Vào thế kỉ XVII, những người Việt đầu tiên đến khai khẩn vùng đất Gò Công, họ thường tìm những vùng đất cao ráo để định cư. Khi đến vùng đất này, thấy trên gò có nhiều gạch rơi vãi ngổn ngang, họ cho đó là vết tích của một thành xưa nên đặt tên là Gò Thành. Đến khu di tích Gò Thành, ngay từ cổng, du khách sẽ ấn tượng với kiến trúc theo phong cách Hindu. Các bảng chỉ dẫn, giới thiệu sơ lược về khu di tích khắc hai bên cổng sẽ giúp du khách hiểu hơn về di tích. Năm 1941, L. Malleret, nhà khảo cổ học người Pháp đã phát hiện ra di chỉ Gò Thành và sau đó ông thu thập được một số hiện vật. Do nhiều nguyên nhân, mãi đến năm 1988, khu di tích này mới được khai quật.
Trong các năm 1988 đến 1990, Bảo tàng Tiền Giang kết hợp với Trung tâm Khảo cổ học (thuộc Viện KHXH Quốc gia) tiến hành liên tục 3 lần khai quật, khảo sát di tích này. Tham quan khu di tích, bạn sẽ tận mắt thấy toàn bộ hiện trường nơi khai quật là một khu đất rộng chứa rất nhiều di tích cổ xưa nằm dưới giồng đất cát pha sét sâu từ 2 – 3m, trong một gò đất rộng hơn 1ha. Sau nhiều lần khai quật, các nhà khảo cổ đã phát hiện 12 hố thờ và mộ có dạng hình giếng nằm rải rác trên mặt gò, nhiều dấu tích kiến trúc và hiện vật bằng vàng, đồng, đá, đất nung… Khu di tích đặc biệt này còn lưu giữ nhiều loại hình di chỉ như di chỉ cư trú, kiến trúc, mộ táng.
Chùa được tu bổ lại dưới thời vua Duy Tân (năm 1906). Ngoài ra, còn có một ngôi đình hoành tráng mới được tôn tạo lại trên nền đất Gò Thành. Đến với khu di tích Gò Thành, du khách sẽ có cảm giác được gợi nhớ về văn hóa ÓcEo, về các quy luật phát triển lịch sử, xã hội của người Phù Nam xưa thông qua những hố thờ từng bị chôn vùi hàng ngàn năm dưới lòng đất. Và trong tương lai, di tích Gò Thành vẫn là điểm đến thú vị của du khách trong và ngoài nước, nhất là với những du khách yêu thích tìm hiểu văn hóa lịch sử lâu đời của con người.
(Theo duyendangvietnam.net.vn)
