Quyết định do Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng ký ban hành ngày 15/5/2024 nêu rõ xếp hạng di tích quốc gia đối với Di tích lịch sử các địa điểm Chiến thắng Đăk Pek (1974), thị trấn Đăk Glei, huyện Đăk Glei.
Khu vực bảo vệ di tích được xác định theo biên bản và bản đồ khoanh vùng các khu vực bảo vệ di tích trong hồ sơ. UBND các cấp nơi có di tích được xếp hạng thực hiện việc quản lý nhà nước đối với di tích theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.
Di tích Đăk Pek là di tích lịch sử có chiều dài từ kháng chiến chống thực dân Pháp đến thời kỳ chống đế quốc Mỹ cứu nước (từ năm 1929 đến năm 1974).
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, năm 1954, thực hiện chiến dịch Bắc Tây Nguyên, lực lượng Quân khu 5 phối hợp với quân và dân Đăk Glei đánh đồn Đăk Pek, giải phóng huyện Đăk Glei (ngày 2/4/1954) và toàn tỉnh Kon Tum, góp phần làm nên Chiến thắng Bắc Tây Nguyên và Chiến thắng Điện Biên Phủ.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Đăk Pek trở thành một cụm cứ điểm lớn của địch nằm ở phía Bắc Tây Nguyên, nhằm ngăn chặn sự tiếp viện của ta từ miền Bắc xã hội chủ nghĩa vào chiến trường miền Nam; là tiền đồn án ngự khu vực biên giới Lào - Việt Nam.
Nơi đây có sân bay, hệ thống công sự rất kiên cố, với đủ loại trang thiết bị quân sự hiện đại như pháo, cối và các loại vũ khí khác. Đặc biệt là hệ thống ấp chiến lược dày đặc bao quanh khu căn cứ.
Xác định cụm cứ điểm Đăk Pek có vai trò chiến lược trong Chiến cuộc Đông Xuân 1974 - 1975, năm 1974, Quân ủy Trung ương giao cho Mặt trận B3 Tây Nguyên tiến công, kết liễu cụm cứ điểm Đăk Pek chốt giữ trên đường 14, khai thông "động mạch chủ" đường vận chuyển Trường Sơn.
Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên quyết định thành lập Đoàn 260 gồm Trung đoàn 66 (Sư đoàn 10), Trung đoàn 3 (Sư đoàn 324), Trung đoàn pháo binh 40, Trung đoàn phòng không 234, Trung đoàn xe tăng 273… đánh cụm cứ điểm Đăk Pek.
Sáng 16/5/1974, được sự yểm trợ của hỏa lực pháo binh, quân ta đồng loạt xung phong vào trận địa địch trên các hướng. Dù địch tập trung toàn lực chống cự quyết liệt, nhưng đến trưa cùng ngày, ta làm chủ được hoàn toàn cứ điểm Đăk Pek.
Chiến thắng Đăk Pek giải phóng huyện Đăk Glei, góp phần khai thông con đường tiếp viện quan trọng vào Nam; làm bàn đạp cho lực lượng vũ trang ta tham gia Chiến dịch Tây Nguyên lịch sử (tháng 3/1975); góp phần quan trọng để Bộ Chính trị quyết định giải phóng miền Nam thống nhất đất nước vào tháng 4/1975.
