Nói về mối nhân duyên với nghề chế tác nhạc cụ, ông Y Míp cho biết: “Từ bé, tôi rất thích nghe những âm thanh của thiên nhiên, đặc biệt là các nhạc cụ dân gian. Mỗi lần nhìn thấy ai đó chơi các loại nhạc cụ này, tôi đều bỏ hàng giờ ra ngắm nghía, nghiên cứu từng đặc điểm âm thanh, cấu tạo trên loại nhạc cụ. Theo thời gian, nhạc cụ dân tộc trở thành niềm đam mê cháy bỏng trong tôi. Cho đến năm 20 tuổi, tôi bắt đầu chế tác nhạc cụ đầu tiên là cây đing puốt”.
Ông Y Míp giới thiệu về nhạc cụ tù và do ông làm.
Không chỉ đing puốt, cứ mỗi khi có thời gian rảnh, ông Y Míp lại mài mò đi tìm từng cây tre, cây nứa, sừng trâu… để thực hiện niềm đam mê chế tác nhạc cụ của mình. Có lần, thấy có chiếc thùng phi bỏ ngoài đường, ông Y Míp cũng mang về cắt thành từng miếng để làm chiêng. Không ít lần, ông quên ăn, quên ngủ vì mãi mê chế tác. Thậm chí, có lần ngã bệnh phải nhập viện nhưng ông Y Míp vẫn bắt người thân phải mang những vật dụng đến để ông chế tác nhạc cụ. Sau khi chế tác, ông đều dùng những nhạc cụ này biểu diễn, tặng cho những người bệnh tại bệnh viện. Ông cho rằng, tiếng nhạc du dương từ những nhạc cụ dân tộc sẽ phần nào giúp cho bản thân và những người bệnh tại bệnh viện quên đi cơn đau do bệnh tật gây ra.
Ông Y Míp nói về những khó khăn trong quá trình chế tác cây đing năm.
Chỉ với dụng cụ duy nhất là con dao nhọn nhỏ nhưng đến nay ông Y Míp đã chế tác được hàng chục nhạc cụ dân tộc như: chiêng đồng, ching kram, chiêng cóc, tù và, đing năm, đing tạc tài, đàn pru, đàn môi, sáo… Tất cả những nhạc cụ của ông chế tạo đều mang đậm nét truyền thống văn hóa Êđê. Ông cho hay: “Mỗi loại nhạc cụ đều có những đặc điểm riêng nên trước khi chế tác tôi đều phải dành thời gian đi chọn nguyên liệu, nghiên cứu từng đặc điểm, cấu tạo, âm thanh của chúng. Chỉ cần thực hiện sai một thao tác thì âm thanh của nhạc cụ đó không thể nào lọt tai người nghe. Trong quá trình chế tác, tôi phải làm đi làm lại được một chiếc nhạc cụ như ý muốn. Có khi phải mất cả tháng trời mới chế tác được một cây đing năm”.
Khó khăn là vậy, nhưng chưa một lần ông Y Míp cho phép mình bỏ cuộc. Bởi ngoài việc đem lại niềm vui cho bản thân và mọi người xung quanh, ông Y Míp còn hy vọng việc chế tạc nhạc cụ của mình sẽ góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc. Do đó, mỗi khi trong buôn có tiệc tùng, đám cưới, đám hỏi, đám ma, lễ, hội… ông Y Míp đều mang những nhạc cụ của mình ra biểu diễn. Không chỉ vậy, cùng với đội công chiêng buôn Kô Sier, ông còn dùng những nhạc cụ do chính mình chế tạo đi lưu diễn khắp nơi trong nước và quốc tế. Trong những lần biểu diễn ở nước ngoài, ông Y Mip sẵn sàng tặng chiếc nhạc cụ của mình cho người khác. Với ông, đó cũng cách để giới thiệu, tôn vinh nét văn hóa đặc sắc của dân tộc.
Xuất phát từ những đóp góp to lớn ấy, ông Y Míp đã được nhiều cơ quan chức năng tặng giấy khen, bằng khen. Chẳng hạn, năm 2002, Sở Thông tin và Truyền thông tặng Giấy khen vì đã có thành tích xuất sắc trong “Những ngày văn hóa Tây Nguyên tại Hà Nội”; năm 2006 ông được Bộ Văn hóa Thông tin tặng Bằng khen vì đã có thành tích trong công tác xây dựng hồ sơ “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên”; Năm 2010, Sở Thông tin và Truyền thông tặng Giấy khen đạt giải nhì chế tác nhạc cụ dân tộc trong ngày hội văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số tỉnh; năm 2016 Chủ tịch TP Buôn Ma Thuột tặng Giấy khen đạt giải nhì môn thi diễn tấu đing tạc tà trong ngày hội văn hóa – thể thao đồng bào dân tộc thiểu số của thành phố…
Nguyên Trịnh
