Sự nổi tiếng của NSND Lệ Thủy đã bao trùm sân khấu cải lương Việt Nam. Thế nhưng, nữ nghệ sĩ lại có tuổi thơ đầy cơ cực với những năm tháng tha phương cầu thực. Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân nghèo tại làng Đông Thành (huyện Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long) nghệ sĩ Lệ Thủy có tên thật là Dương Thị Lệ Thủy. Sau này, bà đổi thành Trần Thị Lệ Thủy.
Gia đình quá khó khăn, năm 3 tuổi, Lệ Thủy theo mẹ lên Sài Gòn giúp việc cho những gia đình giàu có. Thế nhưng, thấy mẹ của nữ nghệ sĩ đèo bòng con nhỏ, nhiều gia đình ngần ngại không dám nhận.
Không việc làm, không nơi tựa nương, hai mẹ con lang bạt giữa Sài thành đô hội trong nỗi hoang mang tột độ. Giữa lúc tưởng chừng như tuyệt vọng, thì hai mẹ con gặp một người bà con và được họ nhận về làm bánh, giao hàng cho các mối lớn ở Sài Gòn.
Nhờ sự kiên cường và cần cù, hai mẹ con nghệ sĩ Lệ Thủy mua được một căn nhà nhỏ. Đến lúc này, gia đình bà đoàn tụ, sum vầy. Căn nhà nhỏ luôn đầy ắp tiếng cười. Và từ căn nhà ấy, bà tình cờ bén duyên với sân khấu cải lương. Nữ nghệ sĩ cho biết, bà đến với cải lương một cách tình cờ và cảm thấy mình là một người vô cùng may mắn.
Nghệ sĩ Lệ Thủy cải lương thời trẻ.
Nghệ sĩ Lệ Thủy kể, năm bà 10 tuổi, nghệ sĩ nghiệp dư Tư Long làm ở ban văn nghệ xóm tình cờ nghe Lệ Thủy ca vọng cổ. Bị hấp dẫn bởi giọng ca lạ nhưng rất hay, nghệ sĩ Tư Long mời Lệ Thủy “đầu quân” cho đội văn nghệ. Sau đó, ông gửi Lệ Thủy đi học nhiều thầy giỏi. Bà nhớ lại: “Sau khi vào đội văn nghệ, tôi được học bài bản cải lương 3 Nam, 6 Bắc với nhạc sĩ Tám Đen. Có thể nói, thầy Tám Đen đã “vẽ” nên một Lệ Thủy như ngày hôm nay”.
Năm 13 tuổi, Lệ Thủy bắt đầu theo đoàn hát chuyên nghiệp. Ở lứa tuổi này rất khó phân vai. Bởi, vai con nít thì đã quá tuổi mà đóng vai đào chánh lại chưa đủ kinh nghiệm. Còn quá trẻ để đương đầu với những khó khăn, không ít lần nữ nghệ sĩ giấu mình vào góc tối khóc một mình.
Bà chia sẻ: “Lần đầu tiên đi diễn xa nhà là ở Nha Trang và Đà Lạt, mọi thứ xung quanh đều lạ lẫm. Không hiểu sao lúc đó tôi lại ngồi một góc khóc hoài. Có lúc, tôi chợt nghĩ mình sẽ không đi diễn nữa. Nhưng, mỗi khi nhớ đến ba má và mấy em, tôi lại không đành lòng. Tôi đành nén nỗi buồn của mình lại và tiếp tục đi diễn”.
Cô đào không tuổi
Bằng chất giọng đặc biệt, chỉ sau 2 năm theo nghiệp diễn chuyên nghiệp, Lệ Thủy từ đào nhì được chuyển lên đào chánh. Danh tiếng của nữ nghệ sĩ lan tỏa khắp nơi. Cái tên Lệ Thủy trở thành sức hút của mọi sân khấu cải lương.
Đến thời điểm hiện tại, khi nền cải lương Việt Nam được cho là đang tuột dốc, danh tiếng của NSND Lệ Thủy vẫn không bị ảnh hưởng. Bà chạy show đều đặn tại các hội chợ, tham gia cùng nhiều đoàn hát đi diễn khắp nơi trên cả nước.
Đi đến đâu, cái tên Lệ Thủy cũng luôn được khán giả chào đón và yêu mến. Nhiều soạn giả, nhà nghiên cứu cho rằng, NSND Lệ Thủy sở hữu giọng kim pha thổ vô cùng đặc biệt: Trong đục có thanh, trong thanh có đục và khi lên cao giọng rất thanh.
Có thể nói, chính nhờ giọng hát đặc biệt đó mà tuổi tác từ lâu đã không phải là rào cản đối với nữ nghệ sĩ tài danh. Sự đặc biệt của Lệ Thủy nổi bật, riêng biệt đến độ nghệ sĩ Diệp Lang cũng phải thốt lên: “Vào các vai trẻ ở lứa tuổi không còn trẻ nữa mà vẫn duyên dáng và coi được thì chỉ có Lệ Thủy mà thôi”. Khác hẳn với số phận của những Tô Ánh Nguyệt, cô Lựu,... mà Lệ Thủy nhập vai, đời thực của nữ nghệ sĩ vô cùng suôn sẻ về tình duyên lẫn nghề nghiệp.
Sau hàng chục năm trên sân khấu cải lương, nét duyên của nghệ sĩ Lệ Thủy vẫn mặn mà.
Năm 13 tuổi, Lệ Thủy theo gánh hát Kim Chung đi lưu diễn khắp nơi. Quá bận rộn với việc kiếm sống và phải chăm sóc các con, mẹ của bà đã để người chị họ chăm lo cơm nước và chuẩn bị phục trang cho cô con gái nhỏ. Kể từ đó, người dì đã thay thế mẹ chăm sóc cho Lệ Thủy.
“Thời điểm đó, tôi đang trong tuổi xuân sắc lại ca rất hay nên được nhiều anh mê mẩn. Các anh trong đoàn lẫn ngoài đoàn đều đua nhau tán tỉnh, nhưng chỉ cần tôi liếc mắt đưa tình một cái là dì biết ngay. Vì sợ tôi sa vào cám dỗ nên dì lúc nào cũng bám sát, chăm sóc tôi rất kỹ. Đến nỗi, các chàng trai trẻ khi nhìn dì cũng phải ngán”, NSND Lệ Thủy kể.
Nữ nghệ sĩ cho biết, đường tình duyên, sự nghiệp của bà luôn có sự hiện hữu của người dì. Đến tận bây giờ, những lời chỉ dạy của dì vẫn còn nguyên giá trị.
“Thời điểm ấy có nhiều người muốn đến với tôi. Họ tán tỉnh tôi bằng nhiều cách, có người thật lòng, có người chỉ vui đùa. Những lúc ấy, dì luôn bên cạnh đưa ra lời chỉ dạy và đến giờ, những lời bảo ban đó vẫn còn nguyên giá trị.
Dì tôi hay nói: “Người nào gửi thư mà không có “con cò” (con tem dán trên bì thư, cách gọi của người miền Tây xưa - PV), chỉ gửi thư tay thôi, tức là người đó không muốn mối quan hệ nhiều người biết, mối quan hệ không rõ ràng. Đó là người đàn ông chẳng tốt. Họ sẽ không bao giờ cưới con đâu. Còn người nào tặng các món đồ có giá trị, nghĩa là họ đã có địa vị xã hội, có tiền rồi. Những người đàn ông có tiền và có địa vị thường là đã có vợ, có con. Là nghệ sĩ mà để các bà vợ đánh ghen, tạt a-xít thì sao con có thể lên sân khấu hát được nữa và nó còn ảnh hưởng xấu đến danh tiếng của con,...”.
Những điều dì nhắc nhở khiến tôi chiêm nghiệm ra được nhiều điều và quyết định chọn sự nghiệp ca hát là hướng đi duy nhất”, nữ nghệ sĩ cho biết thêm.
Lệ Thủy lấy chồng năm 27 tuổi trong sự đồng ý của người dì nghiêm khắc. Người đàn ông may mắn đó quê gốc ở miền Trung nhưng được ba mẹ mua cho căn chung cư ở Sài Gòn để học hành. Nhờ vậy, anh được làm hàng xóm của cô đào chánh nổi danh khắp từ Bắc đến Nam thời bấy giờ. Quen nhau 2 năm, Lệ Thủy làm đám cưới trước con mắt ngẩn ngơ của nhiều chàng trai hâm mộ.
Hoàng Dung Nhi
