Ông Mai Quốc Thắng - Chủ tịch UBND TP. Hà Tiên phát biểu khai mạc cho biết: Lễ hội Tao đàn Chiêu Anh Các là sự kiện thường niên, được thành phố tổ chức vào mỗi dịp xuân về, nhằm tôn vinh thành tựu thơ ca mà các bậc tiền nhân tạo lập trên mảnh đất biên thùy nổi tiếng với nhiều cảnh đẹp đi vào thơ ca. Hà Tiên được người xưa ví là "thập cảnh thiên phú", được thiên nhiên ban tặng cảnh quan kỳ vĩ, phong cảnh non nước hữu tình, đã làm rung động lòng người. Càng tự hào hơn khi vùng biên thùy này là đất của thơ văn, điểm sáng là Tao đàn Chiêu Anh Các.
Cách đây 289 năm, vào ngày rằm tháng Giêng năm Bính Thìn (1736), tại trấn Hà Tiên đã xuất hiện một hiện tượng văn học được đánh giá là độc đáo, đó là sự ra đời Tao đàn Chiêu Anh Các do Mạc Thiên Tích, tự Sĩ Lân, vị Tổng trấn Hà Tiên lúc bấy giờ sáng lập và đứng ra làm chủ súy, góp phần đáng kể vào việc đặt những viên gạch nền móng cho thơ ca Hà Tiên. Tao đàn ra đời đã quy tụ được nhiều văn nhân thi sĩ và để lại nhiều tác phẩm có giá trị cao về mặt tư tưởng và nghệ thuật.
Tiết mục trong chương trình nghệ thuật khai mạc Lễ hội.
Văn thơ Chiêu Anh Các chủ yếu ca ngợi cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp và cuộc sống lao động sản xuất của người dân; khắc họa tư tưởng, tinh thần yêu nước, nhân văn, có tầm ảnh hưởng rộng lớn, có sức hút mạnh mẽ và lan rộng, có giá trị nghiên cứu đặc sắc và khơi nguồn cảm hứng sáng tạo trong giới học thuật, lan ra cả nước ngoài, được các danh sĩ cùng thời thi nhau xướng học và còn truyền tụng qua hai câu thơ: “Từ phú tăng hoa văn hiến quốc/Văn chương cao ngật trúc bằng thành”.
Những thành tựu về nội dung và nghệ thuật của thơ văn Chiêu Anh Các là những đóng góp quan trọng trong tiến trình phát triển văn hóa ở vùng đất Hà Tiên - Kiên Giang nói riêng và cả Nam Bộ nói chung. Di sản Tao đàn Chiêu Anh Các là tài sản văn hóa vô giá, tạo điều kiện để Hà Tiên phát triển du lịch bền vững dựa trên các giá trị lịch sử, văn hóa. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của Tao đàn góp phần giữ gìn di sản, mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa mang tính lâu dài.
TP. Hà Tiên duy trì tổ chức Lễ hội Tao đàn Chiêu Anh Các gắn với kỷ niệm Ngày thơ Việt Nam hằng năm với nhiều chương trình, hoạt động phong phú, như: Tổ chức Phố ông Đồ và trưng bày hiện vật Hà Tiên xưa và nay; Đường sách Lễ hội Tao đàn Chiêu Anh Các; Triển lãm ảnh về Hà Tiên xưa và nay, thành tựu kinh tế, văn hóa, xã hội của Thành phố; hoạt động trưng bày, giới thiệu các sản phẩm thương mại và quảng bá du lịch; tổ chức ngày thơ Việt Nam gắn với họp mặt, giao lưu các văn nghệ sĩ; thả cá tái tạo nguồn lợi thủy sản trên đầm Đông Hồ; viếng mộ nhà thơ Đông Hồ, Mộng Tuyết; diễu hành xe hoa; thả hoa đăng cầu Quốc thái dân an…
Thông qua các hoạt động của Lễ hội, nhằm tôn vinh, trân trọng những thành quả lao động sáng tạo trên lĩnh vực văn hóa, văn học nghệ thuật của các bậc tiền nhân, đồng thời giới thiệu hình ảnh, nét đặc trưng, truyền thống lịch sử, văn hóa và con người Hà Tiên đến với du khách. Từ đó mời gọi các doanh nghiệp đến đầu tư, khai thác hiệu quả tiềm năng, thế mạnh, tạo thêm sản phẩm dịch vụ du lịch phong phú, đa dạng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của Hà Tiên.
Phố ông Đồ và trưng bày hiện vật Hà Tiên xưa và nay.
Để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn học Tao đàn Chiêu Anh Các và lễ hội; Bảo tàng tỉnh Kiên Giang đang triển khai thực hiện Đề tài khoa học “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Tao đàn Chiêu Anh Các Hà Tiên, Kiên Giang”. Sau 02 năm thực hiện, tổ chức chủ trì và nhóm nghiên cứu đã tổ chức các đợt điều tra, khảo sát, thu thập thông tin, tư liệu có liên quan về Tao đàn Chiêu Anh Các; sưu tầm các tài liệu bằng chữ Hán Nôm, chữ quốc ngữ và ngoại ngữ khác; 23 bản vẽ, sơ đồ, bản đồ; 13 sắc phong; 10 mộc bản; thống kê, nhập liệu, lập danh mục đối với tư liệu, tài liệu thu thập được, dịch thuật, hiệu đính tài liệu, tác phẩm; xử lý, tái tạo tài liệu, hình ảnh và văn bản Hán Nôm... Những kết quả đã đạt sẽ góp phần bảo tồn, khai thác và phát triển bền vững giá trị di sản Tao đàn Chiêu Anh Các trong thời gian tới, khẳng định các giá trị lịch sử - văn hóa hình thành dân cư dân tộc và chủ quyền của Việt Nam.
Tỉnh Kiên Giang đã triển khai xét tặng Giải thưởng văn học, nghệ thuật Chiêu Anh Các là giải thưởng lớn trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật của tỉnh Kiên Giang, mang tên của một Tao đàn văn học có giá trị lịch sử và văn hóa được sáng lập tại trấn Hà Tiên. Giải thưởng Chiêu Anh Các được xét tặng, truy tặng cho tác giả, nhóm tác giả có tác phẩm, công trình có giá trị về tư tưởng và nghệ thuật, phản ánh về đất và người Kiên Giang trong chiến đấu, bảo vệ Tổ quốc và trong công cuộc xây dựng, đổi mới đất nước. Qua đó, biểu dương, tôn vinh, bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa, nghệ thuật; động viên, khuyến khích, thúc đẩy và định hướng hoạt động sáng tạo văn học, nghệ thuật trên địa bàn tỉnh Kiên Giang.
