Nếu như trong chiến tranh, súng đạn là vũ khí trên chiến trường thì ở mặt trận tư tưởng, công cụ của ngành Tuyên giáo chính là lý luận chính trị, niềm tin cách mạng, bản lĩnh truyền thông, sự thuyết phục bằng lý lẽ, đạo lý và tinh thần thời đại. Bằng công tác tuyên truyền, cổ động, vận động quần chúng, ngành Tuyên giáo đã góp phần thắp sáng tinh thần cách mạng cho hàng triệu người dân Việt Nam qua các thời kỳ.
Trong giai đoạn 1930 - 1945, giữa vòng vây của chế độ thực dân - phong kiến, công tác tuyên truyền đóng vai trò sống còn trong việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, lý tưởng Cách mạng Tháng Mười, kêu gọi quần chúng đứng lên đấu tranh giành độc lập dân tộc. Những bài báo bí mật, tờ rơi cách mạng, các lớp huấn luyện lý luận trong bóng tối… chính là thành quả âm thầm nhưng quyết liệt của những người làm công tác tuyên truyền thời kỳ đầu.
Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, công tác tuyên giáo tiếp tục phát huy sức mạnh đặc biệt. Tuyên truyền không chỉ đơn thuần là đưa thông tin mà trở thành công cụ để tạo dựng niềm tin, đoàn kết toàn dân, nuôi dưỡng tinh thần yêu nước, quyết chiến, quyết thắng. Những tờ báo chiến khu, các bản tin truyền thanh bằng loa phóng thanh, các đội văn công, các nhà báo - văn nghệ sĩ xông pha mặt trận… chính là hiện thân sống động của một mặt trận không tiếng súng nhưng đầy cam go và khốc liệt.
Từ năm 1986, khi đất nước bước vào công cuộc đổi mới toàn diện, ngành Tuyên giáo cũng bước vào một giai đoạn phát triển mới, với yêu cầu cao hơn, thách thức lớn hơn. Nếu như trước kia, mục tiêu chính là động viên nhân dân kháng chiến, thì nay, trọng tâm chuyển sang xây dựng, ổn định niềm tin vào đường lối đổi mới của Đảng, giữ vững trận địa tư tưởng, bảo vệ nền tảng lý luận trong một thế giới ngày càng biến động và nhiều chiều.
Trong bối cảnh kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế, sự phát triển của công nghệ và mạng xã hội, người dân tiếp cận thông tin đa chiều, nhiều khi trái ngược nhau. Đó chính là môi trường dễ bị tác động bởi những luồng thông tin sai lệch, xuyên tạc, chống phá. Chính vì vậy, ngành Tuyên giáo trở thành "lá chắn mềm" nhưng vô cùng vững chắc, là lực lượng đi đầu trong định hướng tư tưởng, ổn định tâm lý xã hội, bảo vệ niềm tin của nhân dân đối với Đảng, chế độ và công cuộc phát triển đất nước.
Không thể phủ nhận rằng trong giai đoạn đổi mới, công tác tuyên giáo đã có những bước đột phá về tư duy và phương pháp: từ việc chỉ truyền đạt thông tin một chiều, nay chuyển sang lắng nghe, tương tác, phản biện và thuyết phục. Đội ngũ cán bộ tuyên giáo không chỉ là người truyền đạt đường lối, mà còn phải có khả năng phân tích, đánh giá, dự báo tình hình, đồng thời ứng xử nhanh nhạy trước các vấn đề xã hội nhạy cảm, phức tạp.
Sự bùng nổ của công nghệ thông tin và mạng xã hội trong những năm gần đây đã tạo nên một “chiến trường” mới - không gian mạng. Đây là nơi thông tin lan truyền với tốc độ ánh sáng, nơi mỗi người dân đều có thể trở thành “người phát ngôn” và “người phản biện”. Thực tiễn đó đặt ra yêu cầu cấp thiết cho công tác tuyên giáo: phải thích ứng nhanh chóng, đổi mới mạnh mẽ cả về nội dung và phương thức tuyên truyền.
Nhận thức rõ điều đó, ngành Tuyên giáo đã triển khai nhiều mô hình sáng tạo: từ các chuyên mục “Mỗi ngày một tin tốt”, “Mỗi tuần một câu chuyện đẹp”, đến việc phát huy hiệu quả đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên, các nhóm cộng tác viên dư luận xã hội, các trang thông tin điện tử và tài khoản mạng xã hội chính thống. Một số địa phương đã xây dựng và vận hành hiệu quả các trung tâm giám sát, phân tích dư luận xã hội trên nền tảng số, tạo tiền đề cho việc nắm bắt và định hướng tư tưởng một cách kịp thời và chính xác.
Trong không gian ảo nhưng ảnh hưởng thật, sự hiện diện chủ động, tích cực và có chiến lược của lực lượng tuyên giáo chính là cách để lan tỏa năng lượng tích cực, củng cố lòng tin, và từng bước làm “lành mạnh hoá” môi trường thông tin. Đây không chỉ là thách thức, mà còn là cơ hội để ngành Tuyên giáo chuyển mình, phát huy hiệu quả cao hơn trong thời đại số.
Sẽ là thiếu sót nếu không nói đến những con người làm nên sức mạnh và bản lĩnh của ngành Tuyên giáo trong suốt 95 năm qua. Họ là những cán bộ lý luận chính trị, những phóng viên, nhà báo, biên tập viên, những giảng viên, nhà nghiên cứu, văn nghệ sĩ, cán bộ đoàn thể, tuyên truyền viên… luôn âm thầm nhưng tận tuỵ, kiên định lý tưởng cách mạng, bản lĩnh vững vàng, phẩm chất trong sáng, nhạy bén với cái mới, sát thực tiễn và gắn bó sâu sắc với nhân dân.
Phương châm hành động "Đi trước mở đường – Đi cùng hành động – Đi sau tổng kết" đã trở thành kim chỉ nam cho đội ngũ làm công tác tư tưởng - lý luận - tuyên truyền. Họ đi trước để khai mở, dẫn dắt; đi cùng để cổ vũ, đồng hành; đi sau để tổng kết, đúc rút kinh nghiệm, kiến tạo tri thức cho bước đi tiếp theo của toàn xã hội.
Trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường; các thế lực thù địch, phản động không ngừng gia tăng các hoạt động tuyên truyền chống phá Đảng và Nhà nước ta bằng những thủ đoạn ngày càng tinh vi thì công tác tuyên giáo càng có vai trò sống còn. Không ai khác, chính ngành Tuyên giáo là lực lượng chủ lực, tiên phong trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ thành quả cách mạng, củng cố niềm tin xã hội, tạo đồng thuận, thúc đẩy khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Cùng với đó, tuyên giáo còn là lực lượng quan trọng kiến tạo phát triển, bằng cách truyền bá, giáo dục, làm thấm sâu trong nhân dân các giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối đổi mới, các chủ trương chính sách lớn của Đảng và Nhà nước. Những thành công trong đổi mới tư duy, đổi mới phương thức lãnh đạo và quản lý, đổi mới văn hoá chính trị trong hệ thống chính trị và trong xã hội đều có sự góp phần bền bỉ, sâu sắc của công tác tuyên giáo.
Bước sang năm thứ 95 và chuẩn bị bước vào một thế kỷ mới, ngành Tuyên giáo cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ hơn nữa, với tư duy “mở”, hành động quyết liệt, lấy người dân làm trung tâm, lấy hiệu quả xã hội làm thước đo. Trước những biến động mới, nhiệm vụ của ngành không chỉ dừng lại ở việc giữ vững trận địa tư tưởng, mà còn phải tham gia kiến tạo không gian xã hội nhân văn, lành mạnh, tích cực, để phát triển bền vững đất nước trong kỷ nguyên số.
Muốn vậy, cần xây dựng một đội ngũ cán bộ tuyên giáo “vừa hồng, vừa chuyên”: kiên định về bản lĩnh chính trị, tinh thông về chuyên môn nghiệp vụ, sáng tạo trong cách tiếp cận, và gần gũi với nhân dân. Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn trong nắm bắt dư luận xã hội, từ đó có những phản ứng chính sách kịp thời, linh hoạt.
Nhìn lại 95 năm vẻ vang, có thể khẳng định, công tác Tuyên giáo đã, đang và sẽ tiếp tục là “mạch nguồn” bền vững nuôi dưỡng niềm tin cách mạng, kết nối ý Đảng với lòng dân, truyền cảm hứng phát triển trong từng giai đoạn lịch sử. Trong thời kỳ mới, ngành Tuyên giáo phải tiếp tục giữ vững vai trò tiên phong, đổi mới không ngừng, lan tỏa tư tưởng Hồ Chí Minh, nâng cao dân trí, bồi đắp đạo lý dân tộc, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.
Ngọn lửa tư tưởng, nếu được giữ vững và thắp sáng bằng tinh thần đổi mới và sự tận tâm của những người làm công tác tuyên giáo hôm nay, sẽ tiếp tục cháy mãi cùng dân tộc - một dân tộc kiêu hãnh, bản lĩnh và đang vững bước trên con đường phát triển bền vững.
