Không biết từ bao giờ, với người Dao đỏ ở Phong Thổ (Lai Châu), phụ nữ đẹp là phải trọc đầu. Đó là phong tục cổ xưa nhất của người Dao đỏ còn sót lại.
Với họ, phụ nữ nào càng trọc, nhổ càng sạch tóc trên đầu thì càng đẹp. Ngoài ra, tục nhổ tóc trọc đầu còn thể hiện cô gái ấy đã yên bề gia thất (giống như người Thái, phụ nữ nào cuốn tóc “tằng cẩu” thì chứng tỏ đã có gia đình). Như một tục lệ bắt buộc nên sau khi lấy chồng, phụ nữ Dao đỏ nào cũng phải nhổ sạch phần tóc quanh đầu rồi dùng sáp ong vuốt tóc trên đỉnh đầu làm hình chóp rồi cắm cờ đỏ, úp khăn đỏ. Làm như vậy cũng là để phân biệt người Dao đỏ với người dân tộc khác.
Phụ nữ Dao đỏ dùng chỉ để nhổ tóc. Ảnh: Hà Thu
Bà Lý Tả Mẩy ở xã Sì Lờ Lầu (Phong Thổ) cho hay: “Tục nhổ tóc đã có từ nhiều đời trước, thế hệ chúng tôi sinh ra đã được mẹ căn dặn khi lấy chồng thì phải nhổ tóc. Đau cũng phải nhổ và thường thì 1 tháng nhổ 1 lần. Ngày giáp tết thì ai cũng phải nhổ cho đẹp, giống như được mặc quần áo mới vậy”.
Cách nhổ tóc của phụ nữ Dao đỏ ở Phong Thổ khá đặc biệt, phải dùng tay nhổ chứ không được cạo, vì sẽ để lại chân tóc rất kém thẩm mỹ. Họ dùng hai sợi chỉ xoắn đi xoắn lại vào sợi tóc, sau đó giật đứt chân tóc. Sau đó họ sẽ nấu sáp ong và bôi lên đỉnh đầu làm chóp. Bộ đồ nghề gồm sáp ong đã được nấu sôi, sợi chỉ chuyên dùng để nhổ tóc, chiếc lông nhím khô cùng bộ khung và khăn, cờ đỏ để cắm lên đầu. Một người đem cục sáp ong cho vào bát nướng trên ngọn lửa, khi sáp đã lỏng thì dùng lược nhúng vào bát sáp vừa chải vừa phết vào tóc thành từng lọn nhỏ.
Phần tóc này dính sáp bết vào nhau cứng lại. Chiếc khăn được vấn tròn vào đầu từ trên xuống dưới, đều đặn, ngay ngắn. Theo bà Mẩy, để hoàn thành công việc sơn đầu phải mất vài ba tiếng, càng sơn lâu thì đầu càng bóng đẹp.
Cũng từ đó, những phụ nữ này hạn chế gội đầu, thậm chí 1 năm chỉ gội 1 lần để đảm bảo tóc trên chỏm luôn bết và cứng. Trong trường hợp chất bẩn vấy vào tóc thì chỉ dùng chanh chà cho sạch. Còn nếu bị ngứa thì dùng lông nhím để gãi. Cứ như thế, 1 năm 1 lần, tết là dịp để những người phụ nữ Dao đỏ làm đẹp với nhiều dụng công trong việc nhổ tóc. Được biết, tộc người Dao đỏ có nhiều nhóm nhưng chủ yếu sinh sống ở Phong Thổ. Ngoài tục nhổ tóc trọc đầu, họ còn có tục cạo chân mày, tục kiêng sờ đầu trẻ em. Khi cắt tóc hay cạo đầu, họ vẫn để chỏm tóc trên đỉnh và cho rằng, đó là nơi trú ngụ các hồn vía.
(Theo Dân Việt)
