chồng nhìn bên ngoài thì rất êm ấm, hòa thuận nhưng không hiểu lý do gì đến nay đã “đường ai nấy đi”.

song-hoat-1679626332.jpg
Làng Chánh Lộc bên kia bờ sông Hoạt được gọi là "làng anh"

Theo ông Phạm Văn Đạt (69 tuổi, làng Chánh Lộc, xã Hà Giang), trải qua hàng trăm năm, con trai, con gái ở hai làng hiểu hơn ai hết về quy định của làng. Nếu có cặp đôi nào có ý định tìm hiểu, gắn kết lâu dài với nhau, những người cao tuổi trong nhà thường đưa ra những lời khuyên, ngăn cản.

“Hai làng thường xuyên đi lại, giao lưu với nhau vì thế trai, gái cũng hỏi han, gặp gỡ rồi yêu nhau, tuy nhiên vì hương ước của làng dường như đã trở thành “lời nguyền” nên tình duyên của các cặp đôi đều đoản mệnh, chết yểu” - Ông Đạt kể.

Ông Đạt cho biết, bản thân ông trước đây cũng có yêu một cô gái ở Động Bồng, nhưng đến khi được ông nội trò chuyện, khuyên nhủ rằng không nên vi phạm hương ước của làng nên ông đành “lỡ duyên”.

den-tho-to-hien-thanh-chanh-loc-1679626332.jpg
Đền thờ Tô Hiến Thành tại làng Chánh Lộc, xã Hà Giang, huyện Hà Trung.

Trao đổi với chúng tôi, ông Mai Đức Chinh - Phó Chủ tịch UBND xã Hà Tiến cho biết, hương ước “không kết duyên” của hai làng có từ thời xa xưa và hoàn toàn có thật. Đến nay, hương ước này vẫn được người dân lưu giữ.

Theo ông Chinh, làng Động Bồng hiện nay có 327 hộ dân với 800 nhân khẩu. Qua rà soát danh sách công dân đăng ký kết hôn từ năm 2020 đến nay, không trường hợp nào người có hộ khẩu tại hai làng Chánh Lộc và Động Bồng kết hôn với nhau.

Hồng Hạnh
Bạn đang đọc bài viết "Thanh Hóa: Giữ hương ước của làng, trai gái “làng anh, làng em” không kết duyên chồng vợ" tại chuyên mục Phương Nam. Chuyên trang của Tạp chí điện tử Văn hóa và Phát triển.