Điệu xòe cổ của dân tộc Thái Sơn La. Ảnh: thanhtra.com.vn
Là cộng đồng đông nhất ở Sơn La, dân tộc Thái chiếm 54% dân số, gồm các nhóm Tay Đăm (Thái đen) và Tay Khao (Thái trắng). Đồng bào dân tộc Thái nói chung, dân tộc Thái Sơn La nói riêng, coi xòe là món ăn tinh thần, là nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc, có tính cộng đồng. Xòe còn là sợi dây gắn kết cộng đồng, là cốt lõi của bản sắc dân tộc và là cơ sở để sáng tạo những giá trị văn hóa mới. Trên cơ sở xòe cổ, kết hợp với các điệu múa cổ truyền, UBND tỉnh Sơn La đã phê duyệt đề án “Sưu tầm và phổ cập một số điệu xoè mang bản sắc văn hoá các dân tộc Sơn La”.
Trước đây người Thái gọi nghệ thuật múa của mình là “xe”. Sau này tiếng “xe” biến thành “xoè” và điệu xoè trở thành quen thuộc. Xoè xuất phát từ cuộc sống sinh hoạt của bà con. Mỗi khi bản mường có lễ hội, hoặc tết đến xuân về, bà con thường tổ chức vui chơi múa hát cộng đồng.
Trong xu thế phát triển và sự giao thoa văn hóa, trong sinh hoạt cộng đồng ở Sơn La đã xuất hiện những điệu nhảy, với âm nhạc hiện đại, ít nhiều phá vỡ tính nguyên bản của điệu xòe truyền thống. Vì thế, UBND tỉnh Sơn La đã xây dựng đề án phục dựng nguyên bản các điệu xòe, kết hợp với các điệu múa cổ truyền khác mang bản sắc văn hóa các dân tộc Sơn La.
Đến nay, đề án đã hoàn tất việc khảo sát, sưu tầm, lựa chọn một số điệu xòa tiêu biểu của các dân tộc Sơn La để vận dụng, chỉnh lý. Thông qua hội thi xòe cộng đồng, các hội nghị chuyên đề, qua hai cuộc hội thảo, đề án đã đi đến thống nhất về nhạc xoè và các động tác xoè đặc trưng của Sơn La. Việc tập huấn phổ cập “Xòe Sơn La” đã được triển khai tại các huyện Thuận Châu, Mường La, Phù Yên, Bắc Yên, Quỳnh Nhai và thành phố Sơn La cho các đối tượng là diễn viên, tuyên truyền viên, nòng cốt văn hóa tại cơ sở.
Đề án “Sưu tầm và phổ cập một số điệu xoè mang bản sắc văn hoá các dân tộc Sơn La” nhằm hiện thực hoá các chủ trương của Đảng về văn hoá văn nghệ, đặc biệt là thực hiên Nghị quyết Trung ương 5 khoá 8 và mới đây là Nghị quyết số 33 khoá 11 của Đảng về xây dựng và phát triển văn hoá và con người Việt Nam đáp ứng với nhu cầu phát triển của đất nước. Mặt khác nhằm nghiên cứu, sưu tầm, chọn lựa một số điệu nhạc xoè và điệu múa tiêu biểu mang đậm bản sắc văn hoá Thái nói riêng và văn hoá các dân tộc Sơn La nói chung, từ đó phổ cập tới cán bộ, đảng viên, nhân dân các dân tộc trong tỉnh, phục vụ sinh hoạt công đồng để giữ gìn, phát huy và giao lưu văn hoá.
Hiện nay Sơn La có trên 3.000 đội văn nghệ thuộc các bản, trong đó các đội văn nghệ ở các bản dân tộc Thái được coi là hạt nhân để duy trì và phát triển nghệ thuật xòe. Nhiều điệu xòe được các đội văn nghệ đưa đi tham gia liên hoan, hội thi, hội diễn cấp quốc gia, đạt giải cao và đã được lưu diễn nhiều nơi trong nước và quốc tế. Nghệ thuật xòe còn góp phần phát triển kinh tế - xã hội các địa phương trong tỉnh thông qua các dịch vụ du lịch cộng đồng phục vụ khách du lịch, tham quan.
Đề án "Sưu tầm và phổ cập một số điệu xòe mang bản sắc văn hóa các dân tộc Sơn La" sẽ là động lực, đòn bẩy quan trọng để xòe Thái Sơn La phát triển toàn diện, ăn sâu vào đời sống sinh hoạt văn hóa của cộng đồng. Đồng thời, góp phần quảng bá vẻ đẹp con người, nét văn hóa phong phú độc đáo của các dân tộc Sơn La với bạn bè trong nước và quốc tế.
Theo Dân Tộc Việt
