Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang, Lâm Bình đang có nhiều giá trị về động thực vật và văn hóa. Ảnh: Lê Hoàn
Giá trị của danh thắng
Nằm cách thành phố Tuyên Quang tầm 130km, khu Bảo tồn thiên nhiên Na Hang - Lâm Bình nằm ở 14 xã thuộc hai huyện Na Hang và Lâm Bình của tỉnh Tuyên Quang. Do có những giá trị nổi bật về cảnh quan thiên nhiên, độ đa dạng sinh học, ngay từ năm 1994, UBND tỉnh Tuyên Quang đã ra quyết định thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang với diện tích trên 33.000 ha. Sau khi huyện Na Hang và Lâm Bình được tách ra, Khu bảo tồn được điều chỉnh lên 41.061 ha, trong đó có 33.061 ha đất rừng và 8.000 ha mặt nước vùng lòng hồ.
Nơi đây mang đặc điểm địa hình của vòng cung núi đá vôi Lô - Gâm ở vùng Đông Bắc Việt Nam với những dãy núi trùng điệp liên tiếp theo hướng Tây Bắc - Đông Nam. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 23,5 độ C, đây là điều kiện thuận lợi và lý tưởng cho các loài động thực vật sinh trưởng và phát triển. Đặc biệt, đất đai, thổ nhưỡng, thủy văn khu vực Na Hang- Lâm Bình khá đa dạng về nhiều nhóm, loại.
Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang - Lâm Bình có nhiều loài thực vật quý hiếm. Ảnh: Lê Hoàn
Theo thống kê, hệ động vật ở khu Bảo tồn thiên nhiên Na Hang - Lâm Bình rất đa dạng và phong phú về chủng loại, có 430 loài; có khoảng 294 loài chim rất phong phú về cá thể, có loài quý hiếm. Đặc biệt, đây là nơi sinh sống của 8 loài linh trưởng. Trong đó, loài voọc mũi hếch là loài đặc hữu của Việt Nam (được ghi tên trong sách đỏ thế giới), cũng là quần thể lớn nhất được ghi nhận tại Na Hang - Lâm Bình với khoảng 150-200 con. Đây cũng là nơi giao lưu và hội tụ của nhiều luồng động, thực vật, với 1.162 loài thực vật bậc cao và là khu rừng có nguồn gen thực vật phong phú và tính đa dạng sinh học cao, được coi là một trong những điểm nghiên cứu đa dạng sinh học rừng quan trọng nhất. Thảm thực vật tại đây gồm 353 loài thuộc 84 họ từ bậc thấp đến bậc cao…
Cũng vì những đặc điểm trên mà thiên nhiên đã ban tặng cho vùng đất này nhiều danh thắng như các hang Nà Chao, Pác Khoang, Dơi, Thẳm Puốc, Nậm Bó, Nậm Pàn, Nậm Trang, Khuổi Pín, Khuôn Hà, Nậm Thuổm, động Song Long; các thác Pác Ban, Pác Hẩu, Sinh Long, Tát Cọ, Bản Pìn, Tát Thốc, Nặm Me, Khuổi Súng, Khuổi Nhi, Tát Chà, Vàng Dân. Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang - Lâm Bình có nhiều di chỉ khảo cổ thời đại đá mới và kim khí. Hang Phia Vài là di chỉ - xưởng - mộ táng thuộc hệ thống văn hoá Hoà Bình và trải qua hai giai đoạn tiến triển văn hoá; giai đoạn sớm có niên đại khoảng 13.000 năm đến 10.000 năm cách ngày nay; giai đoạn muộn có niên đại khoảng 10.000 năm đến 6.000 năm cách ngày nay…
Ngoài ra, nơi đây còn là địa bàn sinh sống của nhiều dân tộc anh em, trong đó điển hình là dân tộc Tày và dân tộc Dao. Đồng bào dân tộc nơi đây có đời sống tinh thần vô cùng phong phú gắn bó đời sống với công tác bảo vệ thiên nhiên…
Bảo tồn và phát huy giá trị danh thắng
Lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao Bằng xếp hạng di tích Quốc gia Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang - Lâm Bình cho lãnh đạo tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang và lãnh đạo huyện Na Hang, Lâm Bình
Những năm qua, tỉnh Tuyên Quang đã chỉ đạo chính quyền và nhân dân 2 huyện Na Hang và Lâm Bình có nhiều biện pháp có hiệu quả để tăng cường các biện pháp bảo vệ rừng, giữ gìn cảnh quan nguyên sinh, hoang sơ của khu bảo tồn.
Hiện trạng Khu Bảo tồn thiên nhiên Na Hang - Lâm Bình vẫn giữ được nét hoang sơ nguyên vẹn của thiên nhiên tạo nên và đã được chính quyền địa phương phối hợp với các cơ quan chức năng như Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Na Hang, huyện Lâm Bình; Hạt Kiểm lâm huyện Na Hang, huyện Lâm Bình; Ban Quản lý khu du lịch sinh thái Na Hang và các Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Na Hang, huyện Lâm Bình xây dựng kế hoạch và tiến hành nhiều biện pháp bảo vệ, phát triển và khai thác du lịch, kinh tế.
Ông Khổng Văn Quang, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng Na Hang cho biết, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về quản lý và bảo vệ rừng đặc dụng huyện Na Hang, Hạt tổ chức lực lượng triển khai nhiệm vụ quản lý và bảo vệ nghiêm ngặt toàn bộ diện tích rừng đặc dụng. Cụ thể, từ đầu năm đến thời điểm hiện tại đơn vị đã xử lý 62 vụ vi phạm các quy định của pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng. Trong đó 02 vụ đã chuyển khởi tố hình sự. Tổng giá trị tang vật, phương tiện bị tịch thu bao gồm hàng chục m3 khối gỗ các loại, xe máy, cưa xăng và các phương tiện vi phạm. Tổng số tiền thu được nộp ngân sách gân 140 triệu đồng. Ngoài ra, để bảo đảm nhiệm vụ được giao, Hạt đã tổ chức 6 trạm Kiểm Lâm và 16 chốt bảo vệ rừng, lực lượng được phân công túc trực 24/24 giờ.
Cán bộ Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng Na Hang tuần tra bảo vệ rừng. Ảnh: Lê Hoàn
Ngoài công tác bảo vệ Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang – Lâm Bình, lãnh đạo địa phương đã có nhiều biện pháp phát huy giá trị khu bảo tồn thiên nhiên. Huyện ủy Na Hang đã xây dựng chương trình số 25-CTr/HU ngày 15/9/2017, Ủy ban nhân dân huyện Lâm Bình đã xây dựng Kế hoạch số 117/KH-UBND, ngày 12/10/2016 về phát triển du lịch trên địa bàn huyện, tập trung đẩy mạnh khai thác tiềm năng về sinh thái, cảnh quan thiên nhiên độc đáo và bản sắc văn hóa các dân tộc để phát triển du lịch, dịch vụ, khai thác hiệu quả loại hình du lịch lòng hồ, văn hóa, sinh thái mạo hiểm, tâm linh, du lịch cộng đồng (Homestay); khuyến khích, thu hút nhà đầu tư phát triển các dịch vụ du lịch; một số hoạt động trải nghiệm như câu cá, leo thác, cho cá rỉa chân, cắm trại ven hồ, bơi thuyền na, thuyền kayak đã thu hút đông đảo du khách, góp phần phát triển kinh tế, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân.
Qua đó nhiều bản làng dân tộc thiểu số được quy hoạch thành làng văn hóa du lịch cộng đồng, du lịch homestay đã bắt đầu phát triển. Các làng văn hóa Khau Tràng, Nà Khá; làng nghề dệt thổ cẩm được đầu tư. Phát triển các điểm du lịch tâm linh hang Phia Muồn, đền Pắc Tạ. Quy hoạch chi tiết các khu, điểm du lịch, gắn phát triển du lịch với bảo vệ môi trường sinh thái, bảo vệ tốt diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn. Đầu tư xây dựng các sản phẩm du lịch huyện có lợi thế, như: Du lịch lòng hồ sinh thái, mạo hiểm, khám phá tại các thác Khuổi Nhi, thác Khuổi Súng, động Song Long, hang Khuổi Pín..., du lịch cộng đồng (Homestay) tại các làng văn hóa Nặm Đíp, Nà Tông, Nà Đông, du lịch lễ hội Lồng Tông, lễ hội Nhảy lửa …
Trong thời gian tới, để Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang - Lâm Bình đã được Nhà nước xếp hạng là di tích danh lam thắng cảnh cấp Quốc gia, sau đó là Khu di tích danh lam thắng cảnh Quốc gia đặc biệt vào đầu năm 2019 và đặc biệt hướng tới là Khu bảo tồn thiên nhiên Ba Bể - Na Hang để trình UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới cần sự chung tay của toàn thể chính quyền và nhân dân 2 huyện Na Hang và Lâm Bình.
Lê Hoàn
