Nam, nữ dân tộc Bana kriêm trong bộ trang phục truyền thống
Cũng như các dân tộc anh em chung sống trên dãy Trường Sơn, người Bana Kriêm (huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định) trong quá trình tồn tại và phát triển đã kiến tạo cho mình một nét bản sắc văn hóa riêng biệt... Hòa cùng với những quy luật lịch sử phát triển của kinh tế, xã hội và văn hóa; trang phục của họ cũng có sự phát triển theo. Từ khâu chế biến nguyên liệu, phương thức làm ra vải mặc, đến màu sắc, hoa văn… Song, cái độc đáo ở đây dù cho có trải dài theo năm tháng nhưng trang phục của người Bana Kriêm vẫn giữ gìn và bảo lưu được những sắc thái riêng của dân tộc mình.
Từ xa xưa đồng bào Bana Kriêm đã biết trồng bông, kéo sợi, dệt vải. Công cụ dệt vải đều thô sơ như chiếc cán bông, bật bông, sa quay sợi, sợi vải trước khi dệt được đem nhuộm, màu sắc để nhuộm sợi đều tìm kiếm từ rễ lá, vỏ cây tự nhiên, nhưng màu sắc rất đẹp và bền. Trên những bộ đồ truyền thống của người Bana có ba màu chính: đen, đỏ và trắng. Còn về hoa văn thì khá phong phú, tùy theo trình độ tay nghề điêu luyện, mà nghệ nhân dệt nên những đường nét hoa văn độc đáo.
Ở Bana Kriêm, nam giới thường đóng khố, nữ giới mặc váy, ở trần hoặc có yếm, đó là lúc trời nóng bức, khi lao động trong nhà; chứ vào những lúc cần trịnh trọng, đón tiếp khách, hoặc hội hè, vui chơi thì họ mặc áo. Áo nam và áo nữ có sự phân biệt khá rõ, nhưng chúng đều có cùng một kiểu cắt, đó là loại áo chui đầu, không có ve cổ, cách cắt may loại áo này cũng khá đơn giản: miếng vải hình chữ nhật được gấp đôi lại, khoét cổ vuông ở đường gấp, rìa vải hai bên sườn được khâu lại, nếu là áo dài tay thì người ta nối phần vải làm tay áo.
Váy trang phục dành cho phụ nữ hoàn toàn chỉ là một mảnh vải màu đen hoặc màu chàm, có dệt trang trí hoa văn, khi mặc chỉ quấn và giắt nối cho chặt.
Ngoài ra, nam giới khi không mặc áo có thể thay thế cho tấm xiêm choàng chéo từ nách bên này sang vai bên kia. Đối với những chiến binh khi mang trên mình vũ khí, người ta có thể gấp tấm choàng lại rồi buộc chéo hình chữ thập trước ngực. Trước đây trong đoàn quân Tây Sơn, nhiều người Bana làm quản trượng, họ cũng mang trên mình tấm choàng mặc theo kiểu chiến binh, họ dũng mãnh kiên cường thúc voi xông trận tiêu diệt kẻ thù.
Có dịp thăm buôn làng của người Bana Kriêm Vĩnh Thạnh tham dự các ngày hội. Điều chắc chắn khi ra về các bạn không thể nào quên những cô gái, chàng trai xinh đẹp trong bộ trang phục truyền thống duyên dáng với bao sắc màu của núi rừng uyển chuyển trong điệu xoang, tiếng cồng, hòa cùng với khách vui say thâu đêm suốt sáng bên ché rượu cần, bập bùng dưới ánh lửa của nhà rông buôn làng.
Theo Dân Tộc Việt
