Không ai biết chính xác ngôi chùa cổ Bàu Đưng (tức chùa Phước Định) nằm ẩn mình trong một khu vườn u tịch ở ấp An Định thuộc xã vùng sâu An Ninh Đông (huyện Đức Hòa, tỉnh Long An) có từ thuở nào. Căn cứ vào dấu tích nhiều giai thoại xưa còn lưu dấu trên thân cặp cây củ chi đại thụ và những pho tượng cổ người ta áng chừng ngôi chùa xuất hiện trước khi Chưởng cơ Nguyễn Hữu Cảnh di binh xác lập chủ quyền phương Nam vào năm 1698. Điều đó có nghĩa là ngôi chùa có từ thuở lưu dân Việt khai phá rừng già lập ấp cách nay hơn 400 năm.
Người địa phương thường truyền tụng cho con cháu nhiều giai thoại liên quan đến lịch sử khẩn hoang vùng đất này. Những giai thoại ấy kể rằng, thuở xưa nơi đây là vùng rừng rậm hoang vu, con người phải giành đất với cọp dữ. Thuở đó, chuyện cọp vồ người xảy ra hàng ngày.
Để cứu dân làng, một võ sư ra tay bắt cọp. Ông dùng cây rừng xây một cái rọ làm bẫy rồi chui vào ngồi làm mồi nhử cọp. Bắt hơi người, con cọp cái vào rọ dính bẫy bị ông giết chết. Trong lúc loay hoay lột da con cọp cái, ông bị con cọp đực bất thần tấn công và ăn thịt mất xác, chừa lại thủ cấp.
Thương tiếc ông, người dân gọi cây cầu - nơi ông xây rọ bắt cọp - là cầu Ông Rọ. Cầu Ông Rọ cách ngôi chùa Bàu Đưng khoảng 2 cây số. Khắp vùng đất này có hàng chục địa chỉ mang nhiều giai thoại liên quan đến cọp như chuyện Ông Rọ.
Ông Phạm Văn Phước, sinh năm 1956, giám tự ngôi chùa cổ đưa chúng tôi ra vườn xem cặp đại thụ củ chi còn in dấu móng cọp. Cặp đại thụ mọc hai phía tả hữu, cách ngôi chánh điện khoảng 70 mét.
Có thể nói đó cặp củ chi đại thụ cao niên nhất, có chu vi gốc lớn nhất Việt Nam. Mỗi gốc rẽ nhánh thành nhiều thân cây. Gốc cây hướng tây khoảng 7 vòng tay người. Gốc cây hướng Đông khoảng 8 vòng tay người.
Ở giữa gốc hướng Đông có một cái bọng rộng có thể chứa được 4 người ngồi. Chỉ vào cái bọng, ông giám tự Phước cho biết: "Ông nội tôi kể, ngày xưa cái bọng cây này chứa nguyên một gia đình cọp trắng khôn như người. Chúng về đây làm tổ để nghe kinh Phật, bảo vệ sư trụ trì. Một buổi trưa, bà mụ chuyên đỡ đẻ cho dân làng đang nằm ngủ trước hiên nhà thì cọp đực vồ. Tưởng là hết số sống, bà mụ nằm im chịu trận. Không ngờ cọp không ăn thịt bà mụ mà tha về tổ nơi gốc củ chi thả xuống. Cọp vừa nhả ra, bà bỏ chạy. Nhưng cọp đực cứ giơ vuốt đẩy bà vào gốc cây. Sau vài lần bị cọp đực lùa vào bà mới trông thấy con cọp cái đang nằm thoi thóp với cái bụng phình trướng. Nhận ra con cọp cái đang đau dạ đẻ khó, bà chui vào bọng cây giúp nó. Đỡ đẻ xong, bà mụ đi về". Giải thích về giai thoại, ông Phước nói: "Ông nội kể sao, tôi kể lại y vậy.
Có lẽ đó là sự trùng hợp. Cũng có thể, khi cọp cái nằm ổ, cọp đực đi bắt mồi cho cọp cái ăn. Do đẻ khó, cọp cái nằm thoi thóp chờ chết, không ăn thịt nỗi. Nhờ bà mụ đỡ đẻ, nó sống. Ơn bà, nó không ăn thịt".
Ông Phước không tin chắc giai thoại cọp rước mụ đỡ đẻ cho "vợ" có thật bao nhiêu phần trăm nhưng ông tin chắc bọng cây củ chi chính là tổ cọp. Chỉ vào những vết sẹo sần sùi trên thân cây đại thụ, ông Phước khẳng định đó là những vết xước do cọp mài móng khi xưa. Chỉ vào một vết sẹo hình thoi, ông Phước cho biết, đó là dấu tích một chiếc móng cọp gãy dính chặt vào thân cây. Bì cây dần dà phủ lấp chiếc móng cọp vào bên trong.
Tuy bầy cọp "ẩn tu" không bắt thịt người nhưng tỏ lòng "tôn trọng" người dân quanh vùng lập 1 cái am cạnh gốc củ chi để thường xuyên tế heo cúng cọp. Không ai nhớ bầy cọp rời đi từ lúc nào. Sau nhiều lần trùng tu, cái am tế heo cúng cọp dần dà thành ngôi miếu thờ cọp. Sau này, người dân vùng khác đến dâng cúng tượng ngũ vị nương nương. Thế là ngôi miếu trở thành ngôi miểu thờ cúng "bà ngũ hành" lẫn cọp thần.
Với người dân địa phương, ngôi miếu là nơi nương tựa niềm tin. Họ tin rằng ngôi miếu linh thiêng, thành tâm cầu khấn điều gì cũng được toại nguyện. Nhiều người dân địa phương đã từng chứng kiến nhiều hiện tượng tâm linh khó lý giải.
Cách nay vài năm, khoảng sân rộng trước miếu được thanh niên địa phương làm sân bóng. Một hôm, say sưa chơi, anh HN con trai ông G vô tình sút bóng bay thẳng vào ngôi miếu. Kết thúc trận đấu, vừa về đến nhà, anh HN lăn đùng ra ôm bụng giãy đành đạch như sắp chết. Gia đình hoảng hốt gọi xe chở đi bệnh viện cấp cứu. Trong khi chờ xe đến, bà mẹ lần ra miếu đốt nhang khấn vái, cầu xin. Không ngờ hiệu nghiệm, xe chưa đến, anh HN tỉnh dậy như không hề bị gì cả. Từ đó, trai làng không dám ra khoảng sân trước miếu đá bóng nữa.
Năm 2009, ông V cư ngụ ở Hậu Nghĩa gặp vận hạn, việc làm ăn thất bại liên tục. Đang trong cơn thất chí, ông tìm đến chùa Bàu Đưng lễ Phật. Nghe đồn miếu thờ cọp linh thiêng, ông V ghé vào khấn xin lộc. Thấy miếu cũ kỹ, ông khấn khi nào có tiền sẽ trùng tu. Chiều hôm đó, ông trúng 10 tấm vé số độc đắc. Nhớ lời khấn, ông trở lại thuê thợ xây sửa miếu lớn hơn.
Trước năm 1975, lính Việt Nam Cộng Hòa đóng đồn cách chùa Bàu Đưng khoảng 5 cây số. Từ trong đồn nhìn ra, 2 gốc củ chi đại thụ trở thành tiêu điểm tác xạ pháo cối. Dù biết bộ đội chủ lực của ta trú đóng trong chùa nhưng lính trong đồn chỉ dám bắn hú dọa vòng ngoài chứ không dám bắn đạn cối vào. Trải qua gần nửa thế kỷ chiến tranh, chịu hàng trăm trận đánh lớn nhỏ, ngôi chùa lẫn 2 gốc củ chi đều nguyên vẹn.
Có lần, viên sỹ quan chỉ huy mới đổi đến, không tin ngôi miếu linh thiêng. Khi đi hành quân ngang, ông ta rút súng ngắn ra thách "thần cây, miếu cọp có ngon hiển linh cho tao coi". Thách xong, ông ta bắn 1 phát vào thân cây. Viên đạn cắm vào cây bật ra miếng dăm găm vào chân ông ta đổ máu. Cho rằng, đó là sự ngẫu nhiên, ông ta bắn phát thứ 2, mảnh dăm cây lại găm vào tay tứa máu.
Tưởng vết xước ngoài da không hề hấn gì, ông ta băng bó tạm rồi tiếp tục xua lính hành quân. Không ngờ nửa giờ sau ông ta lên cơn co giật. Lính phải vác ông chạy về đồn rồi gọi trực thăng đưa đi cấp cứu./.
