Làng trống gần 200 năm tuổi
Từ trung tâm huyện Tân Trụ phải băng qua cánh đồng lúa rộng hàng trăm héc-ta, rồi đi thêm hơn một cây số theo con đường quanh co nhỏ hẹp, chúng tôi mới tới làng trống Bình An. Ấn tượng đầu tiên khi đến với làng trống Bình An là hình ảnh những mảnh gỗ sao, lồng mứt được phơi trên sân cạnh những tấm da trâu được căng ra trên chiếc khung rộng.
Làng Bình An có khoảng 20 cơ sở làm trống chuyên nghiệp theo dạng “cha truyền con nối”. Thú vị của làng trống là hầu hết nghệ nhân đều là những người trong dòng họ Nguyễn.
Ảnh: Báo Ảnh Việt Nam
Theo lời kể, nghề trống ra đời cách đây khoảng 150 năm, do ông Nguyễn Văn Ty khởi xướng. Thời đó, ông Ty có ghe chài chuyên đi mua bán nước mắm từ Long An sang các tỉnh miền Tây. Trong quá trình đi buôn bán, ông Ty phát hiện dọc sông Vàm Cỏ nhiều người làm thịt trâu bỏ phần da. Thấy vậy, ông mang da trâu về phơi khô rồi mày mò làm trống.
Do không kinh nghiệm và chẳng có đồ nghề, nên trống làm ra tiếng kêu không được thanh và nhỏ. Sau khi ông Ty qua đời, con cháu ông tiếp tục làm trống. Nếu như trước đây làm trống nhằm mục đích giải trí cho vui, thì những đời sau này bắt đầu tính chuyện làm trống để “bán”.
Sau khi ông Ty qua đời, con cháu ông tiếp tục làm trống. Nếu như trước đây làm trống nhằm mục đích giải trí cho vui, thì những đời sau này bắt đầu tính chuyện làm trống để “bán”. Theo đó, những thợ làm trống sáng chế ra phương pháp dùng giàn chò, giàn giáo… để làm công cụ bịt trống; thân trống được làm bằng gỗ sao rất tốt đảm bảo độ bền cao. Trống được sơn màu đỏ và thiết kế bề ngoài khá đẹp, sản xuất bao nhiêu bán hết bấy nhiêu. Những năm 1950 của thế kỷ trước, trống Bình An đã nổi đình nổi đám khắp miền Nam, miền Trung... Thậm chí các nước Đông Nam Á cũng biết tiếng tăm. Từ đó, làng trống Bình An không ngừng lớn mạnh, trở thành nơi sản xuất và cung cấp trống “độc nhất” ở phía Nam.
Xứng danh ‘độc nhất” miền Nam
Nghề làm trống đòi hỏi sức mạnh, sự cẩn trọng, tỉ mỉ đến từng chi tiết. Người nghệ nhân thoăn thoắt tay, sau mỗi lần gõ, chiếc trống được cơi lên, những sợi dây buộc vào tấm da căng dần để miếng da bịt trên mặt trống căng hết cỡ. Dùng chiếc dùi gõ mạnh vào mặt trống, tiếng kêu tùng tùng vang lên mới đúng chuẩn.
Làm trống phải qua hơn 20 công đoạn. Muốn trống bền phải chọn gỗ sao. Gỗ đem về phơi khô, đo cắt, uốn cong, xử lý mối mọt trước khi ghép lại. Phải khéo léo dùng tay ghép mạnh từng miếng ván lại sao cho mép ván không bị hở. Khó nhất là công đoạn bịt da.
Công đoạn cắt bỏ phần da thừa - Ảnh: Báo Ảnh Việt Nam
Da phải là da trâu vừa làm xong, đem về căng ra phơi khô. Khi phơi phải lóc hết lớp bầy nhầy. Đặc biệt, muốn trống có tiếng kêu thanh, vang, trước khi bịt, da phải được bào thật kỹ.
Trống Bình An không chỉ bền, đẹp, đa dạng mẫu mã mà âm thanh cũng vang vọng, trầm bổng hơn nhiều loại trống khác. Chính kỹ thuật ghép gỗ khéo léo, bí quyết bào da đã tạo nên sự khác biệt cho từng chiếc trống của làng nghề.
Hiện nay làng trống Bình An vẫn tiếp tục phát triển và sản phẩm đã được xuất khẩu sang Úc, sang Mỹ. Như thế, tiếng trống của làng đã vang khá xa và cũng chính tiếng trống ấy, đã kéo du khách đến gần với làng nghề hơn.
Không ồn ào nhộn nhịp, cũng chẳng phô trương quảng bá nhưng làng trống Bình An lại vẫn có sức sống mãnh liệt suốt hàng trăm năm nay. Điều khiến nhiều người ngạc nhiên là hầu hết những nghệ nhân làm trống ở Bình An đều là "hai lúa", vậy mà trống do họ làm lại đi "xuất ngoại" và làm lừng danh trống Việt Nam!
Phương Linh (Tổng hợp)
