Một đám cưới cổ của người Thái được tổ chức qua 6 bước: “Chóm pạư” - Thăm dò, “Pay tham pạư” - Đi ăn hỏi, “Khắt mák pú nợ” - Cắm lá trầu bé, “Khắt mák pú luông” - Cắm lá trầu lớn, “Tỏn pạư” - Đón dâu, “Ngái hua păn chường khá” - Tiệc đầu nhận lễ. Trong đó, lễ đón dâu rất được coi trọng. Đây là bước quan trọng nhất, được cả nhà trai và nhà gái tiến hành rất thận trọng, bởi từ giây phút trọng đại này, cô dâu chính thức trở thành một thành viên của nhà trai, từ đây hai gia đình đều chung tay giữ gìn cho bếp lửa gia đình đôi trẻ mãi nồng ấm.
Nhà trai đem lễ vật sang nhà gái gồm: 100 kg - 120 kg lợn hơi; một con lợn từ 3 kg - 5 kg mổ sẵn để thờ bên ngoại bố mẹ vợ; 10l - 120l rượu, 40 kg - 50 kg gạo nếp ngon; 10 con gà, trong đó bốn con mổ sẵn gói thành bốn gói, từng đôi một; 4 gói xôi; 12 ống cá hoặc thịt; 10 gắp cá xấy; 1 gắp trứng; 1 túi vải nhỏ vừng; 2 đôi vòng bạc, trong đó một đôi cho cô dâu; 1 chiếc lược sừng; 2 lọn tóc của bà, của mẹ gom sau mỗi lần chải và 1 chiếc trâm bạc để tằng cẩu; 80 miếng trầu têm sẵn gói trong 4 gói; 4 gói thuốc lào; 1 buồng cau; 80 lá trầu tươi kèm vỏ để ăn trầu; 1m vải đỏ; tiền công rể (800 đến 1.000.000 đồng ngày nay).
Ngược lại, nhà gái cũng chuẩn bị lễ vật cho nhà trai: Từ 10 đến 12 chiếc đệm, 10 đến 12 chiếc chăn, 1 chiếc màn đen, 1 đến 2 chiếc hòm gỗ để đựng vải tự dệt, 2 chiếc bem đan bằng song, mây để đựng quần áo và đồ trang sức, 20 đến 30 chiếc đệm ngồi, 30 đến 40 chiếc gối, 2 chiếc áo dài - “sửa co long” tặng bố và mẹ chồng (những áo này cô dâu chỉ mặc khi bố, mẹ chồng qua đời và treo trên cây cảo bên mộ).
Trong lễ vật của nhà trai, bao giờ cũng có hai búi tóc của bà và mẹ chồng lựa gom sau mỗi lần chải cùng một chiếc trâm bạc, lúc này được búi cùng tóc của cô dâu. Từ nay cô dâu chỉ buông tóc xuống khi gội, ai tự ý thả xuống bị cộng đồng cho là người hư hỏng. Trách nhiệm, đạo lý mang tính truyền thống được trao cho cô dâu mới được biểu đạt vô cùng tinh tế.
Lúc này nhà trai làm tiếp các thủ tục như: Trải chăn đệm cho đôi vợ chồng trẻ, nộp tiền công ở rể, bày mâm để trao tặng đôi vòng bạc cho bố mẹ vợ, vải tặng mẹ vợ có ý biết ơn công mang nặng đẻ đau, nuôi dạy người vợ thân yêu của mình, xin của cải nhà gái, giao rể và mời nhà gái sang nhà trai dự mừng vía... Sau đó, đại diện nhà trai nhà gái hát đối đáp nhau. Cuối cùng nhà trai hát mời ông bà thông gia cùng đến nhà trai mừng dâu rể.
Đúng giờ tốt, lễ đưa dâu tiến hành, nhà trai cử người khiêng lễ vật nhà gái tặng. Trước khi đưa dâu, bà mối của nhà trai đưa cho bà mối của nhà gái số tiền tương đương với 50.000 đồng ngày nay, tiền này khi cô dâu đến nhà trai sẽ được đặt vào mâm cúng, gọi là tiền mừng vía dâu rể. Khi đoàn người đón, đưa dâu tới nơi, nhà trai trải chiếu bên trong cửa chính, trên có mâm với những chén rượu đã rót đầy, mỗi người đưa dâu của nhà gái đều được mời cạn một chén và ăn một miếng trầu để tỏ tình thân thiện rồi mới được vào nhà, tục này gọi là “Lảu suối tin” - rượu rửa chân, mang ý nghĩa từ nay hai nhà coi nhau như ruột thịt, mọi người khỏe mạnh, không đau gối chồn chân, những bụi bặm đời thường được rửa sạch để từ nay chung tay xây dựng cuộc sống mới.
Khi cô dâu vào nhà, bà mối hai bên cùng đưa cô dâu đến quỳ trước bàn thờ tổ tiên khấn lạy ba vái để báo cáo, rồi đi lạy từng mâm cỗ, những người đến dự ở từng mâm nhẹ nhàng chúc tụng và khuyên bảo đôi vợ chồng trẻ điều hay, lẽ phải, tục này gọi là: “Paự ók nả ro quám bok quam son” - ra mắt xin lời dạy bảo. Sau khi lạy hết các mâm, hai vợ chồng lại đi lạy từng mâm rượu lần nữa, với mục đích xin con xin cái. Khi dâu rể lạy xong, những người ngồi mâm rượu uống mỗi người một chén rồi bỏ tiền mừng vào một chiếc đĩa kèm theo bốn chén rượu, đưa dâu rể uống mỗi người một chén để lấy lộc sinh con, hai bà mo cũng uống, mọi người vui vẻ chúc mừng dâu rể.
Từ ngàn xưa, đám cưới của người Thái Tây Bắc luôn phải tuân theo những qui định như vậy và được các thế hệ tôn trọng, nâng niu, thể hiện khát vọng sống, ước mong một cuộc sống mãi mãi hạnh phúc, ý thức của mọi người và cộng đồng trong việc xây dựng một gia đình hạnh phúc.
(Theo Dân Tộc Việt)
Nhà trai đem lễ vật sang nhà gái gồm: 100 kg - 120 kg lợn hơi; một con lợn từ 3 kg - 5 kg mổ sẵn để thờ bên ngoại bố mẹ vợ; 10l - 120l rượu, 40 kg - 50 kg gạo nếp ngon; 10 con gà, trong đó bốn con mổ sẵn gói thành bốn gói, từng đôi một; 4 gói xôi; 12 ống cá hoặc thịt; 10 gắp cá xấy; 1 gắp trứng; 1 túi vải nhỏ vừng; 2 đôi vòng bạc, trong đó một đôi cho cô dâu; 1 chiếc lược sừng; 2 lọn tóc của bà, của mẹ gom sau mỗi lần chải và 1 chiếc trâm bạc để tằng cẩu; 80 miếng trầu têm sẵn gói trong 4 gói; 4 gói thuốc lào; 1 buồng cau; 80 lá trầu tươi kèm vỏ để ăn trầu; 1m vải đỏ; tiền công rể (800 đến 1.000.000 đồng ngày nay).
Ngược lại, nhà gái cũng chuẩn bị lễ vật cho nhà trai: Từ 10 đến 12 chiếc đệm, 10 đến 12 chiếc chăn, 1 chiếc màn đen, 1 đến 2 chiếc hòm gỗ để đựng vải tự dệt, 2 chiếc bem đan bằng song, mây để đựng quần áo và đồ trang sức, 20 đến 30 chiếc đệm ngồi, 30 đến 40 chiếc gối, 2 chiếc áo dài - “sửa co long” tặng bố và mẹ chồng (những áo này cô dâu chỉ mặc khi bố, mẹ chồng qua đời và treo trên cây cảo bên mộ).
Trong lễ vật của nhà trai, bao giờ cũng có hai búi tóc của bà và mẹ chồng lựa gom sau mỗi lần chải cùng một chiếc trâm bạc, lúc này được búi cùng tóc của cô dâu. Từ nay cô dâu chỉ buông tóc xuống khi gội, ai tự ý thả xuống bị cộng đồng cho là người hư hỏng. Trách nhiệm, đạo lý mang tính truyền thống được trao cho cô dâu mới được biểu đạt vô cùng tinh tế.
Lúc này nhà trai làm tiếp các thủ tục như: Trải chăn đệm cho đôi vợ chồng trẻ, nộp tiền công ở rể, bày mâm để trao tặng đôi vòng bạc cho bố mẹ vợ, vải tặng mẹ vợ có ý biết ơn công mang nặng đẻ đau, nuôi dạy người vợ thân yêu của mình, xin của cải nhà gái, giao rể và mời nhà gái sang nhà trai dự mừng vía... Sau đó, đại diện nhà trai nhà gái hát đối đáp nhau. Cuối cùng nhà trai hát mời ông bà thông gia cùng đến nhà trai mừng dâu rể.
Đúng giờ tốt, lễ đưa dâu tiến hành, nhà trai cử người khiêng lễ vật nhà gái tặng. Trước khi đưa dâu, bà mối của nhà trai đưa cho bà mối của nhà gái số tiền tương đương với 50.000 đồng ngày nay, tiền này khi cô dâu đến nhà trai sẽ được đặt vào mâm cúng, gọi là tiền mừng vía dâu rể. Khi đoàn người đón, đưa dâu tới nơi, nhà trai trải chiếu bên trong cửa chính, trên có mâm với những chén rượu đã rót đầy, mỗi người đưa dâu của nhà gái đều được mời cạn một chén và ăn một miếng trầu để tỏ tình thân thiện rồi mới được vào nhà, tục này gọi là “Lảu suối tin” - rượu rửa chân, mang ý nghĩa từ nay hai nhà coi nhau như ruột thịt, mọi người khỏe mạnh, không đau gối chồn chân, những bụi bặm đời thường được rửa sạch để từ nay chung tay xây dựng cuộc sống mới.
Khi cô dâu vào nhà, bà mối hai bên cùng đưa cô dâu đến quỳ trước bàn thờ tổ tiên khấn lạy ba vái để báo cáo, rồi đi lạy từng mâm cỗ, những người đến dự ở từng mâm nhẹ nhàng chúc tụng và khuyên bảo đôi vợ chồng trẻ điều hay, lẽ phải, tục này gọi là: “Paự ók nả ro quám bok quam son” - ra mắt xin lời dạy bảo. Sau khi lạy hết các mâm, hai vợ chồng lại đi lạy từng mâm rượu lần nữa, với mục đích xin con xin cái. Khi dâu rể lạy xong, những người ngồi mâm rượu uống mỗi người một chén rồi bỏ tiền mừng vào một chiếc đĩa kèm theo bốn chén rượu, đưa dâu rể uống mỗi người một chén để lấy lộc sinh con, hai bà mo cũng uống, mọi người vui vẻ chúc mừng dâu rể.
Từ ngàn xưa, đám cưới của người Thái Tây Bắc luôn phải tuân theo những qui định như vậy và được các thế hệ tôn trọng, nâng niu, thể hiện khát vọng sống, ước mong một cuộc sống mãi mãi hạnh phúc, ý thức của mọi người và cộng đồng trong việc xây dựng một gia đình hạnh phúc.
(Theo Dân Tộc Việt)
