Nhà văn, nhà nghiên cứu tôn giáo Đoàn Nô và tác phẩm “Đi tìm lời giải đạo Phật Giáo Hoà Hảo”

Tuy vẫn còn một số chi tiết tạo nên làn sóng tranh cãi trong tín chúng Phật Giáo Hào Hảo nhưng quyển sách đã làm sáng tỏ được nhiều điểm mờ, ẩn khuất mà bấy lâu nay chưa có tác giả nào khai thác được ngọn nguồn.

Chỉ riêng chuyện, trước năm 1975, Phật Giáo Hoà Hảo tồn tại cùng lúc 3 giáo hội song song, cũng đủ thấy tác giả đã mất nhiều công sức tìm hiểu, sưu tầm tài liệu để cho ra đời tác phẩm có giá trị sử học đối với tôn giáo nước nhà. Chưa kể, đối với tôn giáo bản địa Việt Nam có nhiều yếu tố nhạy cảm liên quan đến thời vận đất nước trong các giai đoạn chống ngoại xâm, nhiều thế lực chính trị mong muốn khai thác tôn giáo nhằm phục vụ lợi ích của họ nên nhiều tác giả ngán ngại, không muốn đụng chạm đến.

Cũng có thể am hiểu và xuất phát từ thiên tư chính trị, nhà văn Đoàn Văn Nô đã có nền tảng vững vàng về lý luận chính trị và chủ trương chung về công tác tôn giáo nên ông “dám” khai thác đề tài này.

Tổng hợp quá trình công tác của ông cho thấy, trước năm 1975, ông đã tham gia viết báo, sáng tác truyện ngắn, làm thơ cho một số báo và tạp chí ở miền Nam.

Từ năm 1978 ông tạm gác niềm đam mê văn chương để tham gia công tác chính quyền địa phương, trải qua nhiều vị trí lãnh đạo UBND và HĐND xã Tân Lộc, thuộc huyện Thốt Nốt. Rồi là Đại biểu Hội đồng Nhân Dân tỉnh Cần Thơ 2 nhiệm kỳ (1994 đến 2004). Đến năm 2007, ông nghỉ hưu.

Ông chia sẻ: “Sau khi hưu trí, con cái trưởng thành, tâm trí thanh tịnh, tôi mới có thời giờ trở lại niềm đam mê văn chương. Chính niềm đam mê đã thôi thúc tôi sưu tầm, nghiên cứu”.

Chính niềm đam mê văn chương, nghệ thuật thôi thúc ông trở lại con đường văn học. Từ đó, cứ mỗi năm ông cho ra đời 1 quyển sách.

Hầu hết, các tác phẩm của ông dù thể loại truyện, truyện ngắn, bút ký hay sưu khảo đều tập trung về đề tài tôn giáo, phong tục – văn hoá dân gian, ca dao tục ngữ, lịch sử dân tộc.

Và quyển “Đì tìm lời giải đạo Phật Giáo Hoà Hảo” ra đời năm 2023. Để hoàn thiện bản thảo này, gần 3 năm ông lang thang khắp các nẻo đường, tìm gặp nhiều nhân chứng sinh sống rải rác từ các tỉnh Cần Thơ, Đồng Tháp, An Giang.

Khi hỏi về nguyên nhân thôi thúc ông chấp bút quyển “Đi tìm lời giải đạo Phật Giáo Hoà Hảo”, ông bày tỏ: “Trước năm 1975 và bây giờ cũng vậy, vẫn còn luồng nhận thức trái chiều về Phật Giáo Hoà Hảo. Tôi sinh ra và trưởng thành tại vùng đất được mệnh danh là đất Phật nên tôi có nhiều điều kiện lợi thế về tôn giáo này.

Trong khi đó, nhiều tín đồ Phật Giáo Hoà Hảo vẫn mang tư tưởng cố chấp, chỉ biết đọc giáo lý, sám giảng của Đức Giáo chủ Huỳnh Phú Sổ mà không chịu tìm hiểu cội nguồn sâu xa dẫn đến hiểu lệch lạc về tôn giáo mà mình tôn thờ. Một số khác thì lại biến pháp môn Phật Giáo Hào Hảo thành mê tín dị đoan nên cứ bàn luận chuyện thiên cơ gây ảnh hưởng đến uy tín của nền đạo Phật Giáo Hoà Hảo.

Vì vậy, tâm thức tôi luôn thôi thúc phải làm điều gì đó để lịch sử dân tộc sáng tỏ. Tôi nghĩ đó là bổn phận của người cầm bút”.

Ông quan niệm: “Tôn giáo nội sinh cần phải thích nghi thời đại. Hiện nay, nhiều tôn giáo không ngừng cải cách để tiến bộ. Những tín đồ nghĩ rằng chỉ cần đọc sấm giảng Đức Thầy là đủ rồi thì không nên. Muốn tiến bộ, nên giành thời gian quan sát các tôn giáo bạn. Phật giáo tổ chức nhiều hội thảo, mời các nhà khoa học để giữ gìn chánh pháp. Tiến bộ để phát triển, để thích nghi với thời đại”.